Томилова Н.И. (Караганда, КарГТУ)
Амиров А.Ж. (Караганда, КарГТУ)
Томилов А.Н. (Караганда, КарГТУ)
СТЕПЕНЬ ВЛИЯНИЯ И ПОСЛЕДСТВИЯ ТРЕНДОВ ИКТ
«ИНДУСТИИ-4.0» ДЛЯ КАЗАХСТАНА
Следующие области информационно–коммуникационных технологий
(ИКТ) составляют фундамент промышленной революции «Индустрии 4.0»:
Горизонтальная
и
вертикальная
системная
интеграция.
«Индустрия 4.0» требует пересмотра отношения к данным и сетям.
Сегодня это средство взаимодействия не только департаментов внутри
предприятия, но и различных предприятий – партнеров по
производственному циклу;
Интернет вещей. Устройства и встроенные датчики будут
обмениваться информацией в режиме реального времени;
Кибербезопасность. Без нее невозможно создание доверенной
среды, в которой смогут работать миллиарды устройств и пересекающихся
информационных потоков;
Облака. Задача поддержки множества типов устройств и сенсоров, а
также массы генерируемых ими данных наилучшим образом решается при
помощи облачных сервисов, которые смогут обеспечить и требуемую
скорость обработки данных, и масштабируемость решений;
Анализ больших данных. Доступность данных по всем фазам и
аспектам разработки, производства и испытаний продуктов добавляет
новое измерение к пониманию производственного процесса и,
соответственно, позволяет точнее планировать инновации, маркетинг и
стратегию развития;
Моделирование. Имея в распоряжении большие данные и большую
вычислительную мощность, предприятия смогут виртуально моделировать
сценарии использования продукта, тем самым ускоряя их тестирование и
расширяя инновационный процесс;
Аддитивное
производство
(3D–печать).
С
наступлением
Индустрии 4.0 методы аддитивного производства будут широко
применяться для изготовления по индивидуальному заказу небольших
партий продуктов, которые будут сочетать в себе преимущества сложных
конструкций при минимальном весе;
Роботы. Сегодня роботы в большинстве своем реализуются в виде
механических рук, работающих на сборочных линиях, но их интеллект
растет, что позволяет с их помощью решать более сложные задачи, нежели
выполнение сборочных операций.
441
Мегатреды ИКТ в рамках «Индустрии 4.0» могут быть представлены
следующим составом:
Мобильная связь. За последние восемь лет количество мобильных
телефонов увеличилось втрое и достигло 6,8 миллиардов.
Тренд развития таков, что в последующие десять лет объем
передаваемых мобильными устройствами данных увеличится в 1000 раз.
Цифровая индустриальная революция. Новая модель производства,
подразумевает программирование и автоматизацию производственных
процессов, использование роботов, что позволит в промышленных
масштабах выпускать продукцию с характеристиками, нужными
заказчику.
Умная среда потребления. Эпоха массового потребления и массового
производства остается в прошлом. Производство будет более
ориентированно на индивидуальные запросы потребителей.
Нанотехнологии и новые материалы. Развитие нанотехнологий стало
фактически краеугольным камнем, на котором будут основаны все
прорывные изобретения и технологии будущего: создание новых,
«анатомических»
интерфейсов
для
взаимодействия
человека
с
электронными устройствами, снижение веса и энергопотребления новых
устройств, внедрение электроники в традиционные аналоговые сферы,
создание гибких экранов, «электронной ткани» и т.п.
В заключение приведём степень влияния и возможные последствия
трендов ИКТ «Индустирии-4.0» для мира и Казахстана: всеобщая
доступность информации; повсеместное внедрение искусственного
интеллекта; полная интеграция общества и человека в информационную
инфраструктуру; автоматическое принятие и формирование решений на
простых и средних по сложности процедурах принятия решения.
Государство Казахстана воздействует на ИT-рынок не только как
заказчик, но и через программы развития экономики. В частности
довольно большие перспективы роста спроса создает программа
«Информационный Казахстан – 2020», целью которой является создание
условий для перехода к информационному обществу.
Дальнейшее развитие ИT-рынка Казахстана будет определяться
макроэкономическими и геополитическим условиями. При умеренном
росте цен на нефть и стабилизации политической и экономической
ситуации в регионе, ожидает рост ИT-рынка страны в 12-13% ежегодно.
Список использованных источников
1. Послание Президента Республики Казахстан – Лидера нации Н. А.
