ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы

354

Сонымен  бірге  өзінің  зерттеу  жұмыстарының  нәтижелерін 

жариялаған  автор  ғылыми  қауымдастықтың  көзқарасын  күтеді, 

еңбегінің  танылатынына  үміт  артады.  Ғылыми  қауымдастық  оның 

еңбегінің нәтижелерін оң бағалаған жағдайда, ол қанағаттану сезіміне 

бөленіп,  енді  жаңа  шығармашылық  ізденістерге  шабыттана  кіріседі. 

Ал  егер  оның  еңбегіне  теріс  баға  берілген  жағдайдың  өзінде  де  ол 

берілген бағамен келісуге, өз зерттеулерінің нәтижелерін қайта-қайта 

қарап,  өзінің  дұрыстығына  сенімді  болса,  оны  жаңа  жарияланым-

дарында  ғылыми  қауымдастыққа  тағы  бір  рет  дәлелдеуге  тырысуға 

тиіс.  Сөйтіп,  сын  ғылымның  негізгі  құндылықтарының  біріне  ай-

налады.  бұрмалаушылық  (жалғандыққа  тексеру)  шарасын  ғылыми 

жетістіктердің  шынайылығының  белгісі  ғана  емес,  оларды  ары  қарай 

жетілдірудің  де  белгісі  деп  санайтын  К.Поппердің  пікірімен  келісуге 

болады.

Конференцияға немесе ғылыми семинарға ұсынылған монография, 

мақала немесе баяндама болсын, басылымға берілмес бұрын, ғылыми 

сараптамадан  өтеді.  Өкінішке  қарай,  басылымға  берілген  бір  неме-

се  басқа  мақаланың  жоғары  деңгейіне  қарамастан,  рецензенті  басқа 

«ғылыми мектептің» өкілі болып шықса, автор кейде теріс пікірге тап 

болатын жағдайлар кездеседі. Тағы бір шектен асқандық – рецензияның 

формальды  іске  айналып,  оны  зерттелетін  мәселеден  хабары  жоқ 

ғалымның жазуы («буровщина»).

Бұл  жерде  енді  ондай  ғалымның  жоғары  дәрежесі,  атағы  болса 

да,  оның  моральдық-адамгершілік  бейнесі  туралы  мәселе  көтеріледі. 

Әсіресе  кәсіби  біліктіліктің  болмауы  көбінесе  әртүрлі  ғылыми 

зерттеулердің әділ, нақты бағаланбауына әкеліп соқтырады. Бұл ғана 

емес,  қоғамдық  құбылысқа  кәсіби  біліктіліксіз  берілген  баға  елеулі 

саяси қателіктерге ұрындырады, қудалауға түскендердің жанын жара-

лап, қоғамға жалған мағлұматтар берілуіне себеп болады.

Нағыз...  ғалымға,  –  деп  жазды  микробиолог  және  эпидемолог 

Н.Ф.Гамалея, – ашкөздік мен жауыздық іс-әрекет жат. Оған шындықты 

іздеу,  отанға,  халыққа  қызмет  ету  –  бәрінен  қымбат.  Біздің  болмы-

сымызда  барлық  жеке  пайда,  ұлылық  артқа  ысырылады.  Біз  үшін 

жұмысымыздағы  бастысы  материалдық  игілік  емес,  –  ғылыми 

жаңалықтың халыққа, отанға әкелуі мүмкін пайдасы» ( Симфония ра-

зума. – М., 1976. – 320-бет).

Әлемде  жоғары  білімнің  жылдам  дамуы  –  көптеген  ғалымдардың 

Жоғары  мектептің  ұстаздары,  жастардың  тәлімгерлері  болуына 

келтірді.  Оның  үстіне,  талантты  жастарды  даярлау  –  ғылым  үшін 

355

маңызды  мемлекеттік  іс  болып  табылады.  Олай  болса,  студенттерге, 

магистранттарға,  аспиранттарға  білімдердің  белгілі  бір  ауқымын  бе-

румен іс бітпейді. Ақпараттың электрондық құралдарының қарқынды 

дамуы жағдайында ішкі түйсігі алғыр адам ол білімдерді өз бетінше, 

дербес  ала  алады.  Ұстаз-тәлімгердің  негізгі  ісі  –  жастарды  қажетті 

ақпаратты  өз  бетінше  алуға  баулу;  сөйлесу,  тәрбие,  жастармен  жеке 

жұмыс  жүргізу  арқылы  оларға  ғылым  рухын,  онда  қалыптасқан 

жүктеу/скачать 2,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: