Балалардың өз бетімен бақылауларына басшылық ету. Балалармен жүргізілетін бақылауды жалғастыра беру мен дамыту өте маңызды. Мұны мысалмен түсіндірелік. Қыз гүлде жүрген кішкентай насекомды көріп қалды. Тәрбиеші бүл — өсімдіктердің зиянкесі — қара күйе, бұны қоңыз — кызыл қоңыз — жоя алатынын түсіндіреді. Бұл насекомды іздеуге көмектеседі де, өсімдікке қонып тұрған күйінде, оны сол өсімдігімен қара күйе бар қапасқа салады. Келесі күні қара күйені қызыл қоңыздың жеп койғанына бәрінің көзі жетеді. Осыдан кейін балалар қоңызға өте ұқыптылықпен қарайтын болды.
Мынадай, басқа бір мысал, балалардың өз беттерімен белгілеген құбылысты бақылауды тәрбиеші ұйымдастыра алады. Алия мен Қуат; «Қараңызшы, біздің үйме топырақтағы дөңгеленген мына біреу не нәрсе?»—деп, тәрбиешіге қарайды. Тәрбиеші үйме топыраққа жақындап келіп: «Бұл — бітеу қырмызы гүл. Оны бақылаңдар, оның қалай ашылатынын және қалай гүлге айналатынын сендер көрсетіңдер»,— дейді.
Бақылауларға басшылық жақсы қойылған ересек және мектепке даярлық топтарында балалардың өте зейінді болатыны және заттар мен табиғаттағы кұбылыстардың өзгерістерін олардың өздері көріп, біле бастағаны тәжірибеден белгілі. Бүл — тәрбиешімен бірге бақылаудан балалардың өз беттерімен тәрбиешінің күні бұрын берілген тапсырмалары бойынша, оның басшылығы арқылы орындалған ба-қылауларға көшуге мүмкіндік береді. Мысалы, сабақтарда бұтақтарды қарағаннан және табиғат бұрышындағы сабақтарда пайда болған жапырақтарды бақылағаннан кейін ересек топтың балалары көктемдегі әр түрлі ағаштар мен бұталарда болатын өзгерістерді өз беттерімен белгілей алады.