Назарбаева Народу Казахстана. Стратегия «Казахстан-2050»
2.
Сценарий
развития
направления
«Информационные
и
телекоммуникационные технологии» в Казахстане до 2030 года. – 2013.
Астана. – 139 с.
442
ӘОЖ 621.09
Шеров К.Т. (Қарағанды, ҚарМТУ)
Маздубай А.В. (Павлодар, ПМУ)
Арапова Н.К. (Қарағанды, ҚарМТУ)
КЕСУШІ ҚҰРАЛДЫҢ ТОЗУЫНЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ СЕБЕПТЕРІ
Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті, «Технологиялық
жабдықтар, машинажасау және стандарттау» кафедрасында орындалып
жатқан «Металл дайындамаларды термофрикциялық кесу кезінде қатты
қорытпадан жасалған кескіш құралды конструкциондық болаттан жасалған
құралға ауыстыруға және импульсті суытуды беретін мүмкіндігі бар
арнайы білдек құрылымын әзірлеу» (12.02.2015ж.-дан №723 келісім шарты
және 13.05.2016ж.-дан №336-13) атаулы гранттық тақырыпты орындау
шегінде кесуші құралдардың тозу себептері зерттелуде және осы мақалада
кесуші құралдардың тозуының физикалық себептері туралы баяндалады.
Кесуші құрал кесу шарттарына байланысты адгезиялық, абразивті,
диффузиялық, химиялық, тотығу және басқа тозу түрлеріне ұшырайды
[1,2]. Құрал тозуының сипатын, себептері мен заңдылықтарын анықтау ең
жақсы құрал материалдарын жаратуға негіз болады. Құралдың адгезиялық
тозуы, кесу процесінде кескіш құрал мен өңделетін тетіктің түйісуші
беттерінің арасында, үйкеліс процесі негізінде пайда болатын адгезиялық
күштер әсерінен құрал материалының кішкентай бөлшектерінің кесілуі
немесе үзілуімен сипатталады [3,4]. Адгезиялық деп қатты денелердің
арасындағы молекулааралық қатынастардың барлық түрлері түсіндіріледі.
Дәнекерлеу көпірлері молекулааралық күштер әсері қашықтығында
орналасқан түйісуші беттер арасында пайда болады. Егер түйісуші қатты
денелер жабындармен қапталған болса, онда адгезиялық қатынасқа
жабындар түседі де, оның астындағы денелер тұтасудан сақталады. Кесу
кезінде қатты денелердің адгезиялық қатынасының қарқынды білінуі үшін
қажетті шарт болып табылатын үлкен қысыммен бір-біріне тығыз
қысылған ювениалды беттер жанасады. Кесу процесі кезінде бір беттің
екінші бет бойымен сырғанауы кезінде адгезиялық байланыстардың пайда
болуы мен үзілуінің үздіксіз процесі жүреді. Адгезиялық тозуды зерттеу
үшін микроренгендік-спектрлік талдау тәсілі қолданылады [4]. Адгезиялық
тозуға поликристалдық материалдар дәндерінің шектері бойынша ішкі
ақаулардың шоғырлануы [1,5] әсер етеді. Дәндер шектері бойынша құрал
материалы бөлшектерінің бөлінуі 1 суретте көрсетілген.
1- сурет – Дәндер шектері бойынша құрал материалы бөлшектерінің
бөлінуі
443
Өңдетелін материалдың құрал бетіне қатысты жоғары кесу
жылдамдығында жылдам орын ауыстыруы, температураның жоғарылауы
және түйісуші қабаттардың жұмсаруы адгезияның микроаймақтар санын
арттырады. Өйткені осы кезде өңдетелін материалдың жұмсаруы, құрал
материалына қарағанда жоғары болып, адгезиялық тозу қарқындылығы
төмендейді. Егер де кесу процесі кезінде құрал материалында беріктіктің
төмендеуіне әкеліп соғатын, құрылымдық өзгерістер жүретін болса онда
адгезиялық тозу күрт жоғарылайды. Абразивті тозудің қарқындылығы
тетік материалына қосылған қатты қоспалардың қаттылығына, сондай-ақ,
кесу температурасы кезінде құралдың бет қабаттарының беріктігі мен
қаттылығына тәуелді болады. Абразивті тозу, абразивтік қасиеттері анық
байқалатын материалдардан жасалған (шойын, силумин, дәнекерленген
тігістер және т.б.) тетіктерді өңдеу кезінде шешуші рөл атқарады.
Абразивті тозуға негізінен төмен жылдамдықта және төмен кесу
температурасында жұмыс істейтін кесуші құралдар (тартажонғыштар,
бұранда кескіштер, қашауыштар және т.б.) ұшырайды. Диффузиялық
және химиялық тозулар.
Диффузиялық тозу деп, құрал мен тетік
материалдарының
өзара
диффузиясы
нәтижесінде
жоғарғы
температураларда жүзеге келетін құралдың тозуын айтады [5].
Диффузиялық тозудың қарқындылығы металдардың түйісуші жұптарының
қасиеттеріне тәуелді болады. Кесу кезінде құрал материалы мен өңделіп
жатқан материалдың қарқынды диффизиялық кірісуіне келесі факторлар
әсер етеді: өңделіп жатқан материалмен қатты қорытпаның химиялық
өзара әрекеттесуі басталатын температурадан асатын, жоғарғы
температуралар; түйісуші беттердің үлкен пластикалық деформациясы;
тетіктің және жарым-жартылай құралдың беттерінің үздіксіз жаңаруы;
тетіктің материалымен бірден толтырылатын құрал беттерінде ақаулардың
(кратерлер) және түйісу аймақтарындағы ұстасудың (адгезия) пайда болуы.
Түйісуші беттердегі температураның артуы құралдың тозуын
арттырады. Қарапайым жоғары температуралы түйісу кезінде уақыт өтуіне
байланысты диффузия жылдамдығы күрт төмендейді. Жоңқа мен
өңделетін бет құралға қатысты үздіксіз және үлкен жылдамдықта орын
ауыстырады. Осы кезде түйісуге өңделіп жатқан материалдың жаңа және
жаңа аймақтары кіреді, және өзара кірісу жылдамдығы жоғары болады.
Қатты қорытпаның түрлі құрамдас бөліктері өңделетін материалға әр түрлі
жылдамдықпен диффузияланады: өте жылдамы – көміртек, жылдамырағы
– вольфрам, кобальт және титан. Бір уақытта қатты қорытпаға темірді
диффузиялайды. Бұл құрал, жоңқа және кесу беті арасында үш
диффузиялық қабаттардың пайда болуына әкеліп соғады (2 - сурет). Түйісу
бетінен көбірек алыстау көміртексіз қабат 1 пайда болады, одан кейін γ-
темірдегі 2 көміртек, вольфрам, титан, кобальт ерітіндісі ереді және одан
ары қарай күрделірек карбид немесе темір-вольфрам түріндегі
444
итерметаллид 3 түзілуі мүмкін. Соңғы қабат сынғыштау және беріксіз
болады.
2 - сурет – Қатты қорытпаның диффузиялық тозу сұлбасы
Бұл өз кезегінде кесу бетінің және жоңқаның қозғалысы нәтижесінде
құралдың түйісу алаңдарынан құрал материалының қабатын кесуге алып
келеді. Диффузиялық тозу құрал материалы атомдарының тетікке және
жоңқаға тікелей ауысуына ғана тәуелді емес. Диффузиялық процестер
нәтижесінде құралдың беттік қабатында құрал бетінің беріктігінің
жоғалуына және морттануына әкеліп соғатын құрылымдық өзгерістер
жүзеге асады. Диффузиялық процестермен әлсіреген қабаттар кесіліп,
өңделіп жатқан материалмен және жоңқамен алып шығылады. Сәйкесінше,
диффузиялық тозуды екі процесс нәтижесі (диффузиялық кірісу және
құралдың жұмсарған бетінің қирауы) ретінде қарастыру қажет. Диффузия
тозуға атсалысатын химиялық процестердің бірі болып табылады. Онымен
бірге тозуға басқа да процесстер белсенді әсер етеді, мысалы қоршаған
ортамен химиялық өзараәрекеттесуі. Химиялық белсенді ортада кесу
кезінде, қоршаған ортамен химиялық реакцияға кіріскен құрал
материалының бет қабаты жұмсаратындығы бұрыннан белгілі. Сондай-ақ
жоғары температураларда ауада кесу кезінде де химиялық реакцияны
байқауға болады. Мысалы 700-900
0
С ауқымында қатты қорытпалардың
компоненттері кислородпен белсенді реакцияға кіріседі [1,5]. Мақалада
кесуші құралдардың адгезиялық, абразивті, диффузиялық және химиялық
тозу түрлеріне шолу жасалды. Келесі шолу құралдардың тозуына тотығу
процестерінің тигізетін әсерін үйренуге арналады.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Лоладзе Т.Н. Прочность и износостойкость режущего инструмента.
