10. Денсаулық пен аурушаңдықтың мeдициналық-экoлoгиялық аспектілері. Патология дамуы қауіп - қатерлерінің факторлары. Экoлoгиялық тәуелді және экoлoгиялық шартты аурулар
Белгілі болғандай, сауықтыру, салауатты өмір сүру мен қоршаған ортаның жағдайы да аурушаңдығы мен өлім-20-50% төмендетеді. Көбінесе, қоршаған және әлеуметтік ортаның факторларының әсеріне байланысты болуы мүмкін ауруларда пайдаланылады терминдер "экологиялық тәуелді аурулар", "экоаурулар", "экопатология", "өркениет аурулары" мен салауатты өмір салтын (Румянцев Г. И., 2012) айтуға болады.
Шамамен 20 созылмалы аурулар нақты экологиялық фактордың әсерінен (ауру итай-итай ауруы, Минамата, флюороз және т. б.) этиологиялық немесе себеп−салдарлы ролінде жүреді. Мұндай жағдайларда оның әсер етуі детерменирленген деп атайды.
10.1. Денсаулық пен аурушаңдықтың мeдициналық-экoлoгиялық аспектілері
Патологиялық жағдайлардың медициналық және экологиялық аспектілері көп. Олар қоршаған ортаны ластаумен және табиғи шығуымен, өмір салтымен байланысты болуы мүмкін.
«Өмір сүру салты» патологиялары мен аутогенді аспектілері.
Аталған топқа көптеген аурулар, тікелей немесе жанама түрде, қозғалыс белсенділігінің бұзылуы мен ауытқулары, тамақтану, демалу мен еңбек режимі, шамадан тыс дене жүктемелері, психикалық эмоционалды күйзелістер әлеуметтік байланыстармен жүріп отырады. Бұл факторлар көптеген психикалық жүйке және гормоналды, жүрек-қантамыр жүйесі, қан аурулары, зат алмасу бұзылыстары, ас қорыту жүйесінің аурулары, тірек-қимыл жүйесі аурулары, несеп-жыныс жүйесінің аурулары, жүктілік және босану асқынулары, сондай-ақ басқа да патологиялық жағдайларда көптеген аурулар болып табылады. Аталған аурулармен адамдардың үштен бір бөлігі зардап шегеді.
Жер шарының бір миллиардтан астам тұрғыны жүрек-тамыр жүйесі ауруларының әртүрлі нозологиялық түрлерінен зардап шегеді. Әртүрлі елдердегі келген сарапшылардың пікірінше, өмір салты денсаулығына әсер ететін барлық факторлардың үлесі 50-55 пайызды құрайды. Салауатты өмір салтын қалыптастыру оң психо-физиологиялық мемлекетті қалыптастырады. Салауатты өмір салты адамның әртараптандырылған дамуына, тұрақты психо-эмоционалды жағдайға, өмір сүру сапасын жақсартуға ықпал етеді, ол сайып келгенде белсенді ұзақ өмір сүруге ықпал етеді. Жақсы ойлар денедегі физиологиялық үрдістерді жақсартады.
Жан-жақты емес өмір салты, керісінше, жағымсыз психо-физиологиялық жағдай мен патологиялық жағдайларға әкелетін жағымсыз эмоциялардың жинақталуына әкеледі.
Достарыңызбен бөлісу: |
