Қазақстан республикасы жоғары оқу орындарының Қауымдастығы к. Ж. Төребаева, М. Н. Есенғұлова психологиялық-педагогикалық диагностика

54
ОД
ЕД
NP
Е
1 
-«Ал мен не 
жеймін» /25-сурет/.
«Егер менің інім 
болғанда, ол жөндер 
еді» /27-сурет/.
«Ал ол маған өте 
ұнайды» /29-сурет/.
«Маған да біреумен 
ойнау керек» 
/30-сурет/.
Е. «Мен ұйықтауым 
керек, ал сен неге 
ұйықтамайсың» 
/34-сурет/. «Мен сенімен 
ойнамаймын» /32-сурет/.
«Ал сіз менің итімді 
подъезден қуып шықты-
ңыз» /31-сурет/.
Е «Жоқ қателер аз» 
/28-сурет/.
«Мен де ойнау білемін» 
/30-сурет/.
«Жоқ мен сіздің гүліңізді 
жұлған жоқпын» 
/31-сурет/.
е. «Сіз маған добымды 
қайтаруыңыз керек» 
/40-сурет/.
Балалар сендер 
қайда барасындар, 
құтқарындар мені 
/37-сурет/.
«Онда басқа біреуден 
сұра» /27-сурет/.
І
1
 «Мен ұйықтағанды 
ұнатамын» /34-сурет/. 
«Мен өзім сенің 
айтқаныма көндім. 
Өзімнің ойым сол 
болды» /37-сурет/.
«Енді ол дəмдірек» 
/47-сурет/.
І. «Ал енді мен рұқсатсыз 
ештеңе алмаймын» 
/26-сурет/.
 «Ойнауға кедергі 
келтіргенім үшін 
кешіріңіздер» /30-сурет/.
 «Мен жамандық істедім» 
/33 сурет/.
І «Мен оны сындырғым 
келген жоқ»/33-сурет/. 
«Мен оны қарағым келіп 
еді, ал ол құлап қалды» 
/33-сурет/.
і.«Онда мен оны 
шеберханаға 
апарамын» /27с./ 
«Бұл қуыршақты өзім 
сатыпаламын»/29-
сурет/.
Мен өзімдікін 
саған сыйлаймын» 
/33-сурет/. «Келесіде 
менде осылай 
істемеймін» /34-сурет/.
М
1 
«Мен өзім де 
саған келмеймін» 
/42-сурет/.
«Бəрібір де онда 
қызық болмайды» 
/42-сурет/. «Түн ғой, 
өзім де ұйықтауым 
керек» /34-сурет/.
М. «Ақшаң болмаса сатып 
алмай-ақ қой» /29-сурет/. 
«Мен шынымен 
де кішкентаймын» 
/30-сурет/. «Жарайды сен 
ұттың» /32-сурет/.
м. «Ұйықтап аламын 
да, серуендеуге 
шығамын» /34-сурет/. 
«Мен өзім ұйықтауға 
барамын» /43-сурет/. 
«Ол қазір-ақ кеуіп 
қалады» /45-сурет/.

