-тақырып. Мәліметтер базасының жүйелік басқарылуы

Ақпараттық  жүйелерді  қамтамасыз  ету,  қағаз  жүзінде  жүзеге  асу  көп  
қиыншылықтарға соқтырады: ақпараттық жүйелер көп болған сайын, сонша 
көп  қағаз  (картотекалар)  және  оларды  сақтайтын  орындар  (мысалы 
кітапханалар);  керекті  ақпаратты  іздеу  үшін  көп  уақыт  кететін  болды.  Сол 
сияқты мәліметтерді жаңғыртуда, анализ жасауда көп қиыншылықтарға әкеп 
соқты. 
Қазіргі заманда информатикада ақпараттық жүйелерді сақтау мен өңдеу 
компьютерлік техниканың иелігіне берілді. 
Мін  сондықтан  компьютерді  пайдалану  ақпараттық  жүйеге  жаңаша 
кескін беріп, оның қолданылу жүйесін бірнеше рет тиімді етті. 
Әр ақпараттық жүйе негізгі үш функцияны орындауы тиіс: мәліметтерді 
кіргізу, сұранысқа жауап беру және есеп беру. 
Мәліметтерді  енгізу.  Жүйе  мәліметтерді  жинауға  және  бір  жүйеге 
келтіруге мүмкіндік беруге тиіс. Осы мәліметтерді көруге, оларды жаңартуға 
мүмкіндік береді, себебі мәліметтер әрқашан маңыздылығын жоймауы керек. 
Мәліметтер  бойынша  сұраныс.  Жүйеде  сақталған  мәліметтердің  жеке 
бөлшектерін табуға, көруге мүмкіндік болуы керек. 
Есеп беру. Уақыт өткен сайын көп мәліметтер топтамасын қорыту мен 
анализ жасауға (кейде тіпті бүкіл мәліметтерді) кейде ол мәліметтер қажетті 
құжаттар күйінде алуға мүмкіндік туады. 
Ақпараттық жүйеге мыналар жатады: 

 
ақпараттық – анықтама және ақпараттық-іздеу жүйесі; 

 
құжаттардың  айналымы  мен  есепте  тұруын  автоматты  түрде 
жүзеге асыру жүйесі (сол сияқты бухгалтерлік есеп); 

 
автоматтық басқару жүйесі; 

 
эксперттік жүйесі; 

 
ғылыми-зерттеу 
және 
жобалауды 
автоматтандыру 
мен 
геоақпараттық жүйесі. 
Барлық  ақпараттық  жүйенің  жалпы  жұмыс  істеуі  ақпараттарды  жинау, 
жинақтау  және  сақтау  және  оны  өңдеу  (іздеу)  немесе  әр  түрде  беру  болып 
есептеледі. 
Ақпараттық  жүйенің  ең  маңыздысы  жүйелердің  банктері  болып 
есептеледі.  Ең  маңызды  ақпараттардың  жүйесін  жаңартудың  негізі – оны 
жетілдіру  мен  интеллект  жүйесі,  олармен  жұмыс  істеуді  жеңілдету,  және 
оларды сүйемелдеу мен дамыту. 
Осындай интеллектуалды жүйелерге мыналар жатады: 

 
интерфейс  ақпараттық  жүйемен  нағыз  тілде  (сөз  енгізу,  ақпаратты 
шығару, тіленісті нағыз тілде сұрау); 

 
ақпараттық  жүйедегілер  арқасында  шешім  қабылдауды  құптау, 
мәселені ақпарат негізінде шешу. 
 
Деректер қорының ақпарат жүйесіндегі құрылымы 
 
«Деректер  қоры»  (ДҚ)  деген  ұғым  «Банк  ақпараты»  ұғымынан  ең 
алғашқы  айырмашылығы  компьютерлік  жүйеге  оның  тарихы  мен  дамуына 
байланысты. 

