Қазақстан республикасының білім және ғылым министрілігі
Практикалық сабақ мазмұны
жүктеу/скачать 0,71 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Баланс активтерінің құрамы мен құрылуы
- Кәсіпорынның авансталынған капиталының құрамы мен құрылуы.
- Кәсіпорын қызметінің нәтижесін сипаттайтын көрсеткіштер.
- Тәуелсіздік коэффициентін меншікті капиталды барлық авансталған капиталға бөлумен анықтайды: Ктс = Мк:Ак
- Кт = Қк:Ак
- 40 практикалық сабақ Баланс активтеріннің құрамы мен құрлымы өзгерісін талдау
| Практикалық сабақ мазмұны:
Тақырыптық тапсырмаларды орындау. Әдебиеттер: К.Ш.Дүйсенбаев, Э.Т.Төлегенов, Ж.Г.Жұмагалиева. «Кәсіпорының қаржылық жағдайын талдау», Алматы-2001 ж. Түсіндіру қажет: 1. Баланс активтері құралу көздерінің құрамы мен құрлымы өзгерісін талдау 2. Баланс активтері құралу көздерінің құрлымы өзгерісін талдау 3.Тәуелсіздік коэффициентін меншікті капиталды барлық авансталған капиталға бөлумен анықтайды: 4. Капиталдың барлық авансталынған капиталдағы үлес салмағы 5. Капиталдың меншіктік капиталға қатынасымен анықталатын қарыз және меншікті қаражаттар қатынасының коэффициенті Баланс активтерінің құрамы мен құрылуы
Кәсіпорынның авансталынған капиталының құрамы мен құрылуы.
Кәсіпорын қызметінің нәтижесін сипаттайтын көрсеткіштер.
Тәуелсіздік коэффициентін меншікті капиталды барлық авансталған капиталға бөлумен анықтайды: Ктс = Мк:Ак Мұндағы: Ктс - тәуелсіздік коэффициенті; Мк - меншікті капитал; Ак - авансталған капитал (баланс валютасы жиыны, яғни қаржыландырудың жалпы сомасы). Бұл коэффициенттің өсуі кәсіпорынның қаржылық тәуелсіздігі жоғары екендігін көрсетсе, алдағы уақытта қаржылық қиындықтардың азаятындығын көрсетеді. Каржылық есеп берудің активтерінің қалыптасу көздерінің құрылымын зерттеу үшін келесідей талдау кестесі құрылады. №2 қосымшадан кәсіпорынның есеп беру жылындағы активтерінің қалыптасу көзі 9406 мың теңгеге немесе 28,9%-ға өскені көрініп тұр. Бұл өсу жылдың соңында 9681 мың теңге болған, яғни 5038 мың теңгеге, немесе 2 есе өскен, қатыстырылған капиталдың өсуінен болған бұл кезеңде тәуелсіздік коэффициенті 0,857-ден 0,769-ға дейін немесе 0,088 пунктке төмендеген. Бұл кәсіпорынның қаржылық жағдайының (тұрақтылығының) төмендегенін дәлелдемейді. Бұны тәуелсіздік коэффициентіне кері көрсеткіш болып табылатын қатыстырылған капиталдың барлық авансталынған капиталдағы үлес салмағы да дәлелдейді. Ол мына формулармен анықталады: Кт = Қк:Ак немесе Кт = 1 - Ктс Мұндағы: Кт – т әуелділік коэффициенті; Қк – қ атыстырылған капитал; Ак – авансталған капитал (баланс валютасы, жиыны); Ктс – тәуелсіздік коэффициенті. Бұл коэффициент авансталған капиталдың жалпы сомасындағы қарыздың үлесін сипаттайды. Бұл үлес жоғары болған сайын, кәсіпорынның сыртқы каржыландыру көздерінен тәуелділігі жоғарылайды. Біздің кәсіпорынымызда оның деңгейі жылдың басында 0,143=(1-0,857), ал жыл соңында 0,231=(1-0,769) болды. Жылдың басына және аяғына тәуелсіздік коэффициенті оның қалыпты мәнінен айтарлықтай жоғары. Келесі, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын сипаттайтын меншікті капиталдың қатыстырылған капиталға қатынасын көрсететін қаржыландыру коэффициенті болып табылады. Кқ = Мк:Қк Мұндағы: Кқ - қаржыландыру коэффициенті; Мк - меншікті капитал; Қк - қатыстырылған капитал. Бұл коэффициент жоғары болған сайын, соғұрлым банктер мен инвесторлар қаржыландыруға соғұрлым сенімді кіріседі. Бұл коэффициент кәсіпорын қызметінің қандай бөлігі өз қаражатымен, ал қандай бөлігі қарыз қаражатымен