Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі

2. «Константа» дегеніміз не? Сіз оларды қолдандыңызба? 

3. BYTE тәрізді айнымалылар қабылдай алатын мәнді көрсетіңіз. 

4.  Егер X және Y айнымалылары  бүтін  айнымалылар  болса,  онда  төмендегі 

өрнектердің қайсысының мәні бүтін емес, соны көрсетіңіз: 

X mod Y + 2*73 

X mod Y + 5div3 

X*Y-X +Y 

(X=Y) or (X=0) 

(X+Y)-2*X 

5.  Егер  х-затты  типті  айнымалы  болса,

 

і-бүтін,  с-симводы  түр  болса  келесі 

операторлардың қайсысының иеленуі дұрыс:

 

x =i div 2 + 3.15*x; 

i = (2+i*4)*ln(i); 

c =x + i; 

i =(x=0) or (i>x). 

6. Шартты оператордың мүмкін емес құрылымын көрсетіңіз: 

- IF <проверка условия> THEN ELSE оператор 2 

- IF <проверка условия> THEN оператор 1 ELSE оператор 2 

- IF <проверка условия>  GOTO  N1 

- IF <проверка условия> THEN оператор 1 ELSE IF <условие> THEN оператор 2 

- IF <проверка условия> THEN оператор 1 

7. Келесі мысалдардың қайсысында қате кеткенін көрсетіңіз: 

- if 1<х<2 then x=x+l: y=0 else x=0; 

- if х <> 0 and у <> 0 then a=x else a=x+y; 

- if a=0 then b=a else b= c or a; 

- if x>0 then x= sin(x); y=cos(x); else x= sin(abs(x)); y=cos(abs(x)); 

- if x<>1 then x=l else x=10;  

8. (а=1, b=0, c=3, d=4) операторды  орындағаннан  кейін  А  және  С  айнымалылары 

қандай мәнге ие болады?  

if a>b and c

9. (х=1,у=-1) z=0; операторды  орындағаннан  кейін Z айнымалысы  қандай  мәнге  ие 

болады?  

if x>0 and y>0 then z=l else z=2; 

10. (х=-1, у=-1) z=0; операторды орындағаннан кейін Z айнымалысы қандай мәнге ие 

болады?  

 if x>0 or y>0 then z=1 else z=2; 

11. (х=1 ,у=-1) z=0; операторды орындағаннан кейін Z айнымалысы қандай мәнге ие 

болады?  

if x>0 and ABS(y)>0 then z=1 else z=2; 

12. Шартты операторларды орындаудағы әрекеттерді санап шығу. 

 

№ 1 Зертханалық жұмысты орындауға мысал  

ПК мына функция мәнін есептеу  

⎩

⎨

⎧

=

x

x

y

cos

sin

 

Енгізілген  бастапқы  мәліметтер  мәнін  (Х)  және Y функциясының  есептелген 

нәтижесін, нәтижесін айнымалылар атымен жүргізу арқылы, шығару. 

Есептеу алгоритмі 

1.

 

Клавиатурадан х айнымалысының мәнін енгіземіз. 

2.

 

Келесі шарттарға байланысты у функциясының мәнін есептейміз: 

 

   

⎩

⎨

⎧

=

x

x

y

cos

sin

5

5

≤

>

x

x

 

3.

 

Экранға у функциясының мәнін және есептеу формуласын шығарамыз.  

