| «Рух феноменологиясында» Гегель адам санасының сезімдік
кезеңнен ақыл-ес танымына, ал одан парасатпен пайымдауға секіріс
жасайтыны туралы мәселені қарастырады.
«психологияда» Гегель теориялық және практикалық, яғни іс
жүзіндегі парасатты пайымға, сондай-ақ еркіндік мәселесіне талдау
жасауға назар аударады. Адам танымның теориялық деңгейіне жет-
кен соң, ары қарай білімдерін өзінің еңбек қызметінде пайдалануға
ұмтылады. Бұл жолда ол өзінің шығармашылық мүмкіндіктерін
іске асырады. Парасаттың бұл теориялық және практикалық бірлігі
еркіндік рухын тудырады. Бұл соңғы өз-өзін тапқан соң, дереу
өзінің мазмұнын нысандауға, сыртқы мәнге ұмтылады, нәтижесінде
объективті рух патшалығына секіріс орын алады.
Гегельше, объективті рух қоғамдағы құқықтық және азамат-
тық қатынастарды қамтиды. Рухтың терең мәні еркіндікте
жатқандықтан, құқықтық қатынастардың өзін өмірге нақты енген
еркіндік шамасының болмысы деп қарау керек. Бұл тұрғыда құқық
озбырлықтың, тәртіпсіздіктің кез келген түріне қарсы тұрады. Адам
бірінше кезекте өз құқықтарын заттарға теліп, оларды өзінікі деп жа-
201
риялайды. Нәтижесінде, адам еркіндігі өзінің түпнегізділігін иеленіп,
өмірге енеді. Жеке меншік арқылы ғана адамның еркіндігі тұлғаның
Достарыңызбен бөлісу: | 