қаржыландырылатынын көрсетеді. Қаржы-ландыру коэффициенті <1 болатын жағдай (кәсіпорын мүлкінің көп бөлігі қарыз қаражатымен қалыптасқан) төлем қабілеттілігінің өте қауіпті жағдайға жеткендігін және несие алуды қиындатқанын көрсетеді. Батыс фирмаларында қаржыландыру коэффициентінің кері көрсеткіші кеңінен қолданылады, қатыстырылған капиталдың меншіктік капиталға қатынасымен анықталатын қарыз және меншікті қаражаттар қатынасының коэффициенті: Кқ/м = Қк:Мк Мұндағы: Кқ/м - қарыз және меншікті қаражаттар қатынасының коэффициенті; Қк - қатыстырылған капитал; Мк-меншікті капитал. Бұл коэффициент кәсіпорын активтеріне салынған меншікті қаражаттың әрбір теңгесіне қанша қарыз қаражатын тартқанын көрсетеді. Біздің кәсіпорынымызда бұл көрсеткіш келесі берілгендермен сипатталады: жыл басында - 0,166=(4643: 27908); жыл аяғында - 0,299=(9681: 32276). Бұның мәні кәсіпорын есеп беру кезеңінің басында активтерге салынған меншіктік қаражаттардың әрбір теңгесіне қарыз қаражатының 17 тиынын тартқанын дәлелдейді. Есеп беру кезеңінің ішінде қарыз қаражаттары меншіктік салымдардың әрбір теңгесіне 23 тиынға дейін көбейді. №40 практикалық сабақ Баланс активтеріннің құрамы мен құрлымы өзгерісін талдау Практикалық сабақ мазмұны: Тақырыптық тапсырмаларды орындау. Әдебиеттер: К.Ш.Дүйсенбаев, Э.Т.Төлегенов, Ж.Г.Жұмагалиева. «Кәсіпорының қаржылық жағдайын талдау», Алматы-2001 ж. Түсіндіру қажет: 1. Баланс активтеріннің құрамы мен құрлымы 2. Баланс активтерінің құрамы мен құрылымының динамикасын талдау 3. Баланс валютасындағы ағымдағы активтер үлесін анықтау 4. 2018 жылдың басымен соңындағы «Астана» АҚ-дағы баланс активтерінің құрамы мен құрылуын есептеу 5. Кәсіпорынның ағымдағы активтерінің құрамы мен құрылымы 2018 жылдың басымен соңындағы «Астана» АҚ-дағы баланс активтерінің құрамы мен құрылуы
Кесте мәліметтерінен активтердің нақты құнын көрсететін баланс валютасының есепті жылы -816335 мың теңгеге немесе 11,5%-ке төмендегенін көруге болады. Бұл кәсіпорынның әрі қарай дамуының төмендегенін оның жұмысының кері нәтижесін сипаттайды. Алайда активтерді талдай отырып, олардың қалай таратылғандығын және есепті жылы неге көбірек бөлінгенін, сондай-ақ кәсіпорынның өндірістік потенциалы мен оның негізгі құралдарының жағдайын және кәсіпорын активтарының мобильділігін анықтау қажет. Ол үшін , ең алдымен кәсіпорынның өндірістік потенциалын анықтау қажет. Өндірістік потенциал – ол кәсіпорынның материалды-техникалық базасының дамығанын сипаттайды және негізгі құралдар, өндірістік запастар мен басқа да ұзақ мерзімді активтердің құрамында есептелетін аяқтамалған активтер құрылыс құндарының сомасын көрсетеді. Өндірістік потенциал жыл басында – 6391235 мың теңгені, жыл соңында – 6201173 мың теңгені құрайды, яғни 190062 мың теңгеге немесе 2,97%-ға төмендеп отыр, оны кері нәтиже деп бағалауға болады. Мұндай нәтижеге себеп болған негізгі құралдар құнының 3%-ға және тауарлы материалдық қорлардың 4,74%-ға абсолютті төмендеуі себеп болды. Оған қарамастан, осы коэффициенттің нақты деңгейі 0,98(6201173/6294698) тең, ол ұсынылған мөлшерден жоғары, сондықтан кәсіпорынның өндірістік потенциалының жа,дайы жеткілікті деп қорытындылауға болады. Қысқа мерзімді активтердің жыл бойы 79,47%-ға немесе 629669 мың теңгеге, ұзақ мерзімді активтердің сомасы 3% немесе 186666 мың теңгеге азайған. Кәсіпорынның активтерінің жұмылдыру коэффициенті 0,11ден 0,02-ге дейін төмендеген. Мұндай жағдайды терісінен бағалауға болады, себебі бұл коэффициенттің төмендеуі кәсіпорынға өзінің береешектерін өтеу, ұйымның тоқтаусыздығын қамтамасыз ету үшін және активтерді жұмылдыру арқылы олардың айналымдылығын жылдамдату үшін беретін мүмкіндіктерден айыраып отыр. Қысқа мерзімді міндеттемелерді өтеу үшін арналған құралдардың абсолютті дайындық деңгейін сипаттайтын көрсеткіш болып мобильділік коэффициенті табылады. Бұл коэффициенттің мөлшері қысқа мерзімді активтердің ең мобильді бөлігінің сомасын олардың брлық сомасына бөлу арқылы анықталады. Қарастырып отырған мәліметтер бойынша мобильділік коэффициент жыл басында 0,02(15669/792370) тең болса, жыл соңында 0,014(2327/162701) дейін төмендеп отыр. Нәтижесінде бұл көрсеткіш кәсіпорынның төлем қабілеттілігіне кері әсерін тигізуде деген божам бере аламыз. Қарастырып отырған мысал бойынша қысқа мерзімді дебиторлық берешектер сомасының есепті мерзім ағымында 93,15%-ға төмендегені анықталады. Қысқа мерзімді активтердің барлық құнының ішігдегі дебиторлық берешектердің үлес салмағының көрсеткіші кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын сипаттайды. Ал біздің мәліметтер бойынша дебиторлық берешектер коэффициенті немесе олардың қысқа мерзімді активтер ішіндегі үлес салмағы жыл басында 087 (693344/792370), жыл соңында – 0,29 (47512/162701) тең, яғни жыл соңында күрт азайғаны байқалады. Алайда бұл көрсеткішті тура оңынан бағалауға болмайды. Нақты оң немесе теріс нәтиже екенін анықтау үшін кәсіпорынның сату көлемінің өзгерісін анықтау қажет. Егерде дебиторлық берешектерді өтеу мерзімін қысқарту нәтижесінде мөлшері азайса, онда мұндай жағдай оңынан бағаланады. Ал егерде дебиторлық берешектердің сомасы сату көлемінің қысқаруына байланысты азайса, онда мұндай жағдай кәсіпорынның іскерлік белсенділігі төмендегені жөнінде айғақтайды. Қарастырып отырған мәліметтер бойынша 122,25%-ға басқа да активтер өскен. Яғни кесте мәліметтері бойынша жыл басында басқада активтер болмағаны тек жыл соңында басқада активтер сомасының пайда болғаны көрініп тұр. Ал сатуға арналған активтер жыл бойы 43,78%-ға немесе 4648 мың теңгеге төмендеген. Алайда ол 2,96 пайыздық пунктке өскен. Сатуға арналған активтер ретінде баланстық құндарының есесі оларды пайдалану арқылы емес, сату арқылы қайтарылатын активтер қаралады. Тауарлы материалдық қорлар маңында әдеттегі іс-әрекет барысында немесе өндіріс процесінде сатуға арналған және өндіріс немесе қызмет көрсету процесінде пайдаланатын шикізат немесе материалдар нысанында болатын активтер түсініледі. Тауарлы материалдық қорлардың салыстырмалы төмендеу қарқыны 4,74%-ға азайғанын жалпы оңынан бағалауға болар еді. Алайда жыл соңындағы қысқа мерзімді активтердің үлес салмағындағы мөлшері 42,6%-ды құрап отар. Бұл жағдай жыл соңында артық тауарлы материалдық қорлардың немсе сұранысы тқмен дайын өнімнің, сондай-ақ шикізат пен материалдардың көбеюін айғақтауы мүмкін. Кәсіпорынның активтерінің ахуалын талдау нәтижесін былай қорытындыладым: активтер бөлімі бойынша балансты қанағатсыз деп бағалауға барлық белгілер бар, өйткені баланс валютасының төмендегені байқалады және қысқа мерзімді активтердің арту қарқыны ұзақ мерзімді активтердің өсу қарқынан өте төмен екені айғақ көрініп тұр. Сондықтанда қосымша пайда мен зияндар есебін қарастырып кейін нақты баға беру керек деп ұсынамын. Өйткені кәсіпорын қаржылық тоқырау кезінде қаржылық дағдарыс ұшырағанға ұқсайды. Әрі қарай, келесі 2-аналитикалық кестені құрастыра отырып, ағымдағы активтердің құрамы мен құрылымын талдау қажет. жүктеу/скачать 0,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||