 

Осы алгоритмді графикалық түрде көрсетеміз: 

 

 

басы 

 

 

1

 

 

Ввод Х 

 

 

 

3

2

 

X >5 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.1-сурет Есепті шешу алгоритмі 

 

1.2-суретте есептің орындалу режиміндегі форма түрі көрсетілген.   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.2-сурет Visual Basic ортасындағы есеп формасы 

 

 

 

 

Қорытын-

ды

6 

соңы 

X <= 5 

4

5

Жоқ 

У=sin(X) 

У=cos(X) 

Жоқ 

Объект мәнінің қасиеттері 

Объект аты 

Қасиеті 

Мәні 

Name Form1 

Caption 

Х айнымалысының мәніне байланысты Y функциясының 

мәнін есептеу 

Form1 

WindowStat

e 

2-Maximized 

Label1 Caption Х айнымалысының 2 ден 5дейінгі мәнін енгізіңіз 

Label2 Caption Y 

функциясының алынған мәні  

Label3 Caption Егер x <= 5  онда y = Cos(x) 

Label4 Caption Егер x > 5 онда    y = Sin(x)  

Label5 Caption Есептеу формуласы 

Text1 Text  Empty 

(тазарту немесе) 

Text2 Text  Empty 

(тазарту немесе) 

Name Command1 

Command1 

Caption 

Функция мәнін алу 

Name Command2 

Command2 

Caption 

Шығу 

 

Программа листингі 

Option Explicit 

'айнымалыларды көрсету 

Dim x As Single, у As Single, str As String 

'Функция мәнін есептеу үшін батырманы басу, оқиғаны өңдеу процедурасы 

Private Sub Command1_Click() 

x = Text1.Text' 1 енгізу аумағындағы  х айнымалысының мәнін иемденеміз  

'Аргументмәніне байланысты функция мәнін есептейміз 

If x >5 Then y = Sin(x): str = "y = sin(x)" 

If x <= 5 Then  

y = Cos(x) 

str = "y=cos(x)" 

End If 

Text2.Text = Str(y) 

Label3.Caption = "Есептеу формуласы: " + str 

End Sub 

Private Sub Command2_Click() 

End 

End Sub 

 

Private Sub Form_Load() 

Text1.Text = Empty 

Text2.Text = Empty 

Text2.Enabled = False 

End Sub 

 

Ұсынылған әдебиет 

1.

 

Карасев  Н.И.,  Калинин  А.А. "Конструирование Windows-приложений  в  среде 

программирования Visual Basic. Информатика  для  энергетиков":  Учебное  пособие. 

Караганда: КарГТУ, 2002. 

2.

 

Жумагулова  Д.К.,  Калинин  А.А.,  Карасев  Н.И.,  Телбаева  Ш.З.  Методические 

указания    к  лабораторным  работам  по  дисциплине  "Технология  программирования". 

Караганда: КарГТУ, 2006. 

3.

 

Электронный учебник «Информатика» для дистанционного обучения. Сертификат 

№ 109 КарГТУ, 2004 

4.

 

Гарнаев  А.Ю. Visual Basic 6.0: разработка  приложений.  СПб.: BHV-Санкт-

Петербург, 2000. 

5.

 

Гетц  К.,  Гилберт  М.  Программирование  на Visual Basic 6.0 и VBA. Руководство 

разработчика: Пер. с англ. К.: Издательская группа BHV, 2001. 

 

№2 Зертханалық жұмысқа әдістемелік нұсқау  

Циклдік құрылымды алгоритмдерді программалау 

Жұмыс  мақсаты – Циклдік  құрылымды  есептеу  процесін  программалау  және 

өңдеуден тәжірибе жүзінде жаңа білім алу, программаны тестілеу мен іске қосуды қатаң 

түрде игеру. 

Өздік жұмысқа арналған сұрақтар 

1.

 

Программалау тілінің мүмкіндіктерін игеру:  

–

 

Цикл денесінің белгілі қайталану саны мен циклдік құрылым процесін есептелуін; 

–

 

Функцияны  табуляциялау  кезінде  бір  аргументтен  программалауды  алу  (берілген 

диапозонда ∆х қадамымен аргумент мәнінің өзгеруінде функция мәнін есептеу). 

Есептің қойылымы 

1.

 

№1  зертханалық  жұмыста  жасалған  программаны  функцияның  мәні  берілген 

диапозонда, берілген қадаммен, аргументтің өзгеруіне байланысты функция мәні көбірет 

есептелуін  модификациялау (вариантқа сәйкес 1 кестедегі 4 бағанаға қараңыз).  

2.

 

Аргумент  мәнімен  функцияның  есептелген  мәнінің  қорытындысын  кесте  түрінде 

көрсетіңіз. 

 

СДЖ- ге арналған  тапсырмалары 

1.

 

№1  зертханалық  жұмыста  анықталған  белгілі  арақашықта  және  функция 

қадамымен (1 кесте) табуляциялау алгоритмін өңдеу керек.   

2.

 

Функцияны табуляциялау программасын құру керек. 

3.

 

ПК модификацияланған программаны орындау керек. 

СДЖ- ге арналған  тапсырмалары 

1.

 

Шартты циклдарды қолдана отырып есептің орындалуын жүзеге асыру. 

2.

 

Есептің  шартына  байланысты  енгізілетін  айнымалыларды  шектеу  диапозонын 

алдын-ала ескеру. 

3.

 

Жалған  мәліметтер  енгізуге  болмайтынын  (әріп,  үлкен  сандар,  түбір  астындағы 

өрнектің теріс болуы және т.б.) алдын-ала ескеру 

4.

 

Программаға қалқымалы жауаптар қосу.  

Бақылау сұрақтары 

1.  Программаны  іске  қосуда  неліктен  алгоритмнің  барлық  тармақтарын  тестілеу 

керек? 

2.  Белгілі  қайталану  санымен  программаның  циклдік  аумағын  құруда,  әрекеттің 

кезектесуін көрсету. 

3. Циклды құру ережесі мен тағайындалуын көрсету. Цикл операторларының қандай 

түрлерін білесіздер? 

4. Цикл оператор қызметінің алғысөзі мен артқы сөзінің айырмашылығы неде? 

5. Қандай жағдайда счетчигі бар цикл операторлары қолданылады? Мысал келтіріңіз. 

6. Қандай есептеу процесі итерационды деп аталады? 

7. Келесі операторларды орындағанда F айнымалысы қандай мәнге ие болады? 

a) I=l; F=2 

WHILE I<6  

I=I+1: F=F*I 

LOOP 

б) I=1; F=2 

DO WHILE I<6  

 I=I+1: 

F=F*I 

LOOP 

 

 

8. Келесі операторларды орындағанда S  айнымалысы қандай мәнге ие болады? 

a) S=0; i = 1; 

do 

S=S+i:   i=i -1  

Loop until i<= 1 

б)S=l; n=l 

for i=2 to n  

S=S+i; 

Next i 

9. Келесі оператор циклының денесі неше рет орындалады?  

k=0 

for i=1 to k+3  

k=k+1 

Next i 

10.  Келесі  операторларды  орындағанда S  айнымалысы  қандай  мәнге  ие 

болатынын көрсетіңіз? 

S=0; i=0 

WHILE i<5  

i=i+1: S=S+i; 

WEND  

11.  Келесі  операторларды  орындағанда S  айнымалысы  қандай  мәнге  ие 

болатынын көрсетіңіз? 

S=0; i=1 

DO WHILE i>1  

i=i+1: S=S+i; 

LOOP  

12. Цикл операторының дұрыс құрылымын көрссетіңіз (с предусловием): 

- WHILE DO …LOOP 

- DO UNTIL …LOOP 

- UNTIL DO …LOOP 

- REPEAT UNTIL FALSE…LOOP 

- WHILE TO DO …LOOP 

 

№ 2 зертханалық жұмысты орындауға мысал  

ПК келесі функцияның мәнін есептейміз  

⎩

⎨

⎧

=

x

x

y

cos

sin

       

5

5

≤

>

x

x

 

Х айнымалысы өзінің мәндерін [3, 6] диапозонда, 0.25 қадаммен өзгертеді.  

