Қазақстан Республикасы мәдениет және спорт Министрлігі Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясы
Италиядағы ХІХ ғасырдағы хор мәдениетінің даму тарихы
жүктеу/скачать 4,02 Mb.
|
| 1.1 Италиядағы ХІХ ғасырдағы хор мәдениетінің даму тарихы.
Музыкадағы жаңа ұлттық мектептің қалыптасу процесі әдебиетпен салыстырғанда біршама тежелген. Музыкалық өнердің қазіргі заманмен байланысы бастапқыда тікелей анықталмаған. Алайда, бұл салада Италияда ұлттық мектеп қалыптасты, оның маңызы отандық мәдениет шегінен тыс болды. Елдің музыкалық өмірінде үстем жағдайға тап болған опера бұрын өнердің жаппай-демократиялық түрі ретінде қалыптасты. Итальяндық музыкалық театрдың екі ғасырында көркемдік шығармашылықтың ұлттық сипаты көрсетілген бай дәстүр жинақталған. Бұл операны халықтық идеалдармен тамаша жолсерігін жасады. «Кедей Италияны айтуға болмайды, ол өз жүрегін тек музыкамен көрсете алады», – деп жазады итальяндық Г.Гейне. Алайда, екінші жағынан, музыкалық театрға Италияның қоғамдық артта қалуы әсер етті. Ол феодалдық операсындағы алдыңғы қатарлы ағымдардың дамуына және Ұлттық қуғын сүргін оқиғаларын операның (ит. opera seria – күрделі опера) ескі жанрында жазу үлкен әсер етті. XVII ғасырдың аяғында Неаполь опера мектебінің композиторларының шығармашылығында пайда болған итальяндық опера жанры. Опера-сериал сахналық іс-әрекет пен музыканың нақты таралуы бар батырлық-мифологиялық немесе аңызға айналған-тарихи сюжет негізінде жасалды. Музыкада речитативтер мен солистердің үлкен виртуоздық ариялары басым болды, олар вокализация шеберлігімен бәсекелескендей болды.[19] Опера сериясының көрнекті шеберлеріне Алессандро Скарлатти, Георг-Фридрих Гандель, Никола Порпора, Балдассаре Галуппи, Никколо Пиччини, Джан Франческо де Майо, Джакомо Мейербер, Кристоф Виллибальд Глюк, Антонио Салиери, ерте Моцарт, Гаспаре Спонтини, Игназио Фиорилло, Дженнаро Манна және басқалар кірді.[19] Қатаң цензуралық шектеулер жаңа және өзекті идеяларды іздеуге кедергі жасады. Ұзақ уақыт бойы Италияда музыкалық театрға деген көзқарас қалыптасты. Белгілі бір маусымда әрекет ететін опералық театрлар вокалист-виртуоздар көрсететін орын ретінде және зайырлы кездесулерге арналған клуб ретінде қарастырылды. Мұндай жағдайларда жаңа ойлар үлкен қиындықпен өз жолын сынап көруге тырысты. Опералық өнердің дамуы көрермендердің қажеттілігін де қатты тежейді, оның қызығушылығы негізінен орындаудың сыртқы виртуоздылығына, сондай-ақ деспотикалық көркем нормалардың заң шығарушыларының құрметіне негізделген. Елдің барлық музыкалық театрлары жеке кәсіпкерлердің қолында болды, қосымша үнсіздікпен халықты қинады. Италия халқының шығармашылық қызметінің барлық салаларын жандандырған революциялық атмосфера біртіндеп жаңа, озық музыкалық ағымдарды жасады. Аспаптық музыканың жаңғыруы, ең алдымен, данышпан Н.Паганинидің орындаушылығымен және шығармашылығымен дамыды. Бірақ ең бастысы - азаттық күрес идеясын көрсететін жаңа опера мектебінің пайда болуына әсер етті. Бұл мектеп Ұлттық классикалық театрдың (драмалық және музыкалық) батырлық дәстүрлерінің негізінде пайда болды, бірақ айтарлықтай жаңарған дәстүрлер болмады. Жаңа итальяндық операны қалыптастыру кезінде итальяндық романтикалық әдебиет пен драманың алдыңғы қатарлы үрдістерінің, итальяндық халық және тұрмыстық музыканың заманауи түрлерінің Германия мен Францияның музыкасындағы романтизмнің жаңа жетістіктерінің әсері елеулі болды. Жаңа ұлттық опера мектебінің негізін қалаушы Д.Россини еді. Ол Дж.Верди музыкасында өзінің ең жоғары өрнегін салды. Осы екі классик-композиторлардың шығармашылығы арқасында XIX ғасырдағы итальяның көркем мәдениеті өнердің жалпы еуропалық деңгейіне дейін көтерілді. Олар болашақ ұрпаққа көптеген дәстүрлерін мұра етті. Олардың ең бастысы belcanto деп аталады. Бұл сөзбе-сөз аударғанда «әнді әдемі айту» дегенді білдіреді. Вокалистер өз дауыстарын жоғары ноталарда әдемі әрі нәзік көрсетуді үйренді. Bel Canto сөздері 1860 жылдардың басына дейін ешқандай нақты ән айту стилімен байланысты болмады, сол кезде Жазушылар оларды ностальгиялық мағынада 1830 жылдар шамасында жоғала бастаған ән айту тәсілімен белгілей бастады. XIX ғасырда belcanto термині ешбір сөздікте — жалпы лексика сөздіктерінде де, музыкалық сөздіктерде де кездеспейді. Қазіргі уақытта бұл термин бірнеше мағынада қолданылады. Бұл термин композитор Пуччинидің (1858-1924) 1903-1905 жылдары жазған Богема операсы пайда болғаннан кейін камералық ән айтудың бір түрі болып табылады.[19] Мұның бәрі профессионалдылықпен орындалды. XIX ғасырдың басында belcanto дәстүрінің жетекші композиторы, өте танымал операларды жазған Джоаккино Россини (1792-1868) болды, бірақ 37 жасында Дж.Россини музыка жазуды доғарды. Оның екі ізбасары: Гаэтано Доницетти (1797-1848) және Винченцо Беллини (1801-1835) болды. XIX ғасырдағы Джузеппе Вердидің алғашқы жұмыстарының көпшілігі осы үш танымал музыканттың стилінде жазылған. XIX ғасырдың басында, Италияда, операларға деген үлкен қажеттілік болды, сондықтан композиторлар операларды барынша жедел жазуға талпынды. Жақсы ән, тіпті музыкадан да, актерлік шеберліктен де жоғары бағаланды. Композиторлар мүлдем басқа тақырыптары мен сюжеттері ұқсас емес операларға жиі сол әдемі әуенді belcanto-ны қолданған, кейде олардан кейінгі қайғылы көріністері күлкімен орындалған. Кейде кейінгі ұрпақтар оны күлкілі деп санай бастады. XIX ғасырдың 80-ші жылдарының аяғы мен 90-шы жылдарының басында белгіленген итальяндық операны дамытудағы жаңа кезең. Веристік Операның әдеби веризмінің әсерімен пайда болуы. Алғашқы веризм стиліндегі операларды жазған П.Масканьи және Р.Леонкавалло. Қатал, шынайы қақтығыстарға, қарапайым халықтың өмірінен қалалық әндердің ашық эмоцияларына негізделген музыкалық тілдің демократиясы операдағы ерте веризмге тән. жүктеу/скачать 4,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|