«Деректер  қоры»  тарихи  ұғымы  альтернативтік  файлдық  ұғымдағы 
деректердің  ЭЕМ  арқылы  сақталуы  (магниттік  сақтаушы).  Осындай 
ұйымдастырған  қорлар  қолданылған  бағдарламаларды  алғашқы  сатыдағы 
есептегіш техникада қолданылған болатын. 
Файлдық ұйымдар қордың сақталуын файлардың жиынтығы ретінде, бір 
тектес бағдарламаларда ерекше мәселені шешуге арналды. 
Осындай  әмбебапсыздық  ақпараттарды  ұйымдастыруда  өте  мол 
көшірмелерді сақтауға, қордың әрбір сақталу жүйесінде қарама-қарсылыққа 
әкеп соқтырады. 
Файлдық  ұйымдағы  мәліметтің  программалық  мәліметтерден  сақталу 
жолдары «файл-бағдарламасында» бой тасалайды. 
«Деректер  қоры»  деген  сөз  мәліметтерді  стандарттау  мен  үйлестірудің 
арқасында, 
әржақты 
ұйымдастырылған 
және 
сақталғандық 
ЭЕМ 
машинасының арқасында оны көп жағдайларда қолдану үшін. Бұл жағдайда 
мәліметтің  сипаттамасы  жасырын  емес,  ресми  түрде  айқындалып,  қордың 
өзінде сақталады. 
Негізгі анықтамаларды береміз. 
Деректер қоры – бұл компьютердің арқасында іске асатын нысандардың 
қал-жағдайы  мен  өзара  қатынастарын  білдіретін  ақпараттық  құрылым 
(модуль). Алайда, бұл анықтама бірден-бірі ғана емес. Сөйтіп, информатика 
анықтама жөнінде математикаға бір қатарлы санға ұқсамайтын нәрсе. 
Егер  де  «деректер  қоры»  тек  қана  пайдаланушы  ретінде  қарасақ,  онда 
тағы басқа анықтама пайда болады: мәліметтің жиынтық құрылымы, нақты 
жағдайы  (кейбір  нысандардың  үйлестігіне  байланысты)  пайдаланушының 
ақпараттық  тіленістерін  орындау  үшін  пайдаланылады.  Бұнда  тек  қана 
белгілі бір жағдайда қайсысы басым келеді. 
Деректер  қорын  пайдаланған  кезде  мына  жалпы  мінездемелерді  еске 
алған жөн: 

 
толықтық – неғұрлым  дерек  қоры  толықтау  болса,  соғұрлым  ол 
керекті мағлұматты алуға болады (алайда мағлұмат тым көп болмауы 
керек); 

 
дұрыс  ұйымдастыру – неғұрлым  дерек  қорының  құрылымы  жақсы 
болса, соғұрлым одан керек ақпаратты тауып алу оңайға түседі; 

 
маңыздылық - әр  деректер  қоры  нақты  және  толық  болуы  шарт,  ол 
күнделікті  жаңартылып  отырылуы  керек,  яғни  деректер  қоры  әр 
уақытта сай болуы болуы керек; 

 
қолдануға ыңғайлылығы – дерек қоры қолдануға оңай және ыңғайлы 
болуы  керек  және  де  әр  ақпаратқа  кіру  әдістері  өте  дамыған  болуы 
керек; 
деректерді  дұрыс  ұйымдастырылған  қорда  сақтау  артық  және  қарама-
қарсылық мәліметтерден сақтайды. 
Үлкен  деректер  қорында  жұмыс  істеуші  мамандардың  коллективі, 
администратордан, аналитиктерден, программисттерден тұрады. 
Администратор – бұл сондай маман, ол сұраушылардың ақпарат туралы 
қажеттілігін анықтауға, кіргізуді қорғау мен дерек қорының жылдам жұмыс 
істеуіне жауапты. 