55
 
Сурет
№
Ересктерге арналған 
жалпы кесте GCR 
Сурет
№
Жас ерекшелігіне қарай топтастыру /
балаларға арналған кесте GCR /
ОД ЕД
NP
6-7 жас 8-9 жас 10-11 жас 12-13 жас
1
М
1
Е
25
2
І
26
Е
Е/м
м
М
3
27
Е
 Е; М
4
28
5
і
29
6
е
30
7
Е
31
І
І
І
І
8
32
І
І/і
І/і
9
33
10
Е
34
М
1
/Е
М
11
35
І/м
12
Е
м
36
Е
Е
Е
Е
13
е
37
Е
Е
14
38
М
1
М
1
М
1
М
1
15
Е
1
39
І
1
Е
1
/М
1
М
1
16
Е; І
40
Е
М
1
/Е
М
1
17
41
м
м
е;м
18
е
42
19
І
43
Е
Е;І
Е;І
20
44
і
І
21
45
22
М
1
46
І
І
І
І
23
47
24
М
1
48
м
м
м
М
10 
жағдай
12 
жағдай
12 
жағдай
15 
жағдай
GCR балалар үшін пайыздық өлшем
8-11 жас /12 жағдайдың үлгісі/
12-13 жас / 15 жағдайдың үлгісі /
12=100%
7=58,3%
2=16,6%
15=100%
10=66,6%
5=33,3%
11,5 95,7
6,5 54,1
1,5 12,4
14,5 96,5
9,5 63,2
4,5 30
11 91,6
6 50
1 8,3
14 93,2
9 60
4 26,6
10,5 87,4
5,5 45,8
13,5 90
8,5 56,6
3,5 23,3
10 83,3
5 41,6
13 86,5
8 53,2
3 20
9,5 79,1
4,5 37,4
12,5 83,2
7,5 50
2,5 16,6
9 75
4 33,3
12 80
7 46,6
2 13,3
8,5 70,8
3,5 29,1
11,5 76,5
6,5 43,3
1,5 10
8 66,6
7,5 62,4
3 24,9
2,5 20,8
11 73,3
10,5 70
6 40
5,5 36
1 6,6

56
Ересектер үшін
14=100%
9,5=68%
5=35,7%
13,5 96,5
9 64,5
4,5 32,2
13 93
8,5 60,4
4 28,6
12,5 90
8 57,4
3,5 25
12 85
7,5 53,5
3 21,5
11,5 82
7 50
2,5 17,9
11 78,5
6,5 46,5
2 14,4
10,5 75
6 42,8
1,5 10,7
10 71,5
5,5 39,3
1 7,2
Профильдер кестесі
ОД
ЕД
NP
Сумма
%
Е
І
М
Сумма
%
Талдау
1-кезең. GCR – əлеуметтік бейімделу деңгейі. Егер GCR пайыздық 
көрсеткіші  аз  болған  адамдардың  қоршаған  ортамен  дау-жанжалы 
жиі болады.
2-кезең.  Кестеде 6 көріністі  бағалау  ерекшеліктері  зерттеледі. 
Фрустрациялық  жағдайға  нақты  мінездеме  беріледі,  эмоциялық 
қозғалыс  жəне  даралылық  ерекшелігі  ескеріледі.  Зерттелінушінің 
өзіндік сананың қоршаған ортаға бағытталуы мүмкін.
3-кезең.  Даму  бағытын  зерттеу.  Əдістемеде  тұлғаның  өзіндік 
сананың құрылымы туралы түсінік бермейді, тек адамның кедергілер 
пайда болған кезде оны жеңе білу мүмкіндігін көрсетеді. Мақсатқа 
жетудегі  мұқтаждықтарының  қанағаттандырудағы  зертелушінің 
эмоцианалдық бейнесі.

57
 
Зерттелуші жауабын белгілейтін кесте
Сурет 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
ОД
ЕД
NP
Кестені толтыру мысалы
Сурет 1  2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
ОД І
1
М
І
1
е м
Е
1
м
Е
ЕД
М і
Е
1
і
Е
І
е
Е
1
і
NP
Е
М
1
М
е
І
1
М е
Ересектерге арналған сюжеттік суреттер
1-сурет
2-сурет

