Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғарғы Білім министрлігі
жүктеу/скачать 113,14 Kb.
|
оти 13 Айгерим
- Бұл бет үшін навигация:
- КІРІСПЕ НЕГІЗГІ БӨЛІМ
- БАҚЫЛАУ НӘТИЖЕЛЕРІН ӨҢДЕУ ЖӘНЕ ҚАТЕЛІКТЕРІН БАҒАЛАУ
- ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
|
Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғарғы Білім министрлігі Л.Н. Гумилёв атындағы Еуразия ұлттық университеті «Стандарттау, сертификаттау және метрология» кафедрасы СӨЖ 13
Тақырыбы: Бақылау нәтижелерін өңдеу және қателіктерін бағалау. Орындаған: Бексұлтан Әйгерім, Метр - 13 тобы Тексерген: Каршалова Данна Госмановна Астана, 2023 Жоспар КІРІСПЕ НЕГІЗГІ БӨЛІМ: Бақылау нәтижелерін өңдеу және қателіктерін бағалау ҚОРЫТЫНДЫ ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР КІРІСПЕ Өлшеу – адамның тәжірибелік әрекеттер теориясын біріктіретін табиғаттың адамға тағайындалған жолдарының бірі болып табылады. Ол ғылыми бөлімдердің бірі болып саналады, материалдық рессурстарды санау, өнімнің қажетті сапасын қамтамасыз ету, технологияны толығымен жетілдіру, өнімді автоматтандыру үшін және адам қызметінің көптеген басқа салалары үшін қызмет етеді. Өлшеу мен өлшеу техникасының теориялық негізі болып жалпы метрология жатады, ол объектінің қасиеттері мен берілген дәлділігі мен сенімділігі жөніндегі мөлшерлі ақпараттары алу үшін арналған пән болып табылады. Метрология құралдары – бұл өлшеу құралдары мен метрологиялық стандарттардың рационалды түрде пайдалануын қамтамасыз ететін жиынтығы. Өлшеудің ғылыми аспектісінде олардың көмегімен ғылымда теория мен тәжірибенің байланысы жүзеге асырылады. БАҚЫЛАУ НӘТИЖЕЛЕРІН ӨҢДЕУ ЖӘНЕ ҚАТЕЛІКТЕРІН БАҒАЛАУ Бір бақылаумен өлшеу. Көптеген өлшемдер бір реттік болып табылады. Қалыпты жағдайда олардың дәлдігі өте қолайлы. Бір реттік өлшеуді жүргізудің қажетті шарты-априорлық ақпараттың болуы. Оған, мысалы, көрсеткіштің ықтималдығын бөлу Заңының түрі және оның дисперсия өлшемі туралы алдыңғы өлшеулердің тәжірибесінен алынған ақпарат кіреді. Мұндай ақпарат, мысалы, өлшеу құралының дәлдік класы ретінде қызмет ете алады. Өлшеу нәтижесінің қателігін бағалау өлшеу әдістемесін жасау кезінде орындалады. Қателіктердің көздері-өлшеу объектісінің моделі, өлшеу әдісі, өлшеу құралы, оператор, өлшеу шарттарының әсер етуші факторлары, өлшеу нәтижелерін өңдеу алгоритмі. Әдетте, өлшеу нәтижесінің қателігі сенімділік ықтималдығымен бағаланады Р = 0,95. Сенімділік ықтималдығын таңдау Р өлшеу нәтижесінің маңыздылық дәрежесін ескереді. Мысалы, егер өлшеу нәтижесі адам өмірінің қауіпсіздігімен байланысты болса, онда сенімділік ықтималдығының мәні R ұлғайтылуы керек. Бұл жағдайда өлшеу нәтижесі үшін қателікті құрайтын көздер туралы алдын-ала алынған(мысалы, өлшеу әдістемесін әзірлеу кезінде) деректерді қолдана отырып, l - (егер бар болса, түзетуді енгізе отырып) бір реттік бақылау нәтижесі қабылданады. В(Р) өлшеу нәтижесінің жүйелік қателігінің алынып тасталмаған қалдығының сенімділік шекаралары формула бойынша есептеледі. Бір бақылаумен өлшеу нәтижесінің орташа квадраттық ауытқуы келесі әдістердің бірімен есептеледі: - егер өлшеу құралының техникалық құжаттамасында немесе өлшеу әдістемесінде байқау нәтижесінің кездейсоқ қателігінің қалыпты үлестірілген компоненттері көрсетілсе (аспаптық, әдістемелік, әсер етуші факторларға байланысты, оператор және т. б.), онда орташа квадраттық ауытқу формула бойынша анықталады: Жанама өлшеулерде қажетті шаманың мәні оны тікелей өлшеуге ұшыраған басқа шамалармен байланыстыратын белгілі тәуелділік негізінде алынады. Жанама өлшенетін шама тікелей өлшемдермен анықталатын шамалардың қосындысы немесе айырмашылығы болатын қарапайым жағдайды қарастырсақ, яғни. Z=X+Y X және Y шамаларын тікелей өлшеу нәтижесінде (жүйелік қателіктер алынып тасталғаннан кейін) кейбір кездейсоқ қателіктер болғандықтан, соманы жанама өлшеу формуласын түрінде қайта жазуға болады: Z+ΔZ=X+ΔX+Y+ΔY ҚОРЫТЫНДЫ Өлшеу құралдарының дұрыс еместігінен, адамның сезім мүшелерінің жетілмегендігінен, оның білімінің толық болмауынан, есепке алудың қиындығынан бірдей қайталанатын барлық жанама әсерлер бірдей өлшем зерттелетін физикалық шаманың әртүрлі сандық мәндерін береді. Бұл өлшеулер дәл бірдей шарттарда (баламалы өлшемдер) орындалса да орын алады. Сондықтан, қашан белгілі бір өлшемдердің нәтижелерін іс жүзінде пайдалану зерттелетін физикалық шаманың шын мәні және осы өлшемдердің дәлдігі туралы сұрақты тудырады. "Өлшеу дәлдігі" ұғымы, яғни өлшеу нәтижелерінің белгілі бір нақты мәнге жақындау дәрежесі өлшеу операцияларын сапалы салыстыру үшін қолданылады. Сандық бағалау үшін "өлшеу қателігі"ұғымы қолданылады. Бұл ұғымдар бір-бірімен тығыз байланысты: қателік неғұрлым аз болса, дәлдік соғұрлым жоғары болады. Өлшеу қателігін бағалау – бір орындалған өлшемдердің дұрыстығын қамтамасыз ету жөніндегі маңызды іс-шаралар. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР Кравченко Н.С Методы обработки измерений и оценки погрешностей в учебном лабараторном практикуме: учебное пособие https://studme.org/19190107/tovarovedenie/obrabotka_rezultatov_nablyudeniy_otsenka_pogreshnostey_izmereniy жүктеу/скачать 113,14 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|