Аналитиктер 
әр 
нәрсенің 
өзіндік 
заңдылығына 
байланысты 
сұраушылармен  түріне  қарай  (математикалық)  модульдер  жасайды,  ол 
ақырында  іс  жүзінде  қолданылатын  программисттерге  мәселені  шешу 
бағдарламасын жасайды. 
Жүйелік программисттерге мәселені шешу бағдарламасын жасайды. 
Жүйелік  программистер  операциялық  жүйелердің  жұмыс  істеу 
қабілеттілігін  қамтамасыз  етеді  де,  түрлі  шаруашылық  санасындағы 
мәліметтерді өңдеуге арналған программаларды (СУБД) да басқара отырып, 
сервистік программа жасайды. 
Деректердің  маңыздылығы  мен  сақталуын  дерек  қорындағы,  ақпарат 
сұраушылардың сұрасын орындау СУБД арқылы болады. 
Бір сөзбен айтқанда (СУБД қазақша ДҚБЖ) дерек қоры мен іс жүзінде 
қолданылатын мәселелер арасындағы интерфейс болып табылады.  
 
СУБД (ДҚБЖ )-ның негізгі функциялары:  
-деректерді анықтау; 
-деректерді өңдеу; 
-деректерді басқару; 
 
№5 тақырып. Компьютерлік желілер мен Интернет технологиясы. 
Серверлер,браузерлер(шолушылар) қаттамалар,Компьютерлік желілер 
стандарттары. 
 
Дәріс жоспары:  
 
1.Есептеу желісі 
2.Жекелеген есептеу желісі 
3.Internet-ң глобальді желісі 
 
Есептеу желісі 
 
Негізгі түсініктер 
Қатынас желісі –ол нысандардан тұрады, олар бір түрден шыққан, өңделген 
сақталған  және  ұқсатылған  продукт  олар  кешен  (немесе  түйсіндер  )желісі 
және беру тарабы (байланыс, қатынас, қосылу )продуктыларды бір кешеннен 
екіншісіне  беру,  жіберу.  Қатынас  жүйесінің  ерекшелігі  ол  алыстағы 
кешендерді байланыстырады, геометриялық кешендер аумағынан аз. 
Продукт  болып-  есептелетін  ақпарат,  энергия,  салмағы  және  олардың 
ақпараттық , энергиялық  және  заттық  топтар  болып  бөлінуі.  Топтар  жүйесі 
де  мүмкіндігінше  жартылай  топтарға  бөлінеді.  Сондықтан  заттық  желілер 
транспорттық , су құбырлары өндірістік т.с.с. болып бөлінеді.  
Ақпараттық  жүйелер-  қатынас  жүйелер,  яғни  бір  тұқымды  заттарды , 
өңдеу, сақтау және қолдану-ақпарат болып есептеледі. 
Есептеуіш  желісі-ақпараттық  жүйе-оған  есептеуіш  құралдары  кіреді. 
Олардың  негізі  болып,  ЭЕМ  және  шеткі  аймақтағы  құрылымдар  кіреді, 
себебі  олар  қор  көзі  және  мәліметті  қабылдағыштар,  олар  жүйелер  арқылы 
беріледі.  Осы қоспалар келеді де ақырғы деректер құралдарын(ООД немесе 

