Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі «Talap» коммерциялық емес акционерлік қоғамы
жүктеу/скачать 9,8 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1.6.3 Металды қолмен белгілеу
| Бақылау сұрақтары
1.Металды дәнекерлеуге дайындау кезеңдерін атаңыз; 2.Суық және ыстық құбырларды иілу технологиясын түсіндіріңіз; 3.Болат кескіш роликтері бар құбыр кескіш қалай жұмыс істейді? 4.Неліктен құбырларды ию кезінде арнайы иілу құрылғыларын пайдалану толтырғышты қажет етпейді? 5. Неліктен металдарды өңдеген кезде төртбұрышты емес, дөңгелек балғамен қолдану ұсынылады? 1.6.3 Металды қолмен белгілеу Белгілеу - бұл дайындаманың бетіне сызықтарды қолдану операциясы (1.16-сурет), кейбір технологиялық операциялардың бір бөлігі болып табылатын дайындаманың контурларын анықтайды. Сурет 1.16- сызғыштар: а - бір жақ сақиналы; б - тұтқасы бар бір жақты; в - екі жақты; г - тұтқасы бар екі жақты; д - кернер; е - серіппелі циркуль; ж -қоңырау; з - бұрыштық центр іздегіш: 1 - бұрыштық; 2 - сызғыш; и -центр іздегіш-транспортир; 1 - құлыптау бұрандасы; 2 - сызғыш; 3 -бұрыштық; 4 - транспортир Таңбалау кеңінен қолданылады, соның ішінде жаппай өндіріс кәсіпорындарында. Технологиялық процестің ерекшеліктеріне байланысты жазықтық және кеңістіктік таңбалар ажыратылады. Тегіс таңбалау парақ материалы мен профильді прокатты, сондай-ақ таңбалау тәуекелі бір жазықтықта қолданылатын бөлшектерді өңдеуде қолданылады. Кеңістікті белгілеу дегеніміз - өзара орналасумен байланысты дайындаманың беттеріне сызбаларды қолдану. Контурды дайындаманың бетіне қолдану әдісіне байланысты әртүрлі құралдар қолданылады, олардың көпшілігі кеңістіктік және жазықтықты белгілеу үшін қолданылады. Кейбір айырмашылықтар кеңістікті белгілеу кезінде әлдеқайда кең таңбалау құрылғыларының жиынтығында ғана бар. Суреттер дайындаманың бетіне бөліктің контурын қолданудың ең қарапайым құралы болып табылады және жұмыс бөлігінің ұштары бар өзек болып табылады. Сызғыштар У10А және У12А маркалы аспаптық көміртекті болаттан екі нұсқада дайындалады: бір жақты (1.16-сурет, а, б) және екі жақты (1.16-сурет,в). Сызғыш ұзындығы 10...120 мм. Сызғыштың жұмыс бөлігі 20 ұзындыққа қатайтылады... HRC қаттылығына дейін 30 мм 58...60 және 15 бұрышпен қайралған...20°. Бөлшектердің бетіне қауіптер масштабты сызғышты, үлгіні немесе үлгіні қолдана отырып, сызғышпен қолданылады. Шеңбер доғаларын қолдану және сегменттер мен бұрыштарды тең бөліктерге бөлу үшін таңбалау шеңберлері қолданылады (1.16,е сурет). Таңбалау шеңберлері екі нұсқада жасалады: қарапайым, оларды орнатқаннан кейін аяқтардың орналасуын түзетуге мүмкіндік береді, ал өлшемді дәлірек орнату үшін қолданылатын серіппелі (1.16,е-сурет). Жауапты бөліктердің контурларын белгілеу үшін таңбалау калибрі қолданылады. Белгілеу тәуекелдері белгіленген бетте айқын көрінуі үшін оларға арнайы құрал - кернермен қолданылатын нүктелік ойықтар қолданылады. Кернерлер (1.16-сурет,д) У7A аспаптық болаттан жасалған. Жұмыс бөлігінің ұзындығындағы қаттылық (15...30 мм) HRC52... 57 бірл. болуы керек. Біліктердің ұштарында орталық тесіктерді алу қажет болса,кернеуге арналған арнайы құрылғыны – қоңырауды пайдалану ыңғайлы (сурет 1.16, ж). Бұл құрылғы біліктердің соңғы беттерінің орталықтарында алдын-ала белгілеусіз негізгі ойықтарды қолдануға мүмкіндік береді. Осы мақсаттар үшін Сіз 1-ші бұрыштан тұратын центр іздегішті (1.16,г-сурет) қолдана аласыз, оған 2 сызғыш бекітілген, оның шеті оң бұрышты жартысына бөледі. Орталықты анықтау үшін құрал бөліктің соңына қойылады, осылайша квадраттың ішкі сөрелері оның цилиндрлік бетіне тиіп, сызғыш бойымен сызық сызады. Содан кейін центр іздегіш еркін бұрышқа бұрылып, екінші тәуекелге ұшырайды. Бөліктің ұшына қолданылатын сызықтардың қиылысы оның орталығының орнын анықтайды. Көбінесе цилиндрлік бөліктердің ұштарындағы орталықтарды табу үшін центр іздегіш-протектор қолданылады (1.16-сурет, и), ол 2-сызғыштан тұрады, 3-квадратпен бекітілген. 