ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ
ЖӘНЕ ЖОҒАРҒЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
СӨЖ
Тақырыбы: Жеңіл атлетика туралы жалпы түсінік.
Орындаған: Төреқұл Е.
Тобы: 1402-11
Қабылдаған: Басынбеков Қ.М
Шымкент 2023 ж
ЖОСПАР:
1.Жеңіл атлетика.
2. Жеңіл атлетиканың шығу тарихы.
3. Жеңіл атлетика түрлері және олардың сипаттамасы.
1.Жеңіл атлетика, спорттың ең көп тараған түрі. Оған әр түрлі қашықтықта жүгіру мен жүру, ұзындық пен биіктікке секіру, спорттық снарядтарды лақтыру, жеңіл атлетикалық көпсайыстар енеді. Жеңіл атлетикалық жарыстар ашық және жабық (манеж) алаңдарда өтетін жеке, командалық және эстафеталық жарыстар болып бөлінеді. Халықаралық әуесқойлық жеңіл атлетика федерациясы (ИААФ) 1912 жылы құрылған. Оған қазір 200-ге жуық ұлттық ассоциациялар біріккен. Олимпиялық ойындар 1896 жылдан (1-Олимпиялық ойын), дүниежүзілік чемпионат 1983 жылдан өткізіліп келеді. Жеңіл атлетика ойындары өте көнеден белгілі. Ол ежелгі Олимпия ойындарының бағдарламасына енген.
2. Жеңіл атлетиканың тарихы ежелгі дүние дәуіріндегі халықтардың іс әрекетінен басталады. Табиғи қозғалыстар, яғни, жүру, тұру, секіру адам бұлшық еттерінің қозғалысы адамзат пайда болған дәуірден бастау алады. Мәліметтерге сүйенсек, жеңіл атлетикадан жарыс біздің эрамызға дейінгі 776 жылы өткізілген. Бұл туралы Ежелгі Грек олимпиада ойындары туралы жазбаларда анық жазылған.
Сол замандарда жарыс тек ұзын-сонар алаңда жүгіру жарысымен шектелген. Ерлер мен әйелдар арасындағы бәсеке жеке-жеке өткізіліпті.
Гректер жұдырық түйістіретін спорт түрі мен күресті ауыр атлетикаға жатқызған. Бұрынғы атлеттердің жетістігі жүгіру шапшаңдығымен өлшенген. Бізге алғашқы олимпиадалық чемпиондардың Ежелгі Грекиядан шыққаны белгілі. Бұл шара біздің эрамызға дейінгі 776 жылы өткізілген. Онда атлеттер тек жүгіру спорт түрінен бақ сынаған. Додаға 192 метрді бағындырған жалғыз атлет жеңімпаз аталған екен. Жеңіс тұғырынан көрінген азамат Элида қаласында жай ғана даяшы болған. Ал, жеңіл атлетика алғаш рет Англияда ұйымдастырылған. 1837 жылдары жарысқа түскендер 2 метр қашықтықта жүгірген. Оған қатысушылар Регби қаласындағы колледжде білім алып жатқан жастар болған. Итон, Оксфорд, Кембридж, Лондондағы оқу орындарында да спорттық жарыстан жиі өтіп тұрған.
3. Жеңіл атлетика түрлері және олардың сипаттамасы
Жеңіл атлетика-жаяу жүру, жүгіру, секіруұзындыққа, биіктікке, үштік, лақтыру диск, найзаға, балға және ядроны итеру, және жеңіл атлетикалық көпсайыс сияқты пәндерді біріктіретін спорт түрі.
3.1.Спорттық жүру
Спорттық жүру - 20 км (ерлер мен әйелдер) және 50 км (ерлер). Спорттық жүру-бұл бірқалыпты қарқындылық циклдық қозғалыс, ол спортшы жермен үнемі байланыста болуы тиіс және бұл ретте алға шығарылған аяғы жерге тиген сәттен бастап және тігінен сәтке дейін толығымен түзетілуі тиіс қадамдарды кезектестіруден тұрады.
3.2.Қысқа қашықтыққа жүгіру
Қысқа қашықтыққа жүгіру-(100, 200, 400 м), орташа (800 және 1500 м), ұзын (5000 және 10 000 м) және ұзын қашықтыққа жүгіру (марафондық жүгіру - 42 км 195 м), эстафеталық жүгіру (4 х 100 және 4 х 400 м), кедергілермен жүгіру (100 м - топтар, М - ерлер, 400 м - ерлер мен әйелдер) және кедергілермен жүгіру (3000 м). Жүгіру жарысы-1896 жылғы бірінші Олимпиада ойындарынан бағдарламасына енгізілген және жарыстың бекітілген ресми ережелерінің ең ескі спорт түрлерінің бірі. Жүгірушілер үшін ең жәрмеңкесі қасиеттер: қашықтықта жоғары жылдамдықты ұстап тұру қабілеті, төзімділік (орташа және ұзын), жылдам төзімділік (ұзын спринт үшін), реакция және тактикалық ойлау.
3.3.Тік секіру
Тік секіру(биіктікке секіру және сырықпен секіру) және көлденең (ұзындыққа секіру және үш есе секіру) болып бөлінеді.
Биіктікке секіру-техникалық түрлердің тігінен секіруіне жататын жеңіл атлетика пәні. Секіру — жүгіру, итеруге дайындау, итермелеу, планка және қону арқылы өту. Спортшылардан секіруді және қимылдарды үйлестіруді талап етеді. Жазғы және қысқы маусымда өткізіледі.
3.4.Лақтыру
Лақтыру - ядро лақтыру, найза лақтыру, найза лақтыру, диск және балға лақтыру. 1896 ж. ойындар бағдарламасына диск лақтыру және ядро итеру қосылды; 1900 ж. – балға лақтыру, 1906 ж. – найза лақтыру.
Лақтыру қашықтығы осы шеңбердің сыртқы шеңберінен снарядтың құлау нүктесіне дейінгі қашықтық ретінде өлшенеді. Дисктің салмағы ерлер-2 кг, жасөспірімдер-1,75 кг, жасөспірімдер-1,5 кг. әйелдер, жасөспірімдер мен қыздар-1 кг. дисктің диаметрі ерлер үшін 219-221 м. және әйелдер үшін 180-182 м.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Қазақ энциклопедиясы,3 том
Қ.Р. үздіксіз білім беру жүйесінде “Салауатты, денсаулықты сақтау бағдарламасы бойынша салауатты өмір салтын қалыптастыру” тұжырымдамасы. – Валеология, дене тәрбиесі, 2003. №1.
Базарбегі Т. Бастауыш мектептегі дене тәрбиесі – Алматы; Рауан, 1994.
Достарыңызбен бөлісу: |