DTE-Data terminal Equipment) құрайды.  ООД-ның  құрамы  болып  ЭЕМ 
машинасы 
болуы 
тиіс, 
принтер 
плоттерлер 
және 
автоматты, 
автоматтандырылған есептеуіш, өлшеуіш және орындауыштар.  
Терминал-  бұл  құрылым  пайдаланушы  мен  есептеуіш  желісі  немесе  ЭЕМ 
жүйелерімен  байланысты  жүзеге  асырады.  Ол  төменгі  бөліктерден  тұрады: 
шығару  құрылымы, (көбінесе  ол  клавиатура ) және  бір  немесе  бірнеше 
шығару құрылымдардан (дисплей, принтерден тұрады.)  
Түйін деп есептеуіш жүйесі,  яғни  желілер арқылы берілетін  қор  көзі болып 
есептелетін, дерек қабылдағыштарды түсінеміз. 
Деректерді жіберу орта мен құралдарға, бір сөзбен айтқанда дерек жіберуге 
байланысты болады.  
Дерек  енгізу  орталығы  –ол  өзара  қатынасты  блоктар  мен  деректер  беру 
торабының  қосындысы  болып  есептеледі . Деректер  енгізу  орталығы 
жалпыға  бірдей  немесе  белгілі  жеке  пайдаланушылардың  іс-әрекеті  болып 
есептеледі.  
Деректер  беру  құрылғылары-  бұл  ақпараттық  жүйелерде  әрбір  тараптарды 
қосу  үшін  және  сигналдарды  керекті  жақтарға  жіберу  үшін  қолданылады. 
Оның мысалы болып коаксиалды кабель, шиыршықталған провод пен жарық 
беру жүйесі болады.  
Дерек  беру  линиясының  анықтамасы  болып  белгілердің  жиілігі  мен  ара 
қашықтығы  есептеледі.  Белгілердің  өшуі 1 дБ =10lg(P1, P2 ) ондағы P1мен  
P2 белгі қуаттылығы шығысы мен кірісіндегі белгі қуаттылығы болады.  
Канал(байланыс каналы)- бұл біржақты беру жүйесі . Бұл бір кеңістіктегі 
жиілік, радиобайланысының біреуіне ғана берілетін жиілік. Кейбір желілерде 
бірнеше байланыс желілерін ашады, да әр желіден өз деректері беріледі.  
Деректер  беру  каналы-  бұл  екі  жақты  байланысқа  шығу,  яғни  деректер 
каналының бітуі мен деректер беру желісі.  
Табиғатта  деректерді  беру  (ДБ  )дің  екі  түрі  бар,  бірі  оптикалық  желі 
байланысы  және  сым(  мыс)  сымсыз  байланыс  желісі.Сыммен  байланыс 
желісі    коаксиалды  кабельмен  немесе  шиыршықталған  екі  шекті  сыммен 
немесе сымсыз радио-инфрақызыл каналмен жұмыс істейді. 
Деректерді  электрлік  сигналмен  беруде  үйлестік  немесе  цифрлы  каналмен 
беру желілері болады.  
Байланыс жүйесінің шығу бағытына қарай симплексті(бір жақты байланыс ), 
дуплексті    (бір  мезгілде  екі  бағытта  байланысу)жарты  дуплесті  үзіліспен 
қарама  қарсы  байланысу  болып  бөлінеді.  Ақпаратты  беру  желісіне  тікелей 
телефондық  жүйе,  есептеуіш  жүйесі,  спутник  арқылы  байланыс  және  ұялы 
радиобайланыс әсер етеді.  
 
Байланыс түрлері мен мағлұмат беру жүйесінің жұмыс түрі. 
 
Деректер  блогы,  өзінің  жеке  құрылымы  мен  мағынасы  бір  деректер  болса 
оны  хабар  деп  атайды.  Хабарды  хабарлау  көздері  дауыс,  сурет  не  бейне, 
мәтін дерек болады. 
Дауысты  жеткізу  үшін  –телефон,  суретті-теледидар,  мәтінді-телеграф 
(телетайп)  деректерді  –есептеуіш  жүйелері  қолданылады.  Құжаттарды  
(мәтінді) мәтінді жіберу кодпен немесе факспен. Ал егер дауыс, сурет, дерек- 

бір  мезгілде  жіберілетін  болса,  олар  интегрировандық  жүйемен  қызмет 
етіледі.  Жинақтаушылардың  ақпарат  тарабындағы  мәліметтерді  өзара 
кодталған хабар жіберулері телемәтін жіберу деп аталынады (оның телекстен 
өзгешелігі  –телетайпты  байланыс  )ал  факсимильдік  байланыс-телефакс  деп 
аталады.  Телекса  түрлері:  электронды  пошта (E-mail ) –бұл  екі  жүйе  мен 
пайдаланушылардың  байланысы,  ал  файлмен  алмасу, « хабарландыру 
тақтасы»  және  телеконференциямен  алмасу-кең  хабар  тарату  жүйесі  болып 
есептеледі.Жіберуші  мен  қабылдаушының  арасындағы  кідірусіз  байланыс 
жұмыс тәртібі online (байланыстамын)деп аталады. Егерде кідіріс болып, ол 
бірақ  аралық  торабтарда  сақталса  оны  жұмыс  тәртібі offline (байланыстан 
тыс) деп атайды.  
Деректермен алмасу кезінде байланыстың 3 түрі бар:  
-
 
