Қоршаған орта туралы ілім Қоршаған орта туралы ілімнің негізгі мақсаты мен міндеттері жараластың жаңа
ғылыми пәндерінің жетістіктері негізінде қоршаған орта туралы ілімнің дамуы. Осы
кездегі орта туралы ілімнің дамуы. Осы кездегі басты экологиялық проблемаларды
шешуде қоршаған орта туралы ілімнің алар орны.
Жер - тірі материяның тіршілік ету орны.Жер планетасы Күн жүйесінің
құрамына кіретін басқа планеталар қатарында. Химиялық құрамы. Жер қойнауында
болатын химиялық элементтердің негізгі формалары. Вернадский-Кларк заңдылығы.
Қоршаған ортадағы химиялық элементтердің миграциясы. Табиғатта болмайтын
техногендік
қосылыстар.
Химиялық
элементтің
биогендік
формалары.
Тірі
зат.В.И.Вернадскнйдің тірі зат туралы ілімі. Тірі заттың ерекшеліктері және оларға
қатысты химиялық элементтердІң айналымы.
Биосфера - адамзаттың тіршілік ортасы. Тірі организмдердің жер бетінде жаппай
таралуы. Жер бетіңде
тіршіліктің пайда болуы - биосфераның пайда болуы. Кейінгі 4
млрд. Жьіл бойы жер бетінде орын алған табиғи апаттар. Биосфера-техносфера, ноосфера-
қоршаған орта күйінің - объективті эволюциялық даму. Ноосферлік ойланып-толғану және
технологиялар. Биохимия ландшафттар, геохимиялык барьерлер.
Тірі организмдерге әсер - ықпал етуші табиғи факторлар.Тірі организмдердің
қажетті тіршілік жағдайларын құраушы табиғи факторлар. ТіршілІк ортасының химиялық
күрамы. Қоршаған ортадағы химиялык элеметтердің шашырап таралуы. Жеткілікті,
жеткіліксіз элементтер. Қоректік элементтер сызықтығы. Организмдердің тіршілік
ортасында болатын химиялық элементтердің формалары. Биосферадагы химиялық
элементтердІң таралуы. Химиялық элементтердің радиоактивті ыдырауы жэне ӛмір.
Магниттік ӛріс және тірі организмдер. Энергияның түр-түрі (жылу, электрдік) және
биосфера. Геопатогендік зоналар геохимиялық және геофизикалық іспеттес және тірі
заттар.
Атмосфера. Атмосфера
құрылымы.
Атмосфераның
химиялық
қүрамы.
Атмосфераның ластануының антропогендік ошақ-кӛздері. Атмосфераның антропогенді
апатты ластануының тарихы. Транспорт жэне ауа кабаты. ӛндіріс және ауа қабаты.
Пайдалы қазбаларды қазып алу және ауа қабаты. Атмосферлік ауаныц ластануын ескерту
(құқықтық, экономикапық, техникалық аспектілер). Санитарлық зоналар. Ластаушы
заттардың ӛсімдіктер, жануарлар дүниесіне әсері.
Гидросфера. Су қасиеттері және тірі зат. Жер планетасы жоне су қабаты. Климатты
реттеудегі мұхиттардың маңызы. Теңіздер, мұхиттар ӛнімділігі. Табиги және ластанған
сулардың химиялық құрамы. Су қажеттілігінің мӛлшері. Ӛзен, кӛлдер, мұхиттардың
ластануының алдын-алу. Су айналымы. Сулы қорыктық территориялар.
Литосфера. Топырақ адамзатты тағам ӛнімдерімен және шикізатпен қамтамасыз
ететін маңызды құрал. Топырак мониторингі. Топырақка антропогендік әсер түрлері.
Топырақтың бұзылуы, яғни жырақтың физикалық-химиялық әсер-ықпалдарға ұшырауы.
Топырақ биосфераның экологаялық күрме түйіні іспеттес. Топырақта жер қыртысы,
гидросфера аралығанда зат айналу процесінің тұйықталуы жүреді.