Қазақстан республикасы денсаулық сақтау министрлігі
Конституцияның қалыптасу кезеңдері
жүктеу/скачать 2,48 Mb. Pdf көрінісі
|
|
Конституцияның қалыптасу кезеңдері : Бірінші кезең - 24 сəуір 1990жыл Конституциялық сипаттағы ең алғашқы акт 1990 жылы 25 қазанда қабылданған Қазақ КСР –нің мемлекеттік егемендігі туралы Декларация болды Екінші кезең - 1991 жылғы 10 желтоқсан Үшінші кезеңі - 1993 жылғы 28 қаңтар Төртінші кезеңі - 30 тамыз 1995 ж Бесінші кезең - 7 қазан 1997 жыл Алтыншы кезең - 21 мамыр 2007 жыл Конституциялық құрылыс деп қоғам мен мемлекеттің саяси жəне əлеуметтік - экономикалық ұйымын, мұндағы жеке адамдардың Ата заң нормаларымен бекітілген қоғамдық қатынастарының жиынтығын айтамыз. Бұл ұғым конституцияны, конституциялық жəне жай заңдарды жоғары санайтын мемлекеттерге ғана тəн болмақ. Конституциялық құрылысты айқындайтын, мемлекет пен жеке адамдардың жəне азаматтық қоғамның қарым - қатынастарынан туындайтын негізгі қағидаттарға жататындар: 1) Қазақстан халқының толық билігі (егемендігі); 2) ҚР аумағының тұтастығы; 3) мемлекеттік билікті жүзеге асыру барысындағы пікір алуандығы; 4) Конституцияның үстемдігі (жоғарылығы); 5) мемлекет билігінің бөлінісі; 6) адам құқықтары мен бостандықтарының мемлекет мүдделерінен басымдылығы; 7) мемлекеттік тіл саясатының кепілдігі жəне өзгерістері. Бұл қағидаттар ҚР Конституциясының «Жалпы ережелері» деп аталатын I- бөлімінде баяндалған. Азаматтық қоғам мемлекетті адам мүддесі үшін жұмыс істеуге мəжбүр ете отырып, оны мемлекеттік биліктің заң шығарушы, атқарушы жəне сот тармақтарына бөліну арқылы өзара іс - қимыл жасау принциптеріне сəйкес жүзеге асырудың қатаң талаптарын қояды. ~206~ Конституциялық құрылыс - бұл мемлекетті құқыққа бағындыруды қамтамасыз ететін жəне оны конституциялық мемлекет ретінде сипаттайтын мемлекетті ұйымдастыру формасы. Демократиялық конституциялық мемлекетте қоғам бір уақытта мемлекетті басқарушы ретінде жəне өзін реттеуші жүйе ретінде өзін реттеуші азаматтық қоғам мен оның қажеттілігінен тəуелді болады. ҚР Конституциялық құрлысының концепциясының негізіне Конституцияның 2 бөлімінің 1 бабында бекітілген негізгі принцип гуманистік идея қойылған: қоғамдық келісім жəне саяси тұрақтылық, бүкіл халық игілігіне экономикалық даму, қазақстандық патриотизм, мемлекеттік өмірдің маңызды сұрақтарын шешуде демократиялық əдістер қолдану бұған референдумда жəне Парламентте дауыс беру де кіреді. ҚР конституциялық құрлысын реттеуде құқықтау нормалардың ішінде жетекші орынды ҚР Конституциялық нормалары алады. Бұл Конституцияның жоғарғы заңдық күшке ие жəне ағымдағы заңдардың базасы болатындығынан туындайды. Конституциялық мемлекеттің негізін мемлекеттің адам, оның өмірін, құқығы мен еркіндігін ең жоғарғы құндылық деп тануда құрайды (1 бап). Мұндай негізге жеке меншікті тану жəне қорғау, сондай - ақ идеологиялық жəне саяси көп түрлілікті рухани көп түрлілік принципімен толықтыратын зайырлы мемлекеттілік те жатады. Конституциялық құрылыс негізінің ішінде унитарлық, территориялық тұтастық жəне басқарудың президенттік формасы да бар. Қазақ мемлекеттілігінің негізі болып табылғандықтан, олар өзгертілмейді. Конституциялық құрлыс негізін конституциялық формада нығайтудың маңызы зор. Ол бұл негіздерді Қазақстан халқының атынан жариялауды қамтамасыз етеді. Конституцияның преамбуласы бұл негіздерді құруда халықтың егеменді құқығын көрсетеді. Мұнымен олардың заңдық мағнасы, құқықтық қатынастың барлық субъектілері үшін жоғарылығы жəне міндеттілігі көрсетіледі, қоғамдық қатынастың барлық жүйелерінің құқықтық реттелуіне белсенді əсер етуін қамтамасыз етеді. Сондықтан Конституцияда бекітілген конституциялық құрлыс негіздері мемлекеттілік пен ҚР қоғамдық өмірінің құқықтық реттелуінің фундаментін қалыптастырады. Конституциялық құрлысты конституциялық бекітудің арқасында оның жүйесіне материалдық, саяси, əлеуметтікпен қатар құқықтық кепілдер де кіреді. Олардың жүзеге асуы мемлекетпен қамтамасыз етілуі керек. ҚР Конституциясына сəйкес (1 б) жүктеу/скачать 2,48 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|