симплексті  (біржақтылы) хабар,  (теледидар, радио) 
-
 
жартыдуплексті(деректі қабылдау)жіберу кезекпен іске асады. 
-
 
дуплексті  (екіжақты  әр  станция  бірмезгілде  жібереді,  қабылдайды) 
байланыс. 
Ақпараттық жүйедегі дерек беру кезектесіп беру жиі қолданылады. Ол үшін 
кең тараған әдіс кезектесу: асинхрондық және синхрондық 
( 1- сурет ) 
Асинхрондық дерек беру 
    0 1 1 0 1 0 0 ##  
 
 
 
    екі екпінді                                        берілетін рәміз                                      
анықтық   тоқтау 
                                                                                                                  биті 
 
Cинхронды дерек беру  
        
# 
# 
 
 
синхрондық                             беру деректің аумағы                                    қатені            
беру  
биті                                                                                                              табу 
ходы     рәмізінің  
                                                                               
бітуі 
 
Синхрондық  байланыста  әрбір  рәміз  жеке  жіберіледі.  Екпін  биті 
қабылдағышты  байланыс  басталғанын  хабардар  етеді.  Содан  соң  рәміз 
беріледі.  
Байланыстың  дұрыстығын  тексеру  үшін  анықтауыш  биті  қолданылады. 
(анықтауыш биті бірге тең , егер ол тақ болса 0-ге тең.) Ақырғы бит «тоқта 
бит»  байланыстың  біткенін  білдіреді.  Кейбір  жүйелерде  байланысты  растау 
қолданылады.  
Байланысты  растау-  бұл  деректі  беру  әдісі,  ол  бойынша  әр  берілген  дерек 
қабылдағыштан  белгіні  талап  етеді.  Қабылдағыштан  растау  белгісі 
жіберілмейді, егер де жіберілген байт қатемен қабылданса.  

Асинхронды байланыс- деректермен алмасу жүйесіз және деректерді жіберу 
жылдамдығы онша болмағанда қолданылады.  
Оның мүмкіндіктері онша қиын емес өңделген жүйе, қымбат емес синхронды 
байланысқа қарағанда құралдары интерфейстік болса.  
Жетімсіздіктері:  жіберу-қабілетінің 1/3 қызмет  биттерін  бергенде  жоғалады 
(екпін  тоқта  және  анық  бит ), жылдамдығы  онша  жоғары  емес,  алынған 
деректердің  дұрыстығын  анықтауы  бит  арқылы  қателердің  көптігінен 
анықтай алмауында. 
Синхрондық  әдіспен  берілетін  деректер  блок-блок  бойынша  беріледі. 
Қабылдағыш  пен  қабылдау  жіберетін  құралды  алдымен  синхрондау  биті 
жіберіліп,  оларды  синхрондаудан  өткізеді.  Содан  соң  дерек  табу  коды, 
жұмыстың  біту  рәмізі  жіберіледі.  Синхронды  байланыс  кезінде  деректер 
рәміз немесе биттің ағымы ретінде жіберуге болады.  
 
№6 Тақырып. Компьютердің қауіпсіздігі және қорғау . 
 
Дәріс жоспары: 
 
-ақпаратты қорғау түсінігі 
-криптография 
-ДК-дағы ақпаратты қорғау 
-желілердегі ақпаратты қорғау 
 
1.
 
Ақпаратты қорғау түсінігі. 
 
Қорғау деп жалпылама термин алынады, ол нысандар жүйесін қоршаған 
ортадан сақтау механизмдердің мазмұндары. 
Жақсы механизмге тән нәрселер: 
-бір пайдаланушы екіншіге бөгет жасамауы тиіс; 
-пайдаланушының бағдарламасы мен деректеріне қорғау әдістерін 
қамтамасыз ету. 
Корғау механизмі мынадай қорғау мәселелерін шешеді:  
Ең тиімді ол қорғау комплексті ( толық) түрде қарау. Бұл толық қорғау 
амалдары мен оны қорғау тәсілдерін төмендегіше топтауға болады. (1-сурет). 

