Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрлігі
жүктеу/скачать 4,35 Mb. Pdf көрінісі
|
|
2.1 1941…2012 жж. кезеңінде Қазақстан территориясында байқалатын жауын-шашын көлемінің өзгерістері. Ауа
температурасына қарағанда зерттеу мерзімі
ішіндегі Қазақстан территориясындағы атмосфералық жауын-шашын режимінің өзгеруі шұбарланып суреттеледі. 121-ші станцияның деректері бойынша жауын-шашынның айлық, мерзімдік жəне жылдық соммаларының бірқатарында сызықтық үрдіс бағаланған болатын. Қазақстанның кейбір облыстарында жауын-шашынның болмашы ұлғаюы бақыланды. 2.1 суретте 1941…2012 жж. кезеңіндегі жауын-шашынның жылдық сомасының ауытқуының уақытша қатары берілген, 1971…2000 жж. базалық кезеңге жəне Қазақстан жəне оның облыстарының территориялары бойынша кеңістікте орташалануға қатысты есептелген. Қазақстан бойынша жауын-шашынның жылдық соммасы орта есеппен шамалы азайды – 10 жылда 1,0 мм немес 10 жылда нормадан 0,5 пайызға (2.1.кесте). Егер жауын-шашын көлемінің кемуін облыстар бойынша қарастыратын болсақ, онда жауын- шашынның жылдық соммасының шамалы ұлғаюы (10 жылда 0,4…4,0 мм)Қарағанды, Ақтөбе, Маңғыстау, Солтүстік Қазақстан жəне Алматы облыстарында байқалды, ал олардың шамлы азаюы (10 жылда 0,1…5,2 мм) Павлодар, Ақмола, Қызылорда, Жамбыл, Қостанай, Оңтүстік Қазақстан, Батыс Қазақстан, Атырау жəне Шығыс Қазақстан облыстарында байқалды. Жауын-шашынның жылдық соммаларының алынған барлық трендтері статистикалық мəнсіз.
а) Қазақстан б) Қызылорда облысы в) Оңтүстік Қазақстан облысы
27 г) Жамбыл облысы д) Алматы облысы
е) Шығыс Қазақстан облысы ж) Павлодар облысы
и) Ақмола облысы
к) Қостанай облысы л) Қарағанды облысы
н) Батыс Қазақстан облысы
о) Атырау облысы п) Маңғыстау облысы
орташаландырылған, 1941…2012 жж. кезеңдегі жауын-шашынның ( %) жылдық қосындысы ауытқуының сызықтық тренді мен уақытша қатары. Ауытқулар 1971…2000 жж. базалық кезеңдеріне қатысты есептелген. Деңгейлестірілген қисық сызықтар 11-
28 2.1-кесте – Қазақстан аумағы мен оның облыстары бойынша 1941…2012 жж. кезеңіндегі кеңістіктік орташалдырылған, жауын-шашынның жылдық қосындысы мен маусымдық ауытқуының (мм/10 жыл, %/10 жыл) сызықтық трендінің сипаттамалары. Ауытқулар 1971…2000 жж. базалық кезеңдеріне қатысты есептелген.
Жыл Қыс Көктем
Жаз Күз
Аймақ /облыс Өлше
у бірл
*a **R 2 a R 2 a R
2 a R
2
a R 2
мм -1,0 1,3 -0,6 -1,1 -0,7 Қазақстан % -0,5
1 1,7
4 -0,2
0 -1,2
1 -1,1
1 мм
-0.9 -0.9 -0.2 0.2 -0.1 Қызылорда % -0.8
0 -1.9
2 -0.5
0 1.3
0 -0.2
0 мм
-3.2 0.8 -4.5 0.6 0.3 Оңтүстік Қазақстан % -0.8 1 0.2
0 -2.9
2 0.4
0 1 0 мм -2.1 0.9 -3.3 0 0.3 Жамбыл % -1.3 2 0.4
0 -2.4
4 -0.5
0 -0.2
0 мм
4.0 3 -2.2 1.7 1 Алматы
% 1.0
1 3.8
8 -1.6
1 1.4
1 1.2
1 мм
-5.2 0.5 -1.4 -3.4 -1.0 Шығыс
Қазақстан % -1.5 3 0.8
0 -2.2
2 -3.1
4 -1.1
1 мм
-0.1 1.3 0.8 -0.2 -2.2 Павлодар % 0
2.5 6 1.4 1 -0.1
0 -3.3
5 мм
2.0 3.3 1.8 -3.2 0.4 Солтүстік Қазақстан % 0.6 1 6.0
17 2.9
3 -2.1
2 0.5
0 мм
-0.5 1.6 0.8 -1.3 -1.9 Ақмола
% -0.2
0 2.9
5 1 1 -1.0 0 -2.6 3 мм
-2.7 0.4 1.1 -2.5 -2.2 Қостанай % -1.2
2 0.8
0 1.5
1 -2.7
2 -3.1
4 мм
0.4 1.8 0 -1.1 -0.4 Қарағанды % 0.3
0 1.7
6 -0.3
0 -1.8
1 -1.4
1 мм
0.5 1.8 2.5 -1.6 -2.3 Ақтөбе
% 0.2
0 2.0
4 3.7
4 -2.4
1 -3.7
4 мм
-3.4 1.2 -0.2 -2.3 -2.0 Батыс Қазақстан % -1.3
2 2.0
2 -0.4
0 -3.2
3 -3.2
3 мм
-4.6 -2.5 0.1 -1.7 -0.5 Атырау
% -2.9
5 -8.5
12 0.1
0 -3.7
2 -1.5
0 мм
0.9 0.7 2.4 -2.0 0.1 Маңғыстау % 0.7
0 2.8
1 5.0
3 -7.2
3 0.4
0 * a – сызықтық тренд коэффициенті, ºС/10 жыл ** R 2
2.2-суретте- Қазақстан аумағы бойынша орташаландырылған, жауын-шашынның (%) маусымдық ауытқуының жыларалық барысы ұсынылған. Орташа алғанда Қазақстан бойынша барлық маусымдарда шамалы (статистикалық болмашы) тенденциясы байқалады, қысқы маусымды қоспағанда, жауын-шашынның төмендеуі шамамен
29 0,8 мм/10 жылды, жоғарылау тенденциясы 1,3 мм/10 жылды (1,7 % норма/10 жыл) құрайды. Барлық алынған трендтер, сондай-ақ статистикалық маңызсыз (2.1-кесте).
а) б)
в)
г)
а) қыс; б) көктем; в) жаз; г) күз. 2.2-сурет – Қазақстан аумағы бойынша кеңістіктік орташаландырылған, 1941…2012 жж. кезеңдегі жауын-шашынның маусымдық қосындысы ауытқуларының сызықтық тренді мен уақытша қатары. Ауытқулар 1971…2000 жж. базалық кезеңдеріне қатысты % есептелген. жүктеу/скачать 4,35 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|