10.3. Тұрғындар денсаулығы жағдайы мен қоршаған орта сапасы арасындағы себеп салдарлы байланысты анықтау
Медициналық-экологиялық жағдайды бағалау қамтитын міндеттерінің бірі қоршаған ортаның жай-күйінің сапасын бағалау, тұрғындар денсаулығына сандық және сапалық сипаттамалары бар зиянды факторлар себеп-салдарлық байланыстар анықтау арасындағы және ағзаның биологиялық жауап түрі болып саналады.
Медициналық және экологиялық жағдайды бағалау мақсатында зерттеудің әртүрлі әдістерінің кең ауқымы - математикалық, зертханалық-аспаптық, медициналық-демографиялық, статистикалық, эпидемиологиялық, клиникалық, эксперименталды және т.б. қолданылады.
Қоршаған ортаның сапасын медициналық-экологиялық бағалау ең көп таралған зиянды фактордан адам денсаулығы үшін қауіп-қатерге байланысты жүргізіледі және экологиялық объектілердегі әр нақты фактордың маңызды параметрлерін сараптаудан тұрады: ауадағы, ауыз судағы, су қоймаларындағы судың нақты концентрациясы және топырақ. Сонымен қатар, факторлар кейінгі есептермен стандарттар мен стандарттарға сәйкес сәйкестік дәрежесіне қарай бағаланады.
Қоршаған ортадағы қолайсыз факторлардың әсеріне байланысты тұрғындар денсаулығы жағдайын медициналық-экологиялық бағалау кезінде сараптамалық талдау және тұрғындардың денсаулығының орташа көрсеткіштері, «аймақтық» немесе «бақылау» деңгейінің ауытқу динамикасын зерттеу: медициналық және демографиялық көрсеткіштер; болжанатын экожүйелік «индикаторлық» аурудың пайда болуы немесе өсуі, сондай-ақ «арнайы» немесе басқа патология; жүйелік «нозологияға дейін» ауыстыру және т.б. жатады.
Ксенобиоттар әсеріне ағзаның биологиялық жауап, ағзаның қарсылық туралы заттың улылығы, және әсер ету ұзақтығы дәрежесін байланысты. Тұрғындардың денсаулық жағдайын қоршаған ортаның объектілерін ластану деңгейлері әр түрлі салаларда, критерийлерді өзгерді, яғни, дискретті болып табылады, алдын-ала ауру ( «кернеуі» және «асқын» бейімделу) түскен емес нақты ауру мемлекеттер мен нақты патологияның дамуына – тұрғындардың экотоксиканттардың әсеріне бейімделу қабілеті әртүрлі деңгейдегі адамдар бар. Соңғы жағдайы тіршілік ету ортасы ретінде тұрақты бар ( «күйзеліс» және «қатты күйзеліс» бейімделуі) барлық жаңа туылған нәрестелерде, балаларда, жүкті әйелдерге, созылмалы науқастар мен қарттарға негізінен әлсіз және сезімтал тұрғындарда орын алады.
Медициналық-экологиялық жағдай бес категория бойынша жіктеледі (РФ ДСМ бекіткен 30.07.1997 №2510/5716-97-32):
қанағаттанарлық;
салыстырмалы шиеленіс;
нақты шиеленіс;
төтенше жағдайлар;
апатты және экологиялық апатты.
Достарыңызбен бөлісу: |