 
 
                                                                                  Формальды 
 
физикалық 
                                             
 
 
                                                                                   Техникалық 
 
                                  
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                                 Формальды емес 
 
 
Кедергілер  бұл  қорғалушы  ақпаратқа  физмкалық  тойтарыс  қою  (аумақта, 
ғимаратта,  ақпарат  тасушыларына ).Кіріспен  басқару  –бұл  қорғау 
ресурстарының  жүйелік  бөліктерін  жөнге  келіру  арқылы. (техникалық, 
программалық  )іске  асады.Пайдаланушыларға  белгіленген  уақыт  беріліп  ал 
техникалық  адамдарға  программалық  жүйелерді  пайдалануға    болады.  Сол 
үшін  пайдаланушыларға  белгілі  уақыт  белгіленеді,  ал  техперсоналға 
ресурстардың тізімі мен ресурстарға кіру ережелері белгіленеді.  
Пайдаланушылардың керек ресурстардың тзімі жасалынады. 
БД-элементтері  үшін  пайдаланушылардың  тізіміне  кіру  программалары 
енгізіледі. 
Кіруді басқару мынадай қорғау функцияларын атқарады: 
-пайдаланушыларды  қызмет    етушілерді  және  ресурстарды  оларға 
ұқсастықпен тану шараларын қолданып ұқсастыру 
-уақыт пен күні және сұрау ресурстарының мүмкіндіктерін тексеру.  
-белгіленген уақыт аралықта рұқсат беріліп, жұмысына жағдай жасау. 
-қорғалатын ресурстарға арналған тіркелулер жүргізу. 
-заңға сәйкес емес әрекет жасау кезіндегі оның реакциясы. 
Бүркеу-  бұл  ақпаратты  қорғаудың  криптографиялық  жабу  әдісімен  қорғау 
тәсілі.  Бұл  әдіс  ақпаратты  өңдеу,  сақтау  және  оны  байланыс  бойынша  беру 
кезінде  пайдаланады.  Уақытты  белгілеу,  өңдеу  және  іске  асыру 
шараларының  толық  тізімі,  ол  ақпаратты  өңдеу  және  сақтау  кезінде  заңсыз 
кіруді  азайтатын  біден-бір  жолы.  Еріксіздік-  бұл  пайдаланушы  мен  қызмет 
ететін  адамдардың  еріксіз  түрде  өңдеу,  сақтау  ережелерін  материалдық, 
административтік және қылмыстық жауапкершіліктерін сақтау арқылы. 
Қорғау
 тәсілдері
 
Қорғау
 жолдары
 
кедергілер 
басқару 
Уақытты 
мөлшерлеу 
іздену 
еріксіздік 
кодтау 
аппаратты 
программалық 
ұйымдастыру 
заңдылықты 
Моральды-этикалық 

Ұйымдастыру  тәсілдері  бұл  құқықтық  ұйымдастыру,  техникалық-
ұйымдастыру  шаралары,  ол  құру  мен  пайдаланудың  (СОД ) барлық  өмір 
кезеңінде  (жоспарлау,  монтаждау,  құралдарды  құруда  тексеру,  сынау, 
пайдалануға беру )кездеседі. 
Құқықтық шараларға отанның заң актілері, онда көрсетілген ережелерге сай 
пайдалану, өңдеу ақпараттарына кіруді шектеу, егер оны бұзса заң алдында 
жауаптылығы көрсетілген. 
Этико-моральдық 
шараларға 
даму 
кезінде 
дамыған 
ақпараттық 
технологияның қоғамдағы дағдылы нормалары. Бұл нормалар міндетті емес, 
алайда оларды сақтамау беделдің жоғалуына әкеп соғады.  
Барлық  қорғау  амалдары  формальды  немесе  формальды  емес  болып  екіге 
бөлінеді. 
Формальды қорғау амалдарына мына тәсілдер, яғни адамның қатынасуынсыз 
–ақ  қатаң  белгіленген  орындау  шарттары  жатады.  Формальды  емес  қорғау 
амалдарына  адамдардың  мақсатты  түрде  немесе  оны  уақыт  пен  өлшем 
мерзімінде  қызмет ету. 
Қорғау концепциясын 3 мезгілге бөлуге болады: 
1.
 