58
3-сурет
4-сурет

59
 
5-сурет
6-сурет

60
7-сурет
8-сурет

61
 
9-сурет
10-сурет

62
11-сурет
12-сурет

63
 
13-сурет
14-сурет

64
15-сурет
16-сурет

65
 
17-сурет
18-сурет

66
19-сурет
20-сурет

67
 
21-сурет
22-сурет

68
23-сурет
24-сурет

69
 
25-сурет
26-сурет

70
27-сурет
28-сурет

71
 
29-сурет
30-сурет

72
31-сурет
32-сурет

73
 
33-сурет
34-сурет

74
35-сурет
36-сурет

75
 
37-сурет
38-сурет

76
39-сурет
40-сурет

77
 
41-сурет
42-сурет

78
43-сурет
44-сурет

79
 
45-сурет
46-сурет

80
47-сурет
48-сурет

81
 
«Дүниеде жоқ жануар» əдістемесі
Нұсқау:  «Дүниеде  жоқ  жануардың  суретін  салып  жəне  ол 
жануардың атын дүниеде кездеспеген жаңа атаумен ата».
I. 
Талапқа сəйкес қағаз бетіндегі сурет көлденеңнен ортасына 
орналасуы керек.
a)  Егер сурет қағаздың жоғарғы бұрышына жақын орналасқан 
болса,  онда  ол  адам  кез  келген  ортада  өзін-өзі  əрдайым  жоғары 
бағалайды.
b)  Сурет қағаздың төменгі бөлігінде орналасса, өз-өзіне сенбеуі 
жəне төмен бағалайтындығын білдіреді:
II.  Жануардың бас бөлігінің орналасуы.
a)  Бастың  көлемі  фигураға  қатысты  болуы - өзіңе  жəне 
айналадағыларға мұқият түрде назар аударады жəне əділ бағалайды.
b)  Бастың  оңға  қарай  бұрылуы – шынайы  тұрақтылықпен 
жоспарлардың  жүзеге  асуы.  Адам  өз  жоспарларын  іске  асыруға 
белсенді кіріседі.
c)  Бастың солға қарай бұрылуы – өз көңіл-күйінің іштей жақсы 
болуға əрекеттенетін адам. Іс-əрекеттің ең маңыздысы өзіндік сана-
сын танып-білуге бағытталады. Бойын қорқыныш сезімі жие билеп 
алады. 
d)  Тек бас үлкен етіп салынса, ол – тұлғаның өз мүддесіне баса 
назар  аударатындығын,  қандай  да  бір  объектіге  деген  позициясын 
өзгерте алмауын білдіреді.
ІІІ.  Басында  орналасқан  əр  түрлі  қосымша  немесе  сезім 
мүшелеріне сəйкес бөлшектерге сипаттама:
Жануардың көзі үлкен болса, ол қорқыныш белгісіне тəн көрінеді.
Кірпіктердің бар-жоғына назар аударыңыз. Əйелдер үшін олардың 
бар болуы –истеройдты-демонстративті мінез-құлықты білдірсе, ал 
ерлер үшін – мінездің əйелге тəн белгілері байқалады. 
Құлақтар – қоршаған  адамдардың  маңыздылық  мəліметтеріне 
тікелей қызығушылық білдіру.
Ауыздың  суреті  кішкене  ашық  тілмен  салынса,  бірақ  ерні  жоқ 
болса, сөзшеңдік, тілге деген белсенділікті білдіреді. 
Ерінмен біріккен ауыз – сезімталдық, кейде сөйлеу белсенділігі. 
Тілсіз, ерінсіз ашық ауыз – қорқыныш пен күдіктену сезімі.
Тісті ауыз – вербалды агрессия, көп жағдайда қорғаныс.
Дөңгелек түрдегі ауыз – балалар мен жеткіншектер үшін – қорқу, 
мазасыздық.

82
IV.  Басында орналасқан қосымша бөлшектер. 
a)  Мүйіздер – қорғаныс – агрессия  (агрессияның  басқа 
белгілерімен бірігуін анықтау, тырнақпен, қылмен, инелермен) - бұл 
агрессия мінезі, жауабы қорғанысқа бағытталады.
b)  Қауырсындар - өзін  əсемдеу,  өзін  ақтауға  ұмтылу  жəне 
демонстрациялылық.
c)  Жая, шуда, түк (жүн) – сезімталдық, өз жұмысына нақтылау, 
ал кейде өз əлеуметтік рө ліне бағдарланушылық. 
V.  Тірек бөлімі. 
a)  Аяқтың  түгелімен  немесе  жартылай  болмауы,  ерекше 
білінетін пайымдаушылық, негізсіз қорытынды жасауға бейім болу-
ын білдіреді.
b)  Аяқтарды  біріктіріліп  əлсіз,  ұқыпсыз  салынуы - өз  пайым-
дауларын, қорытындыларын, шешімдерін қатаң бақылау, аяқтардың 
немесе  тіректердің  кез  келген  элементтер  түрлерінің  бір  тектілігі, 
бір бағыттылығы, сонымен қатар қайталануы – пайымдаудаларының 
өзіне ыңғайлы етіп шешім қабылдағыштығын білдіреді.
c)  Аяқ  түрлерінің  немесе  тірек  бөлімінің  кез  келген 
элементтерінің орналасуындағы əртүрлілік – пайымдау ерекшелігі, 
өз  бетінше,  кейде  шығармашылық  бастамасының  немесе  өзгеше 
көзқарастың болуы.
VI.  Жануарлар  бейнесінің  жоғарғы  жағындағы  бөліктер 
(қанаттар, қысқыштар, қауырсындар, бантиктер, гүлдер) – энергия, 
адамзат білімінің əртүрлі аймақтарын қамту, өзіне сенімділік, білуге 
құмарлық, көптеген шараларға қатысу, өзіне күн астынан орын жау-
лап алу батылдығын сипаттайды.
VII. Құйрықтар  бірнеше,  əсіресе,  үлкен,  тармақталған,  ұзын 
құйрықтарға  ерекше  назар  аударыңыз,  бұл  жеке  əрекеттеріне, 
істеріне, шешімдеріне, қорытындыларына, ойларына аса сенімділігін 
білдіреді. 
a)  Құйрықтың жоғары бағытталуы - өзінің əрекетіне, істеріне, 
шешімдеріне сенімді, оң жəне сергектік қатынасы.
b)  Құйрықтың төмен бағытталуы - өзіне наразы болу, жасаған 
ісіне өкіну, мұңаю, өкініш жəне т.б.
c)  Құйрық оңға бағытталса - өз əрекеттеріне, мінез-құлқына на-
разы болу.
d)  Құйрық солға бағытталса - өз ойларына, жіберген қателеріне, 
шешім қабылдай алмаушылығына наразы болу.
VIII. Фигура контуры.

83
 
a)  Бейненің  сырт  келбетінде  өзге  элементтердің  болуы 
(шабақтардың,  қабыршақтардың,  инелердің).  Олар  əсіресе  тігінен 
салынса – айналадағылардан агрессивті қорғанысты білдіреді.
b)  Орнатылған қылқандар, жабылған жерлер, сызықтардың екі 
еселенуі – күдіктену, қорғану.
c)  Жануардың үстіндегі контур болуы – жоғарыдағыларға жəне 
тыйым салушыларға қатынасы.
d)  Төменгі  контурі – төменде  тұрғандарға  қатынасы, 
құрдастарының,  бағынушылары  жағынан  кінəлау,  айыптардан 
қорқу, мазақтаудан, мойындамаудан қорғану талабы.
e)  Жан-жағындағы қорғаныс заттары – қалыпты сезіну, кез кел-
ген ситуацияда қорғануға даяр болу. Қорғану элементтері дене ішінде 
оң  жақта  орналасқан – іс-əрекет  процесінде  айналадағылардан 
қорғану.
f)  Сол  жақтағы  элементтер - өз  пікірін,  позициясын,  наным-
сенімдерін қорғау.
IX.  Жануарды  адамға  сəйкестендіруі  (тік  жүру,  адам  киіміне 
киіндіруі,  тұмсықтың  адам  кескініне  ұқсастығы) – эмоционал-
ды  тұрғыда  жетілмегендіктің  белгісі,  ойлау  инфантилизмі – бұл 
адамның  мінезімен  байланысты  ертегілерді  жақсы  көруі,  яғни 
мінезінде балалық сезімнің болуы.
X.  Үшкір  детальдар,  суреттегі  бұрыштар – субьектінің 
агрессивтілік деңгейі (тістер, тұяқтар, азу тістер).
XI.  Ештеңемен толықтырылмаған шеңберді бейнелеу – тұйықтық 
белгісі,  жабылуға  тенденцияның  болуы,  яғни  адам  ашылғысы 
келмейді.
XII. Тірі бөлікке орнатылған механикалық бөліктер (сымдар, ан-
тенна,  бұранда  клавиштар – психикалық  ауру  белгісі.  Көбіне  ши-
зойдты типте байқалады.

жүктеу/скачать 20,84 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: