I.3 Адамгершілік білім берудің негізгі басқыштары. Аномия басқышы немесе мектепке дейінгі білім беру теориясы
Адамгершілік білім беру басқыштарының жалпы бөлінуі: аномия (заңсыздық) – гетерономия (бөтен заңдылық) – автономия (өзіндік заңды лық). Табиғат, құқық және адамгершілікпен салыстыру.
Ойын аномдық әрекет. Ойын, сабақ және шығармашылық. Ойынның философиялық теориясы: Шиллер мен Дьюи. Ойын және өнер. Ойынның мақсаттылығы. Ойынның психологиялық теориясы: демалу теориясы, күштің көптігі және жаттығу.
Ойынды ұйымдастыру мәселесі. Фребельдің маңызы. Ойын сабақпен толығуы тиіс, бірақ оған алдын-ала айналмауы керек. Ойынның ерігуге құлдырауы және оның механикалық сабаққа айналмауы. Ойынның философиялық түсінігі мен оны психологиялық түсіндіру бірлігі. Балалар бағбанын дайындау.
Күш аномдық үкімет. Күш, бедел және ақыл (еркіндік). Баланың қажеттіні түсінбеуі. Қажетті, алғашында табиғи қажеттілік бейнесінде көрінеді. Күште авторитаритет көрінуі тиіс, бірақта ол оған алдын-ала айналмауы керек. Руссоның табиғи жазалау теориясының дұрыстығы.
Фребель жүйесі. Фребель және Шеллинг. Мәдениет табиғаттың жалғасы. Бөлінбеген бірлік – бөліну – көптүрлілік бірлігінің бөлінуі. Ойын бөлшектенбеген бірлік. Бала ойынының материалы. Фребель жүйесінің символизмі. Еңбек бөлінуінің болмауы. Миф мәдениет ретінде, құбылыс табиғат бейнесінде. Бала бағбаны хорагет тәрізді. Фребель жүйесінің шектеулігі: оның алаңдату иделизмі, өмір мен символизмнен алшақтығы. Ойынның психологиялық мәнін жоққа шығару. Фребелизм ерігуіне ойынның құлдырау қауіптілігі.
Монтессори жүйесі. Монтессори және эксперименттік педагогика. «Балалар үйінің» әлеуметтік сипаты. Оның өмірлік-практикалық сипаты. Монтессоридің «Дидактикалық материалы». Монтессориде хорлық принциптің болмауы және оны унисон бастамасына алмастыру. Оның даму туралы түсінігі. Монтессоридің жетістігі. Оның шектеулілігі: дамуды механикалық тұрғыдан түсіну және қиялды елемеуі. Ойынның философиялық мағынасын елемеу. Ойынның құлдырау қаупі және Монтессори бойынша механикалық ойынға айналуы.
Екі жүйені салыстыру. Фребель мен Монтессоридің дұрыс айтуы. Олардың шектеулігі. Ойынды ұйымдастыру міндеттері. Ойын арқылы сабақты бейнелеу мүмкіндігі.