Программалық әдістердің ерекше дамуы 
2.
 
Барлық негізгі қорғау әдістерін қарқынды түрде дамыту 
3.
 
Қорғау әдістердің 3 тенденциясы 
А .Негізгі қорғау функциясын ақпараттық түрде жүзеге асыру 
Б. Қорғау функциясын орындау үшін толық қорғау әдісін жасау 
В. Үндестіру мен бір үлгіге салу арқылы қорғау әдістері.  
Техникалық қорғау әдістерін қолдану , ол жекеленген іс шаралары.  
 
4.
 
Зертханалық жұмыстарды орындау үшін әдістемелік нұсқаулар. 
 
Жұмыс мақсаты: 
-
 
файлдармен жұмыс істеуге дағдылану, ол үшін FAR manager, Total 
commander, Windous commander пакеттерін және оларды дербес 
компьютерде қолдану әдістері мен дағдылану. 
-
 
Winrar  мен Winzip бағдарламасын қапшықтарын іске қосу үшін 
олардың міндеттері мен теру қызметтерін оқып үйрену. 
 
Зертханалық  жұмыс 4 сағатқа  есептелген,  сол  уақытта  теориялық  және 
практикалық  негіздерін  оқып,  файлмен  және FAR manager, Total 
commander, Windous commander пакеттерімен  жұмыс  жасау.  жұмысты 
тапсыру , Зертханалық  бақылау  сұрақтарына  жауап  беріп,  жекелеген 
жұмысты ПК-да көрсетіп бергенде ғана есептеу. 
 
Есеп мазмұны : 
 
1.
 
Жұмыстың мақсаты мен атауы. 
2.
 
Жекеленген тапсырма 
3.
 
Бақылау сұрақтарына жауап 
     Жұмыс жасау тәртібі : 
 

1. FAR manager, Total commander, Windous commander қапшықтарындағы 
бағдарламалардың мақсаты мен теру түрлерін оқып үйрену. 
2. Бағдарламалық қапшықтарда вариантына байланысты католог жүйесі мен 
файлдарды құру. 
3. Компьютерде вариантына байланысты жаттығуларды шешу 
4. WINRARқапшықтарының сервистік жағдайын оқу  мен теру түрлерін оқу.  
5. Компьютерде вариантына байланысты жаттығуды орындау. 
 
Бақылау сұрақтары: 
 
1.
 
Программа «Жолсерік» Жолсеріктегі «+» белгісі нені білдіреді? 
2.
 
FAR manager, Total commander, Windous commander 
программаларындағы файлды айырбастау үшін қай пернені басу керек? 
3.
 
«Жолсерік» программасындағы нысанның барлық атрибуттарын 
(мөлшер, типі, уақыт, күні ) көрсету үшін қандай команда беру керек? 
4.
 
Файлдың қысылу дәрежесі неге байланысты? 
5.
 
WINRAR  сервистік қапшықтарда архивтелген файлдардың кеңейуі 
қандай? 
 
Әдебиеттер:  
1
 
Кузменко В.Г. Visual Basic 6: самоучитель. 3-е изд. - М.: ООО «Бином-
Пресс», 2005. – 400с. 
2
 
Михаэль  Райтингер,  Геральд  Муч. Visual Basic 6: полное  руководство 
пер. с нем. — К.: Издательская группа ВНV, 2000. — 720 с. 
3
 
Роман С. Visual Basic. Библиотека WIN 32 API. пер. с англ. – М.: ДМК 
Пресс, 2005. – 476с. 
4
 
Курилович В. Visual Basic. – М.: СОЛОН-Пресс, 2005. – 383с. 
5
 
Лифты. Учебник для вузов/ Под общей ред. Д.П. Волкова – М.: изд-во 
АСВ 1999.-480с. с ил. 
6
 
Полковников В.С. и др. Монтаж лифтов. Учебник для сред. Проф.–тех. 
училищ.  Изд. 3-е,  перераб.  и  доп. – М.:  Высшая  школа 1986. –304с.  с 
ил. 

жүктеу/скачать 1,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: