6
1-тарау. ғылым, Оның ҚОғамДыҚ
өміРДегі ОРны және Рөлі
1.1. ғылым түсінігі
таным дегенде, біз адамның
заттарды зерттеуге, олардың
маңызын ашуға бағытталған
ерекше рухани қызметін түсінеміз.
Адамзаттың мыңдаған жылдар бойғы тарихы танымның өзгеше
күрделі, көп деңгейлі құбылыс екенін көрсетеді. Көптеген кішкентай
бұлақтар мен бастаулардан құралатын өзен сулары сияқты,
миллиондаған адамдардың танымдық қызметі қоғамдық маңызы
бар, мазмұнды, танымдық үдерісті қалыптастырады. Әлбетте, нақты
бір жеке тұлғаның санасында бір немесе басқа зат туралы қиялға
негізделген, жаңсақ пікірлер орнығуы немесе кейбір адамдар уақытты
басып озып, бүгінгі күні әлі қажеттілік туа қоймаған жаңалықтарды
ашуы мүмкін. Алайда тірі табиғаттағы табиғи іріктелу секілді, өмір
сүріп жатқан нақты тарихи қоғамның талаптары іс жүзінде қажетті
идеяларды іректеуге келтіреді және сол арқылы әлеуметтің рухани
байлығына айналады.
Тереңдігі жағынан да, кеңдігі жағынан да әлем шексіз. Сондықтан
ол оны танып білгісі келетін адам үшін әлеуетті шексіз мүмкіндіктер
туғызады.
Әлемді танып білудің негізгі мақсаты – зерттеліп затқан заттар
мен үдерістердің ішкі мәнін ұғыну, яғни олар туралы білімдерге қол
жеткізу. Білімдер қашанда нақты шындықтың мүлтіксіз көрінісі бо-
лып табылады, өйткені бірдеңені білу – зерттеліп жатқан нысан тура-
лы түсініктің болуы дегенді білдіреді. Олай болса, таным – заттардың
маңызына енудегі өзгеше күрделі үдеріс, ал соның барысында алынған
білім – соған жұмсалған күш-жігердің нәтижесі.
«Scientia» деген латын сөзінің шығу төркініне келер болсақ, ол да
Достарыңызбен бөлісу: