Қазақстан Республикасының Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі
Өндіріс және тұтыну қалдықтарын басқару және қалдықтарды қайта өңдеу
жүктеу/скачать 4,19 Mb. Pdf көрінісі
|
|
Өндіріс және тұтыну қалдықтарын басқару және қалдықтарды қайта өңдеу 2018 жылдың 1 қаңтарында Қостанай облысында жиналған қалдықтардың жалпы көлемі 12,4 млрд. тоннаны құрады, қалдықтардың негізгі үлесі (99%) тау-кен өндіруші кәсіпорындардың өнеркәсіптік қалдықтарына тиесілі: аршылған тау жыныстары (92%) және байыту қалдықтары (8%). Қостанай облысының жер ресурстарының жай-күйіне тау-кен өнеркәсібі, ауыл шаруашылығы, жылу энергетикасы кәсіпорындары басым әсер етеді. Техногендік бұзылған және ластанған жерлер қалалардың өнеркәсіптік аймақтарында, пайдалы қазбаларды өндіру және өңдеу орындарында таралған. Ашық тәсілмен үлкен аумақтарда өндіру кезінде ауыл шаруашылығына арналмаған мақсаттар үшін мына жерлер иеліктен шығарылады: карьерлер, үйінділер, қалдық қоймалар, кеніш және шаруашылық- тұрмыстық су жинағыштар. Барлық тау-кен өндіруші кәсіпорындарда қалдықтарды басқару жүйесі жұмыс істейді, ол қалдықтардың пайда болуының алдын алу және азайту, есепке алу және бақылау, жинақтау, сондай-ақ өндіріс қалдықтарын жинау, қайта өңдеу, кәдеге жарату, тасымалдау, сақтау және жою сияқты қалдықтардың технологиялық циклінің барлық кезеңдерін қамтиды. Соңғы үш жылда "Қостанай облысының экология департаменті" РММ деректері бойынша қалдықтарды кәдеге жарату пайызы өткен жылдармен салыстырғанда 20% - дан асып түсті (18% және одан аз болды). 2018 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша Қостанай облысының елді мекендерінде 310 қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны бар (ҚТҚ), барлығы жер пайдалану құқығын тіркеген жеке және заңды тұлғаларға бекітілген. 2017 жылы 350 мың тонна ҚТҚ құрылды, олардың басым бөлігі полигондарда және ауылдық қоқыс тастайтын жерлерде орналастырылған және тек шамамен 2% кәдеге жаратылды және одан әрі өңдеуге бағытталған. ҚТҚ полигондарында орналастырылған қалдықтардың жалпы көлемі 2017 жылы 300 мың тоннаны құрады. 2017 жылы кәдеге жаратылған қалдықтардың көлемі өткен жылдармен салыстырғанда 1,8%-ды құрады (2016 жылы-0,1%). 2018 жылы 250 мың тонна ҚТҚ құрылды, оның 9,65% қайта өңделді. ТҚҚ орналасқан 313 нысанның 147-сі экологиялық және санитарлық талаптар мен нормаларға сәйкес келеді, бұл 46,96% құрайды. Облыс халқын қалдықтарды жинау және тасымалдау бойынша қызметтермен қамту 76,1%. Медициналық қалдықтарды баламалы жағу тәсілімен өңдеу үлесі 26,75%, жоспар бойынша - 25%. 248 2019 жылы облыс бойынша 259587 тонна қалдық пайда болды, кәдеге жаратылған және қайта өңделген қалдықтар көлемі – 26254 тоннаны құрады (қайта өңдеу үлесі 10,1% құрады, жоспар бойынша 10%). 266 ҚТҚ полигондары мен ауылдық қоқыс үйінділерінің 111-і немесе 41,7%-ы сәйкестендірілді, жоспарда 40% болған. Меншік иелерімен келесі іс-шаралар өткізілді: полигондарды үйінділеу және тоқтату, бетон ванналарын жайластыру, ҚТҚ полигондары мен ауылдық қоқыс үйінділерінің периметрі бойынша шлагбаум және торлы қоршаулар орнату. Қала және аудан әкімдіктері, ҚТҚ полигондарының меншік иелері жыл бойы қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсатты ресімдеу бойынша іс-шаралар өткізді. Нәтижесінде 266 ҚТҚ полигондары мен ауылдық қоқыс тастайтын жерлердің 191-не қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат ресімделген. 40 ауылдық қоқыс үйінділерін оңтайландыру бойынша жұмыс жүргізілді (Қамысты ауданы-12, Қостанай ауданы-11, Денисов ауданы-7, Ұзынкөл ауданы-7, Жітіқара ауданы-3). Апатты үйінділердің жиналуын анықтау мақсатында облыс орталығынан 50 км радиуста елді мекендердің аумағына тұрақты түрде мониторинг жүргізіледі. Жұмыс "Қазақстан Ғарыш Сапары" ҰК АҚ геоборталы арқылы ғарыштық түсірілім негізінде жүргізіледі. Мониторинг қорытындысы бойынша 2019 жылдың қорытындысы бойынша жойылған стихиялық үйінділердің жалпы саны 155 құрады. 2018 жылы ТҚҚ-мен жұмыс істеу саласындағы бірқатар компаниялар "ECO CITY KZ" ЖШС кәсіпорнын құрумен Консорциум ұйымдастырылған. Нәтижесінде осы кәсіпорынның жеке инвестициялары есебінен 2018 жылдың желтоқсанында Қостанай ауданының Затобол кентінде қуаты жылына 40 мың тонна қоқыс сұрыптау кешенінің құрылысы бойынша жобаны іске асыру басталды. Аудан әкімдігімен "ECO CITY KZ" ЖШС жер телімі берілді, қажетті инфрақұрылымды жүргізу мәселелері шешілуде. I кезеңде қалдықтарды конвейерлік-бақылау сұрыптау іске қосылды, II кезеңде қайталама ресурстарды (қайталама полимерлер, ПЭТ, макулатура, тоқыма, металл сынықтары, шынылар) санитарлық өңдеу желісін және III кезең- полимерлерді түйіршіктеу желісін енгізу жоспарлануда. Жобаны іске асыру кезеңі 2018-2020 жылдар. Жобаның құны 300 млн. теңге. 2019 жылы облыстың 9 елді мекенінде (Қостанай қ., Рудный қ., Жітіқара қ., Арқалық қ., Тобыл қ., Заречное, Мичурин, Денисов Ұзынкөл аудандары) ҚТҚ бөлек жинау жүйесі жұмыс істейді. Орнатылған мамандандырылған контейнерлердің жалпы саны 1800 бірлікті құрайды (оның ішінде 284 бірлік 2019 жылы орнатылған), 14 елді мекенде ҚТҚ сұрыптау жүзеге асырылады (1 қалдықтарды сұрыптау кешені, 3 қалдықтарды сұрыптау желісі, қалдықтарды қолмен сұрыптау). Облыстың 15 өңірінде істен шыққан құрамында сынап бар шамдарды және халықтан қоректендірудің химиялық көздерін (145 арнайы контейнер) бөлек жинау жүзеге асырылады. Облыстың 26 елді мекенінде, мамандандырылған алаңдарда және ҚТҚ полигондарында ҚТҚ механикаландырылған және қолмен сұрыптау жүзеге асырылады. Қостанай және Тобыл қалаларында 1 кешен және 3 қоқыс сұрыптау желісі ("EcoCityKZ" ЖШС қоқыс сұрыптау кешені (қуаттылығы жылына 40 мың тонна), "Тазалық 2012" ЖШС (қуаттылығы жылына 100 мың тонна) және "Атамекен 4 плюс" ЖШС (қуаттылығы жылына 70 мың м3), "Экопром" ЖШС (қуаттылығы жылына 80 мың тоннаға дейін) жұмыс істейді. Қалдықтарды қолмен сұрыптау Рудный, Лисаковск, Жітіқара, Арқалық қалаларындағы ҚТҚ полигондарында, сондай-ақ Әулиекөл, Амангелді, Қарасу, Қостанай, Меңдіқара, Сарыкөл, Федоров аудандарында және Б.Майлин ат.ауданда жүргізіледі. Облыс аумағында сондай-ақ екінші шикізатты қайта өңдеу бойынша қызметті жүзеге асыратын және дайын өнімнің 10-нан астам түрін шығаратын 6 кәсіпорын жұмыс істейді ("Тоқыма емес материалдар фабрикасы S. M. F system" ЖШС, "Картон-қағаз комбинаты 2015" ЖШС, "Тазалық 2012" ЖШС, "Дастан" ЖК және "Агротехмаш" ЖШС "Еділ и компания" ЖШС) (геотекстиль, геокомпозит, геокаркастар, полиэтиленді газ және су құбырлары, т.б., тас төсеуіш, тексеру құдықтарының люктері, резеңке үгіндісі, кабель құбыры, жұмыртқаға арналған науалар, шлак блоктар). |