Енгізілген  бастапқы  мәліметтер  мәнін  (Х)  және Y функциясының  есептелген 

нәтижесін, нәтижесін айнымалылар атымен жүргізу арқылы, шығару. 

Кіріс/шығыс мәліметтерін түсіндіру 

 

Идентифик

атор 

Түрі 

Міндеті 

Бейнеленуі 

xn Single 

Кіріс шамасы 

Аргументтің бастапқы мәні  

xk Single 

Кіріс шамасы 

Аргументтің соңғы мәні 

dx Single 

Кіріс шамасы 

Аргументтің өзгеру қадамы 

x Single 

 

Өзгеретін шама 

Аргумент 

y Single 

Шығыс шамасы 

Функция мәні 

st String 

Шығыс шамасы 

Түсініктеме мәннің шығысы 

i, n 

Integer  

Қосымша шамалар 

Аралық есептеме үшін 

 

Есептеу алгоритмі 

1. Клавиатурамен хn айнымалысының әнін енгіземіз. 

2. Клавиатурамен хk айнымалысының әнін енгіземіз.  

3. Клавиатурамен dх айнымалысының әнін енгіземіз. 

4. х: х=хn. айнымалысының мәнін иемденеміз  

5. Келесі шарттарға байланысты у функциясының мәнін есептейміз:  

⎩

⎨

⎧

=

x

x

y

cos

sin

       

5

5

≤

>

x

x

 

6. x, y. мәндерін кестеге енгіземіз. 

7. х айнымалысының мәнін, x = x+dx қадам шамасына өсіреміз: Егер x <=xk, онда 5 

қадамға өтеміз, өтпесек Соңы болады. 

 

Алынған алгоритмді графикалық түрде көрсетеміз: 

 

басы

1 

xn, 

xk, dx 

 

 

2.1-сурет Есепті шешу алгоритмі 

 

 

x=xn, xk, 

3 

 2 

i=1 

5

соңы

i,x,y,st 

 8 

 9 

i=i+1 

x>5 

4 

x<=5 

6 

7 

y=sin(x) 

st = "y = 

Жо

y=cos(x) 

st = "y = 

Жо

2.2-суретте орындалу режиміндегі есептеме формасы берілген. 

 

 

 

2.2.-сурет Visual Basic ортасындағы есептеме формасы 

 

 Объект мәндерінің қасиеті 

Объект 

аты 

Қасиеті 

Мәні 

Name Form1 

Caption Y 

функциясының мәнін есептеу  

Form1 

WindowSta

te 

2-Maximized 

Label1 Caption Х айнымалысының бастапқы мәнін енгізіңіз 

Label2 Caption Х айнымалысының соңғы мәнін енгізіңіз 

Label3 Caption Х айнымалысының өзгеру қадамын енгізіңіз 

Label4 Caption Егер x <=5  онда y = Cos(x) 

Label5 Caption Егер x >5 онда    y = Sin(x) 

Name Command1 

Command1 

Caption 

Есептеу 

Name Command2 

Command2 

Caption 

Шығу 

Name Flex1 

Cols 4 

MSFlexGri

d1 

Visible False 

 

Программа листингі 

Option Explicit 

'Айнымалыларды көрсету 

Dim xn As Single, x As Single, xk As Single, dx As Single 

Dim st As String 

Dim y As Single, i As Integer, n As Integer 

 

'Батырманы басу оқиғаны өңдеу процедурасы 

Private Sub Command1_Click() 

xn = Text1.Text 'х бастапқы мәніне 1 енгізу аумағынан мән қосамыз 

xk = Text2.Text 'х бастапқы мәніне 2 енгізу аумағынан мән қосамыз  

dx = Text3.Text 'х бастапқы мәніне 3 енгізу аумағынан мән қосамыз  

n = (xk - xn) / dx 'Алынған интервалдағы нүктелер санын есептейміз 

Flex1.Rows = n + 2 Кестенің жол санын белгілейміз 

Flex1.Visible = True 'Кестені көрінетіндей етіп жасаймыз 

'Кесте шапкесін иемденеміз 

Flex1.TextMatrix(0, 0) = "N п/п" 

