2.7 Құрастыру және дәнекерлеу жобалау орындау сапасы 2.7.1 Технологиялық құжаттамаға сәйкес бөлшектер дайындамаларының сапасын бақылау. Бұйымдарды дәнекерлеуге дайындау. Тексерудің негізгі кезеңдерібетінің тазалығын, тігісті кесудің геометриялық өлшемдерін және шұңқырлардың сапасын бақылау.
Кесуде жіктің және оған іргелес жатқан бетінде майдың, кірдің, тоттың, қабыршақтың болуына, сондай-ақ бұйым учаскелерінде кір мен қоқыстың болуына жол берілмейді.
Дәнекерлеуге тігісті кесуді тексеру кезінде негізгі бақыланатын өлшемдер:
Жиектер арасындағы саңылау, бітеу және мүшелеуді ашу бұрышы (жапсарлы жіктер үшін);
Қабаттасу ені және парақтар арасындағы алшақтық (қабаттасу қосылыстары үшін);
Дәнекерленетін бөліктер арасындағы бұрыш пен саңылау, жиектердің бұлдыр және көлбеу бұрышы (таңбалық қосылыстар үшін);
Дәнекерленген бөліктер арасындағы алшақтық және олардың арасындағы бұрыш (бұрыштық қосылыстар үшін).
Дәнекерлеу сапасы мен дәнекерлеу жұмыстарының өнімділігі көбінесе тігісті кесудің дайындық сапасы мен геометриялық өлшемдеріне байланысты.
Жиектердің көлбеу бұрышын жоғарылату нәтижесінде толтырғыш материалдың шамадан тыс шығыны пайда болады, сонымен қатар дәнекерленген элементтердің деформациясы мен деформациясы артады, себебі қарқынды қыздыру аймағы және оның көлемінің ұлғаюына байланысты балқытылған металдың шөгуінің әсері артады.
Көлбеу бұрышы кесу бұрышының жоғарғы жағын сенімді ерітуді қиындатады және тігістің тамырында пісірілмеуге әкеледі.
Жиектердің күңгірттеу мөлшерінің ұлғаюы қайнауға емес,оның азаюына әкеледі.
Саңылау мөлшерінің қалыптыдан ауытқуы бұрын дәнекерленген тігістердің балқытылған металының термиялық және шөгу кернеулерінің әсерінен бөлшектердің дұрыс жиналмауы, жылжуы және бұрмалануы және жиектердің дәл бөлінбеуі салдарынан болады. Саңылаудың азаюы әдетте қайнауға әкелмейді, бірақ оның шамадан тыс ұлғаюы — күйіп қалуға әкеледі.
Тігісті кесудің геометриялық өлшемдерінің дәнекерленген қосылыстың сапасына әсерін ескере отырып, оларды арнайы құрал — ШС-2 шаблонының көмегімен металл қалыңдығы 4 ... 26 мм болатын кесу және дәнекерлеу өлшемдерін тексеру керек. Мұндай шаблондар жиынтығы дәнекерленген қосылыстардың кең таралған түрлерін бақылау мүмкіндігін қамтамасыз етеді.
Үлгілер жиынтығы екі бет арасындағы осьтерде орналасқан 22 болат пластинадан тұрады (60 а-сурет). Осьтердің әрқайсысында 11 тақтайша бекітілген, олар екі жағынан жалпақ серіппелермен қысылған. Әр пластинаның жиегінің ұштарында оның жиынтықтағы реттік нөмірі көрсетілген. 1 және 2 тақталар жиектерді кесу бұрыштарын тексеруге арналған, ал 3 — тақтайша жиектің қисаюын өлшеуге арналған (60 б сурет). Жинақтың қалған тақталары енін тексеруге және тігісті күшейтуге арналған. Олардың шеттерінде олардың әрқайсысының ені мен биіктігі көрсетілген, дәнекерлеу ені мен арматурасына сәйкес келетін ою-өрнектер бар. Сур. 60. ШС-2 маркалы шаблондарды қолдану: А — жиектерді кесу бұрышын тексеру; б — күңгірттеуді тексеру; в — саңылауды тексеру; 1 ... 3 —
пластиналардың нөмірлері; f — жиектер арасындағы саңылау.
Үлгілер келесідей қолданылады. Жиектерді кесу бұрышын тексеру үшін (сурет.60 а) 1 және 2 пластиналар тексерілетін бұрышты құрайтын өлшенген элементтің екі жазықтығына тығыз бекітіледі. Жиектің күңгірттенуі (сурет.60 б) 1 мм аралықпен 3 пластинаға салынған тәуекелдер бойынша тексереді. Жиектер арасындағы f саңылауын тексеру үшін (сурет.60 в) пластиналар олардың жиынтық қалыңдығы берілген талаптарға сәйкес келетін саңылау мөлшеріне тең болатындай етіп бүктеледі. Жиынтықтың әрбір үлгісі қалыңдығы, МЕМСТ 5264 — 69 қарастырылған саңылаулардың мәндеріне 0,5 есе.
Дәнекерлеу үшін қосылыстың құрастыру сапасы көбінесе жиектерді өңдеу әдісіне байланысты. Механикалық өңдеу (қатаңдау, фрезерлеу, бұрау) жақсы нәтиже береді, сондықтан жиектерді өңдеуге арналған портативті құрылғылар мен машиналарды енгізу тігістерді кесуге дайындық сапасын едәуір арттырады.