11 жүреді. Олар белоктардың құрылысы туралы тұқым қуалайтын
ақпараттарды сақтайды.
Эндоплазмалық тор (ретикулум) (ЭПТ)
– бұл цитоплазма дағы
өзекшелер жəне қуыстар жүйесі түріндегі жасуша органелласы.
Əдетте рибосомалар эндоплазмалық тордың жарғақшасына жа-
бысады.
Лизосомалар
- жануар жəне саңырауқұлақ ағзаларының жасу-
шаларында кездесетін диаметрі 0,5 мкм сопақ денешіктер. Лизо-
сомаларда жасуша метаболизмінде пайда болған өнімдерді ыды-
рататын ферменттер жинақталған, лизосома сұйығының рН~4,5
шамасы гидролиздің тиянақты жүруіне себеп болады.
Пероксисома – органелла, мұнда органикалық қышқылдарды
тотықтыратын ферменттер, каталаза, пероксидаза ферменттері
жинақталған.
Рибосомалар – РНҚ жəне белоктардан құрылған мөлшері 20
нм болатын жасушаның ұсақ органелласы. Рибосомаларда бело-
ктар синтезі жүреді.
Митохондриялар – біржасушалы жəне көпжасушалы ағза-
лардың барлық жасушаларында болатын органелла. Мито-
хондриялардың ішінде ДНҚ, РНҚ жəне цитоплазмалық рибо-
сома
лардан өзгеше рибосомалар кездеседі. Митохондриялар
жа су шалардың энергетикалық станциясы деп аталады. Мито-
хон
дрия
лардың саны, пішіні, мөлшері жасушаның метоболит
-
тік статусына тəуелді.
Хлоропластар
– хлорофилл пигменті болатын жасыл пла-
стидтер. Хлоропластарда фотосинтез жүреді – күн энергиясы
АТФ жəне көмірсу молекулаларының химиялық энергиясына
айналады.
Биологиялық мембраналар, ең алдымен, жасуша метабо-
лизмінің биохимиялық, жасушалық жəне физиологиялық дең-
гейдегі интеграциялық жəне дифференциялық жүйесі. Биомем-
бранасыз АТФ-тың синтезі, гормондардың зат алмасуға əсері т.б.
процестер жүрмейді.
Жасушалық жəне субжасушалық деңгейде мембранасыз
ядроның, митохондрийдің, лизосомалардың, цитоплазманың өз
қызметтерін істеуі мүмкін емес.