Flex1.TextMatrix(0, 1) = "x" 

Flex1.TextMatrix(0, 2) = "y" 

Flex1.TextMatrix(0, 3) = "Есептеу формуласы" 

'Бағаналар енін және кестені толығымен жасаймыз 

Flex1.Width = 1000 * 3 + 2000 + 400 

For i = 0 To 2 

    Flex1.ColWidth(i) = 1000 

Next i 

Flex1.ColWidth(3) = 2000 

i = 1  'Есептеменің бірінші номерін береміз 

'Аргумент мәніне байланысты функция мәнін есептейміз 

For x = xn To xk Step dx 

    If x > 5 Then y = Sin(x): st = "y = sin(x)" 

    If x <= 5 Then y = Cos(x): st = "y = cos(x)" 

    Flex1.TextMatrix(i, 0) = i 

    Flex1.TextMatrix(i, 1) = x 

    Flex1.TextMatrix(i, 2) = Format(y, "#0.###") 

    Flex1.TextMatrix(i, 3) = st 

i = i + 1 'Есептеме пункт номерін өзгертеміз  

Next x 

End Sub 

 

Private Sub Command2_Click() 

    End 

End Sub 

 

Private Sub Form_Load() 

    Text1.Text = Empty 

    Text2.Text = Empty 

    Text3.Text = Empty 

End Sub  

 

Ұсынылған әдебиет 

1.

 

Карасев  Н.И.,  Калинин  А.А. "Конструирование Windows-приложений  в  среде 

программирования Visual Basic. Информатика  для  энергетиков":  Учебное  пособие. 

Караганда: КарГТУ, 2002. 

2.

 

Жумагулова Д.К., Калинин А.А., Карасев Н.И., Телбаева Ш.З. Методические указания  

к лабораторным работам по дисциплине "Технология программирования". Караганда: 

КарГТУ, 2006. 

3.

 

Электронный учебник «Информатика» для дистанционного обучения. Сертификат № 

109 КарГТУ, 2004 

4.

 

Гарнаев А.Ю. Visual Basic 6.0: разработка приложений. СПб.: BHV-Санкт-Петербург, 

2000. 

5.

 

Гетц  К.,  Гилберт  М.  Программирование  на Visual Basic 6.0 и VBA. Руководство 

разработчика: Пер. с англ. К.: Издательская группа BHV, 2001. 

№3 зертханалық жұмысқа әдістемелік  нұсқау 

Бір түрлі массивтерді өңдеу 

Жұмыс мақсаты – Массивтерді енгізу мен шығару негіздері, олармен жұмыс істеуді 

тәжірибе  жүзінде  игеру,  программалау  әдістерін  қолданып,  циклдік  құрылымды 

программаларды жасаудан жаңа білімдер алу, оларды әрі қарай игеру.   

Өздік дайындыққа арналған сұрақтар 

Білу керек: 

–

 

программалау тілінде массив өлшемдерін сипаттау тәсілін; 

–

 

массивтарды енгізу, шығару әдістерін; 

–

 

нақты программалау тілде сумма немесе көбейту әдістерің жасау, нәтижелерің еске 

сақтау, ең азы және ең көбісін табу.  

Есептің қойылымы 

1.

 

2-кесте бойынша вариантқа сәйкес ПК массивті өңдеу керек. 

2.

 

Массивтердің бастапқы элементтерін экранға кесте түрінде шығарамыз. 

3.

 

Алынған мәліметтерді көпшілік қолдаған түрде экранға шығарамыз. 

Жұмыстың орындалу тәртібі 

1.

 

Жаттығуға сәйкес алгоритм есептемесін өңдеу. 

2.

 

Есепті шешу программасын құру. 

3.

