Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі Ы. Алтынсарин атындағы ұлттық білім беру Академиясы Әлемдік педагогикалық ой сана
жүктеу/скачать 0,72 Mb.
|
2 Ой-сана 8 том
- Бұл бет үшін навигация:
- Бағдарламаның психологиялық негізі.
| Тілдің нақтылығы. Біз өзіміздің логика бағдарламамызда тағы бір адамдар қарым-қатынасына тән ұғымды - қарым-қатынасты қарастырайық. Оны игеру тілді меңгерумен бірге жүреді. Оқушы курстың бірінше жартысында заттарды, олардың қасиетін және әрекетін бейнелейтін сөздерді ажыратып, сапаны білдіретін және заттарды топтастыратын сөздік атауларды біледі. Бұл тілді үйренуге кіріспе. Бірақта тілді өз мәнінде үйрену енді басталмақ. Ол оқушының өз бақылағанын жаза білуі. Әрине, баланың бақылау қорытындысы қарапайым сөйлем болатыны белгілі.
... Біздің жалғыз мақсатымыз орыс тілінде балаға сөз алдынан келетін қосымшаны дұрыс пайдалануды, затты нақты білдіруді үйрету... ...Біздің міндетіміз - өз ойын дұрыс жеткізу үшін септіктерді синтакистік ұғым ретінде меңгерту, септеу мағыналық жағынан, белгілі деңгейде баланың тілдік сезіміне айналуы тиіс... Сонымен, біздің грамматика, баланың сөйлеу үдерісінің, оның табиғи-логикалық ойының құрылымына тәуелділігін дамыту болды. Біз грамматиканы логикамен, яғни тілдің табиғи фактылары туралы ғылымды логика ғылымымен белгілі теориялық пән ретінде араластырудан аулақпыз. Бірақта, біз баланың логикалық ойлау дағдысын, онда нақты сөз арқылы пайда болатын түсінікпен шендестіреміз. Ал бұл грамматиканы логикаға айналдыру емес, бірақта тілді логикаландыру. Баланы логиканы дұрыс анықтауға және дұрыс қорытынды жасауға үйреткен тәрізді, мұнда біз баланы атаулар мен нақты анықтамаларға үйретеміз. Басқа ештеңе емес: заттарды, оның сапалары мен әрекетін нақты атау; орыс тілінде сөз алдында келетін қосымшалар мен септеулерді, сол тәрізді етістікті, дұрыс қолдану. Тілді меңгерту кілті осы. Бағдарламаның психологиялық негізі. Баланың өз сезімін көрсетуін, оны жіктеп, ерекшеліктерін таба білуін (алғашқы жылдары) және (алдағы жылдары) құбылыстар арасындағы байланыстарды бақылап, ажыратуға, оларға нақты анықтама беруге тәрбиелеу - өте маңызды міндет, оны негіздеудің қажеті жоқ. Ойланып, өз ойын қысқа және нақты айта білу – адам үшін ең маңызды қажеттілік екені белгілі. Күмән келтіру болса, бұл басқа мәселе - мұндай жаттығулар балалар түсінігіне жақын және қызықты болса түрткі тудырады. Біз бұл мәселені жағымды тұрғыдан шешеміз. ...Номенклатуралық жаттығу, жіктеуге жаттығу, құбылыстарды бақылау баланың табиғи қызығушылығына тән нәрселер. Балалар психологиясының жағдайына қатысты міндеттер қанағат тандырыла ма? 10-13 жас аралығындағы бала өзінің назарын заттардың ара қатынасын түсінуге аударады. Міне сондықтан бала үнемі қарым-қатынас ұғымына кеңістік пен уақыт және өзі бақылайтын заттардың себеп-салдарына мұқият көңіл бөледі. Сонымен біздің белгілеген міндетіміз бала психологиясына сәйкес келді. Осы жас кезеңінде бала кеңістік пен уақыттың қатынасына қызығушылық білдіреді, соған біз де ықпал етіп, баланың қабылдауын, яғни апперцепиясын дамытамыз. Баланың құнды нәрсені жазуға табиғи бейімділігі бар екені белгілі, солай болғанымен де, баланың жазу қабілеті мәз емес, ойын өте қысқа жазады. Осындай қысқа түрде жазу бала грамматикасының жетіспеушілігін білдіреді: былайша айтсақ, сөзді меңгеру балаға қиындық туғызады. Мұның қиын болғаны, біз үшін қажет: осыған байланысты баланың назары өзара байланысты қатынастарға ауып, оны бөлшектеп талдай бастайды да, мұқият зерттейді. Бірақта сөзді меңгеру, шынайы қатынас туралы түсініктің болуы, - бұл сөз алдындағы қосымшаны, септеулерді қолдана білу, баланың тілдік сезімін арттырады. Мысалы, зиялы отбасындағы гимназистке қарағанда, шаруа баласының халықтық тілдің ерекшелігіне орай, етістік түрлерін қолдана білуі түсінікті жәйт... Сонымен, біздің жаттығуларымыз балаға түсінікті және олардың табиғи қажеттілігіне лайық болғаны жөн. жүктеу/скачать 0,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|