4 протекторын 2 сызғыш бойымен жылжытуға және 1 құлыптау бұрандасын пайдаланып қажетті күйде бекітуге болады. Протектор біліктің соңғы бетіне қолданылады, осылайша квадраттың бүйір сөрелері біліктің цилиндрлік бетіне тиеді. Бұл жағдайда сызғыш біліктің ұшының ортасынан өтеді. Протекторды сызықтардың қиылысында екі позицияға орнатып, білік ұшының ортасын анықтаңыз. Егер сіз біліктің ортасынан белгілі бір қашықтықта және белгілі бір бұрышта орналасқан тесік жасағыңыз келсе, протекторды қолданыңыз, оны сызғышқа қатысты белгілі бір мәнге жылжытыңыз және қажетті бұрышқа бұраңыз. Сызғыш пен протектордың негізінің қиылысу нүктесінде біліктің осьіне қатысты ығысуы бар болашақ тесіктің ортасы кесіледі. Өзек ойықтарын орындау кезінде соққы құралы ретінде жеңіл салмағы болуы керек слесарлық балғамен қолданылады. Өзек ойығы қаншалықты терең болуы керек екеніне байланысты салмағы 50-ден 200 г-ға дейінгі балғалар қолданылады. Кеңістіктік белгілеуді орындау кезінде белгіленген бөлікті белгілі бір позицияға қоюға және белгілеу кезінде оны бұруға (аударуға) мүмкіндік беретін бірқатар құрылғыларды қолдану қажет. Осы мақсаттар үшін кеңістікті белгілеу кезінде таңбалау тақталары, призмалар, квадраттар, таңбалау қораптары, таңбалау сыналары, ұялар қолданылады. Таңбалау тақталары (1.17-сурет,а) сұр шойыннан құйылған, олардың жұмыс беттері дәл өңделуі керек. Үлкен таңбалау тақталарының жоғарғы жазықтығында кішкене тереңдіктегі бойлық және көлденең ойықтар жоспарланады, плитаның бетін шаршы бөліктерге бөледі. Таңбалау тақталарын белгілеу құралдары мен құралдарын сақтауға арналған жәшіктері бар арнайы тұғырықтар мен тумбаларға орнатады. Шағын өлшемді белгілеу тақталары үстелдерге орналастырылады, таңбалау призмалары (1.17-сурет,б) бір және екі призмалық ойықтармен жасалады. Дәлдік қалыпты және жоғары дәлдік призмаларын ажыратады. Қалыпты дәлдіктегі призмалар ХГ және X маркалы болаттардан немесе У12 маркалы көміртекті болаттан жасалған. Призмалардың жұмыс беттерінің қаттылығы HRC 56-дан кем болмауы тиіс. Жоғары дәлдіктегі призмалар СЧ15-23 сұр шойыннан жасалған. Қадамдық біліктерді белгілеу кезінде бұрандалы тіректері бар призмалар (1.17-сурет,б) және жылжымалы беті бар призмалар немесе реттелетін призмалар қолданылады. Сурет 1.17- Таңбалау құрылғылары: а - шойын плиталы үстел; б -бұрандалы тірегі бар призма; в - таңбалау жәшігі - жалпы көрініс; г - қолдану тәсілі; д - дөңгелек домкрат және е - призмалық тірегі бар дайындама; ж - таңбалау сынасы Таңбалау қораптары (1.17,в, г-сурет) күрделі пішінді дайындамаларды белгілеу кезінде оларға орнату үшін қолданылады. Олар бос параллелепипед болып табылады, оның беттерінде дайындамаларды бекіту үшін тесіктер жасалады. Таңбалау қораптарының үлкен мөлшерімен құрылымның қаттылығын арттыру үшін олардың ішкі қуысында бөлімдер жасалады. Ұяшықтар (1.17-сурет,г,д), егер бөлік жеткілікті үлкен массаға ие болса, белгіленген дайындаманың биіктігін реттеу және тексеру үшін реттелетін сыналар сияқты қолданылады. Белгіленген дайындама орнатылған ұяның тірегі шар тәрізді (1.17-сурет, г) немесе призмалық (1.17-сурет,д) болуы мүмкін. Таңбалау сыналары (1.17-сурет, ж) белгіленген дайындаманың жағдайын биіктігі бойынша шамалы шектерде реттеу қажет болған кезде қолданылады. Белгіленген беттерді бояу үшін: бояушы құрамның белгіленген дайындаманың бетіне сенімді жабысуын қамтамасыз ететін ағаш желімі және осы құрамның тез кебуіне ықпал ететін сиккатив қосылған судағы бор ерітіндісі; күкірт қышқылды мыс болып табылатын мыс сульфаты және химиялық реакциялар нәтижесінде дайындаманың бетінде жұқа және берік мыс қабатының пайда болуын қамтамасыз етеді; - тез құрғататын бояулар мен эмальдар. жүктеу/скачать 9,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|