 

Программаны тексеру үшін тест дайындау. 

4.

 

Программаны іске қосу. 

2-кесте 

Жаттығу 

варианты 

Массив 

Қызметі 

Шектегіштер 

мен шарттар 

 

1 2  3 

4 

1

 

 X(100) 

Х  массив  элементінің  жинағы  мен  санын 

есептеу 

1

≥x

i 

≥0 

2

 

 A(80) 

А 

массив 

элементінің 

ортақ 

арифметикалық мәнін есептеу 

a

i 

>0 

3

 

 X(70) 

Х 

массив 

элементтерін 

У 

массив 

элементтеріне көшіріп олардың санын есептеу 

1

≥x

i 

≥-1 

4

 

 B(50) 

В  массив  элементінің  максималын  және 

оның реттік номерін анықтау 

в

i 

>0 

5

 

 C(40) 

С  массив  элементінің  минималын  және 

номерін есептеу 

с

i 

<0 

6

 

 D(80) 

D  массив  элементінің  максималды  және 

минималды 

элементін 

тауып, 

олардың 

орындарын ауыстыру 

__ 

7

 

 Y(20) 

Y  массив  элементінің  ортақ  геометриясын 

есептеу  

y

i 

>0 

8

 

 Z(30) 

R  массивіне Z массивінің  бірінші  оң 

мәндерін содан теріс мәндерін орналастыру  

__ 

9

 

 N(50) 

А  массив  элементтерінің  қосындысын 

анықтау 

N

i

>0 

10

 

 X(N) 

Х  массив  элементінің  қосындысы  мен 

санын есептеу 

x

i 

>0, 30

≥N 

11

 

 A(N) Х массивінің ортақ геометриясын табу 

х

i 

>0, 50

≥N 

12

 

 X(N) 

Y  массивіне  Х  массив  элементтерінің  оң 

мәндерінің барлығын көшіріп жазу 

x 

i 

>0, 40

≥N 

13

 

 X(N) 

Х  массив  элементтерінің  оң  мәндерін Y 

массивіне, теріс мәндерін Z көшіріп жазу 

40

≥N 

14

 

 B(K) В  массив  элементінің  максималды  мәнін 

в

i 

<0, 40

≥K 

1 2  3 

4 

және реттік номерін анықтау 

15

 

 C(K) 

С  массив  элементінің  минималын  және 

реттік номерін анықтау 

1

≥с

i 

≥-1, 

20

≥K 

 

 

СДЖ- ге арналған  тапсырмалары 

1.

 

Клавиатурадан мәліметтерді диалогтік енгізу арқылы есепті шешуді жүзеге асыру. 

2.

 

Есеп  шартына  байланысты  айнымалыларды  енгізу  диапазонының  шектелуін 

алдын-ала ескеру керек.  

3.

 

Жалған  мәліметтер  енгізуге  болмайтынын  (әріп,  үлкен  сандар,  түбір  астындағы 

өрнектің теріс болуы және т.б.) алдын-ала ескеру  

4.

 

Программаға қалқымалы жауаптар қосу.  

5.

 

Массивте  минималды  (максималды)  мәндері  бар  бірнеше  элементтердің  болуын 

алдын-ала ескеру және осындай элементтердің барлық номерлерін шығару керек.   

Бақылау сұрақтары 

1. Массивтерді қолданатын программалардың ерекшеліктерін көрсетіңіз. 

2. Массивтерді сипаттау үшін қандай операторлар тілдерін қолдануға болады? 

3. Массивтерді өңдеуде циклдің жасалу ерекшелігі неде? 

4. Динамикалық және Статикалық массив дегеніміз не? 

5. Указать особенности ввода и вывода массивов. 

6. Option Base нені анықтайды?  

7.  Массивтермен  жұмыс  істеуде  пайда  болатын  программалық  қателіктерді 

көрсетіңіз. 

жүктеу/скачать 0,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: