Өзіндік тексеруге арналған сұрақтар

Тақырыпты қаншалықты меңгергеніңізді білу үшін келесідей сұрақтарға жауап беріңіз.

1.Несиелердің қандай түрлерін білесіз?

2.Несие алу үшін банкке қандай құжаттар тапсыру керек?

3.Орталықтандырылған несие туралы не айтасыз?

4.Несиелік аукционға қатысу үшін қандай құжаттар ұсынылады?

5.Банкаралық несиелер деген не?

Әдебиеттер: (1) 295-324 бет, (2) 93-115 бет

1. Депозиттік операциялардың бухгалтерлік есебінің жалпы сипаттамасы.

2. Депозиттерді тарту және қайтару есебі.

3. Мерзімді және талап етуге дейінгі депозиттер.

4 . Банкаралық депозиттік операциялар.

1. Депозиттік операциялардың бухгалтерлік есебінің жалпы сипаттамасы.
Банктер өздерінің активті операцияларын жүргізу үшін пассивті операцияларды өткізу нәтижесінде пайда болатын тартылған қаржыларды қолданады.

Коммерциялық банктің пассивті операциялары келесі нысанда жүзеге асырылуы мүмкін:

-банк қорын қалыптастыру және ұлғайту үшін банктердің пайдасы есебінен аударулар;

-басқа заңды тұлғалардан алынған несиелер;

-депозиттік операциялар.

Депозиттік операциялар – бұл заңды және жеке тұлғалардың тартылған қаржылары бойынша белгілі бір мерзімге немесе талап ету салымы бойынша банктердің операциялары.

Халықаралық банктік тәжірибеде барлық депозиттер төрт топқа бөлінеді:

-мерзімді депозиттер;

-талап етілмелі депозиттер;

-жинақ салымдары;

-бағалы қағаздар.

Талап етілмелі депозиттер чектік депозиттер деп те аталады. Талап ету депозиті түрінде қаржы тарту кезінде банк пен салымшы арасында келісімшарт жасалады. Чектік депозит – бұл міндетті түрде өтелуге тиісті , салымшыға чек жазуға құқы беретін шот.

Талап ету депозитінің бір түрі банктің клиентпен барлық операциялары есептелетін контокоррент – біріңғай шот болып табылады. Контокорентте банк қарыздары, сондай-ақ шоттан клиент тапсырысы бойынша барлық төлемдер және де шотқа салым, аударым және т.б. түрде түсетін барлық қаржы көрсетіледі.

Сонымен қатар талап ету депозитіне овердрафт шотын жатқызуға болады, овердрафт – банк пен клиент арасындағы келісімге сәйкес , банк анықтаған мөлшерде шотта бар қаржы көлемінен артық соманы алуға мүмкіндік беретін шот, бұл да несие алмасуды білдіреді.

Талап ету депозитінің тағы бір түрі – нау-шоттар – пайыздық мөлшерінің жоғары шегі жоқ шоттар, яғни ол қалқымалы болуы мүмкін. Супернау- шоттар – бұл қолма-қол ақшаны қолдану шоттары, оларды ашу қызметтер кешенін ұсынады.

Депозиттік шоттардың келесі бір түрі – автоматтық аудару шоттары. Жинақ шоттарынан ақша қаржыларын автоматты түрде аударуға мүмкіндік беретін, чектерді жабу үшін чектік депозиттерге пайыз әкелетін депозиттің түрі. Бұл депозиттерден басқа банктер баланстық есеп берулерінде «банк қызметкері жазған чектер және куәландыратын чектер» деп аталатын шағын баптар енгізіліп жүр. Куәландырылған чектер – банк қызметкері беретін төлемі кепілденген чектер.

Жинақ депозит туралы келісім негізінде ашылады. Қазіргі кезде жинақ депозиттерінің басты типі жинақ кітапшаларындағы шоттар, жинақ салымының жағдайы туралы жазбасы бар шоттар, сондай-ақ ақша нарығының депозиттік шоттары болып табылады.

Жинақ кітапшаларындағы шоттар – бұл жедел алуға болатын, пайыз әкелетін чектік емес депозиттер.

Мерзімдік салымдарға мерзімдік салымдар және салымды алу туралы алдын-ала хабарлауы бар салымдар кіреді. Бұл салымдар неғұрлым ұзақ мерзімге, яғни бір айдан кем емес мерзімге салынады. Депозиттің бұл түрін ашу үшін мерзімдік депозит туралы келісім жасалады. Бұл салымдар қабылданатын мерзім 4 топқа бөлінеді:

-30 күннен 89 күнге дейін;

-90 күннен 179 күнге дейін;

-180 күннен 359 күнге дейін;

-360 күннен жоғары.

Бағалы қағаздар депозиттер түрінде былай бөлінеді:

-аталған банкке тиесілі кәсіпорындар мен ұйымдардың, акционерлік қоғамдар мен компаниялардың акциялары мен облигациялары;

-сақтаудағы және қарызды қамтуға қабылданған акциялар мен облигациялар;

-шетел операциялары бойынша құндылықтар мен құжаттар (шетел валютасындағы аккредитивтер);

-депозиттік сертификаттар.

Депозиттік сертификат қаржылық құралдардың ең көп таралған түрі.

Депозиттік сертификат – эмитент банктің ақша қаржыларының салымы туралы, салымшы немесе оның құқық қабылдаушының мерзімі аяқталғанда салым бойынша салым сомасын және ол бойынша пайыз алу құқын куәландыратын жазбаша куәлік.