–М.: Машиностроение, 1982. – 320 с.
2. Талантов Н.В. Физические основы процесса резания, изнашивания и
разрушения инструмента. – М.: Машиностроение, 1992. – 240 с.
3. Аваков А.А. Физические основы теорий стойкости режущих
инструментов. – М.: Машгиз, 1980. – 124 с.
4. Макаров А.Д. Износ и стойкость режущих инструментов. – М.:
Машиностроение, 1998. – 264 с.
5. Ящерицын П.И., Еременко М.Л., Фельдштейн Е.Э. Теория резания.
Физические и тепловые процессы в технологических системах: Учебник
для вузов – Мн.: Выш. Шк., 1990. – 512с.
445
МАЗМҰНЫ
СОДЕРЖАНИЕ
1. Токаев К-Ж.К. Құттықтау сөз............................................................
5
2. Абдибеков Н.К. Приветственное слово.............................................
7
3. Кул-Мухаммед М.А. Приветственное слово....................................
8
4. Назарбаева Д.Н. Приветственное слово...........................................
9
5. Сагадиев Е.К. Приветственное слово...............................................
10
6. Газалиев А.М. Вступительное слово................................................. 11
Пленарные доклады Почетного Президиума
1. Сулейменов Т.С. Внешнеполитические инициативы Н.А.Назарбаева
14
2. Абдыкаримов О.А. Первое Послание Президента Республики
Казахстан Н.А. Назарбаева о Стратегии развития независимого
Казахстана……………………………………………………………. 18
3. Жумабеков Б.К. Роль Н.А. Назарбаева в становлении
независимого государства.................................................................... 23
4. Айтимова Б.С. Президентская идея Нового Казахстанского
Патриотизма как основа успеха многонационального общества
Республики Казахстан.......................................................................... 27
5. Ершов С.М. Законодательная деятельность Парламента Республики
Казахстан по реализации пяти институциональных реформ Главы
государства Н.А. Назарбаева (План нации - 100 конкретных шагов)..... 30
6. Есім Ғ. Политическая школа Лидера.................................................
33
7. Ферхо С.И. Роль Первого Президента Казахстана, Лидера Нации
Нурсултана Абишевича Назарбаева - в укреплении евразийской
интеграции............................................................................................. 40
8. Омурзаков Т.К. Казахстанский путь – отражение экономичес-
ких инициатив Лидера Нации………………………………………. 44
9. Омашев К.О. Высокий гуманизм – главная движущая сила
Н.Назарбаева......................................................................................... 48
10.
Дрижд Н.А. Реализация задания Н.А. Назарбаева по разведке и
добыче метана угольных пластов в Карагандинском бассейне....... 51
11. Levin E. Nizametdinov F., Dolgonosov V. KSTU - Michigan Technological
University: the result of the educational policy of N.A. Nazarbayev..........................
57
Пленарные доклады представителей базовых вузов
1. Ковальская С.И. Роль Первого Президента в разработке
концепции по формированию исторического самосознания нации 66
2. Кадырбаева М. Қазақстан Республикасының Бірінші Президентінің
ядролық қарусыз әлем құрудағы рөлі................................................. 69
446
3. Юлдашева С.А. К новым победам с Лидером Нации: вклад
молодежи Южного Казахстана к 25-летию Независимости............ 74
4. Никифоров А.В. Роль Президента РК Н.А. Назарбаева в
гармонизации государственно-конфессиональных отношений...... 76
5. Қайратова
А.Қ.
Толеранттылық,
келісім
мен
бірлік
құндылықтарын қалыптастырудағы Тұңғыш Президент рөлі......... 80
6.
Кенжегулов Б.З.
Ядролық энергетиканы бейбіт өмірге пайдалану –
Елбасының басты назарында............................................................... 85
7. Газизова Н.С. Елбасының құқықтық реформасы: кеше және
бүгін....................................................................................................... 89
8. Калиев И.А. Роль Первого Президента Н.А. Назарбаева в
разработке и реализации стратегии формирования государствен-
ной идентичности................................................................................. 94
9. Нұрманбетов Қ.Е. ҚР Президентінің құқықшығармашылық
қызметінің мәні мен маңызы............................................................... 98
10. Исмаилов С.С. Роль Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева
в становлении и развитии Ассамблеи народа Казахстана как
общественно-конституционного института внутреннего согласия и
единства........................................................................................................................... 102
11. Жақсығалиев Ж.Ж. Әбілқайыр хан және Елбасы Н.Ә. Назарбаев
саясатындағы сабақтастық: тарих пен тағылым................................ 106
12. Караманова
М.С. Роль Президента Республики Казахстан
Н.А.Назарбаева в решении социально-экологических проблем Приаралья 110
Секция 1. Роль Первого Президента РК Н.А. Назарбаева
в становлении и развитии Независимого Казахстана
1. Абдуллаева А.М. Тәуелсіздік – тәңірден келген тәтті сый............. 120
2. Абсиметова А.О., Аккерт А.В., Сабденова В.Т. Становление
Астаны – социально-политической и международной арены
Республики Казахстан…………………………………………………... 123
3. Алишев Б.Ж., Коржумбаева М.Б., Максут Д.Н. Жас ұрпақтың
бойына ұлттық сана мен отансүйгіштік қасиеттерді қалыптастыру
126
4. Бaлaбековa Н.К., Тусупбековa A. Елбaсы және Қaзaқcтaн........... 129
5. Бейсембаева З.С. Мемлекетіміздің дамуындағы Елбасымыздың
рөлі......................................................................................................... 131
6. Бекибаева С.М., Акимбаев А.А. Нурсултан Назарбаев – глобальный
Лидер XXI века...................................................................................................... 135
7. Бериккали А.Ж. Елорда – Астана қаласының қалыптасуы мен
өркендеуіндегі Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың
тарихи рөлі............................................................................................
138
8. Битакаева
М.К.,
Сейдинова
М.А.
Елбасының
жаңа
Қазақстанды құруға қосқан үлесі........................................................ 140
447
9. Воробьева Ю.Б., Нуржанов А.Б. Вклад Первого Президента РК
Н.А. Назарбаева в пострении стабильно развивающегося государства 143
10.
Джуманова Л.С. Роль Первого Президента Казахстана Н.А. Назарбаева
в становлении и развитии внешней политики страны...................... 146
11. Дүйсенбай А.С. Понимание нового казахстанского патриотизма
в рамках идеи «Мәңгілік Ел»............................................................... 149
12. Егізбаев С.Қ. Еуразиялық идея және оның дамуы........................... 151
13. Есекенова Қ.Б. Роль Лидера Нации Н.А. Назарбаева в становле-
нии Казахстана...................................................................................... 154
14. Жанысбекова Г.А., Нарымбет Г.Б. Қазақстан Республикасы
егеменді құқығына ие болу жераумағын нақтылау – Н.Назарбаев
шешімдерінің маңызды аспектісі........................................................ 157
15. Жарликова З.М., Жарликов И.Ю., Ткачев А.П. Вклад Лидера
Нации Н.А. Назарбаева в строительство суверенного Казахстана
160
16. Имашева К.И., Карсакова Н.Ж., Бақытжан О. Мәңгілік Ел –
қазақ халқының асыл арманы............................................................. 163
17. Исабек Т.К., Ивадилинова Д.Т. Привлечение иностранных
инвесторов как один из ключевых методов развития рыночной
экономики.............................................................................................. 166
18. Ислямова А.Е. Первый Президент РК Н.А. Назарбаев как автор
стратегических
инициатив
и
архитектор
казахстанской
государственности................................................................................ 168
19. Кайруш А., Богатырева Т. Государственная программа
инфраструктурного развития «Нұрлы жол» на 2015 - 2019 годы.... 171
20. Кайырбеков Е.Д. Жаңа қазақстандық патриотизмді қалып-
тастыру................................................................................................... 174
21. Калиев.А.С., Оразгали И.О. Вклад Первого Президента Казахстана
Н.А. Назарбаева в создание Независимого государства......................... 177
22. Канафина А.Ж., Мергенбаева И.Ж. Қазақстан Республикасы-
ның Тұңғыш Президенті Н.Ә. Назарбаевтың қазақ мемлекет-
тілігінің қалыптасуындағы рөлі.......................................................... 180
23. Карсакова Н.Ж., Токанова А.Т., Ордабаева А.А. Становление и
развитие Независимого Казахстана.................................................... 183
24. Касимова
Достарыңызбен бөлісу: |