Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың 021 жылы қаңтарда жарияланған «Тәуелсіздік бәрінен қымбат»
ету, көлiк қызметiн пайдалану жағдайы
жүктеу/скачать 1,32 Mb. Pdf көрінісі
|
| ету, көлiк қызметiн пайдалану жағдайы
бойынша республика министрiне, ал Төраға орынбасарларының қызметi республика министрлерi орынбасарларының қызметiне теңестiрiлді. Бұл ол заман үшін өте жоғары мәртебе болатын. Т іл жанашырлары енді тілдің жағдайы ж нделіп, кеткен есеміз, ұтылған ұпайымыз түген делетін болды деп б ріктерін аспанға атты. Кезекті үлкен шаруа осы мәртебелі ұйымға лайықты басшы тағайындау еді. >рине, мемлекеттік басқару жүйесінің тәртібі бой- ынша ол мәселе комитетті құру ж нінде іс басталған кезде ілесе жүретін. >детте мұндай шаруа те құпия, тар шеңберде тетін. Осы тар жолмен әртүрлі келісім сатысынан ткізуге 5-6 ұсынысты қолымыздан ткізгеніміз бар. Ішкі саясат департаменті Тіл секторының ұсынысымен жіберілген бұл кандидатуралар да осал емес еді. Бірақ Президенттің алдына олардың барлығы екшеліп, сұрыпталып бара- ды, кейде Мемлекет басшысының зі шұғыл шешім қабылдауы мүмкін. Бұл жолғы шешім де дәл солай тосыннан болды, аппарат ұсынған тізімде болмаған Сұлтан Шәріпұлы Оразалиновтың есімі жарқ ете қалды. Ол кезде С.Оразалиновтың ердің жасы елуді еңсеріп, кемеліне келіп тұрған шағы еді. Алғашқыда әдебиеттанушылығымен танылып, кейіннен танымал тележүргізуші ретінде небір тарихта қалған хабарларымен республикаға аты шыққан к семс з иесі болатын. «3нер» баспасының директоры ретінде бірқатар тамаша еңбектерді жарыққа шығарып, елдің с зін ұстайтын қабырғалы тұлға ретінде танылған азаматқа қалың жұрт үлкен сенім к рсеткендей еді. Алайда жұртшылықтың жомарт к ңілі жұмысты жеңілдетпейтіні белгілі, қайта жауапкершілікті бұрынғыдан да арттырып, жүйкеге түсетін салмақты ауырлата түскендей. Оның үстіне, Президент Жарлығы жария- ланып, Үкімет қаулысы қабылданғанмен Комитеттің әлі он екіде бір нұсқасы жоқ-тын. Президенттің қабылдауында болып, зін тағайындау ж ніндегі 3кімді қолына алған су жаңа Т рағаның әлі отыратын ғимараты да, мінетін к лігі де, қарауында қызметкерлері де жоқ болатын. Ең қиыны мұндай мемлекеттік басқару құрылымы біздің республика тарихында да, әлем елдері тәжірибесінде бұрын-соңды болып к рмеген. Басқа министрліктер мен ведом- стволарда қалыптасқан құрылым, ежелден келе жатқан дәстүрлі сүрлеу болатын. Жаңа келген басшы сол сүрлеуді з пайым-параса- тымен жалғап алып кете беретін. Ал бұл жерде барлығын тыңнан бастау керек. Міне, осындай алмағайып уақытта 1993 жылдың 1-6 маусымында Семей қаласында «Қазақ тілі» қоғамының к шпелі пленумы тетін болды. Алқалы жиынға Президент аппараты тіл секторының кілі ретінде мен де қатысатын болдым. Тіл комитетінің су жаңа т рағасы Сұлтан Шәріпұлымен осы жиында алғаш рет жүз к рісіп, танысудың сәті түсті. Бұрын сыртынан суық к рінетін ағамен әңгімеміз жарасып, табысып кеттік. «Аппараттың шенеуніктері шәлтиіп тұрушы еді, сен зі жүзің жылы, біртоға жігіт екенсің» деп ішіне тартты. «Аға, сол шенеунік бола алмай, қорынып жүрмін» деп мен де з жайымды айттым. «>, кезінде біз де ЦКА-да істегенбіз» деп ақсия күліп алып, біраз қызықты әңгімелер айтты. Сұлтекең ауызекі әңгімені майын тамызатын, әсіресе Абай елінің ескілігін жақсы білетін шежірелігімен мені баурап алды. Пленум жұмысы аяқталысымен зінің Абай еліне баратынын, аруақтардың басына құран оқып, ел-жұртқа сәлем беріп қайту парызы екендігін айтты да: «Менімен бірге барып қайтуға қалайсың?» деп мен күтпеген тосын ұсыныс тастады. >рине, мен қуана-қуана келістім. С йтіп, облыс әкімшілігінің ақ «Вол- гасына» мініп сапарға шықтық. Қаладан шығысымен-ақ Сұлтан ағамыз Абай жүрген, Мұхтар >уезов суреттеген жерлердің тарихына қатысты әңгіменің тиегін ағытты. К ү ш і к б а й д ы ң к е з е ң і н е н б а с т а п , Қарауылға жеткенге дейінгі асу-асу белдер мен қыстау-қоныстардың орындарын к зімізбен к ріп, к ңілімізге тоқыдық. Мен бейне бір аспан асты алып музейді аралағандай күй кештім. Еңлік-Кебектің ескерткішіне тәу етіп, Б рілідегі Мұқаңның ата-анасының басына, Құнанбай қажы жатқан қорымға құран оқып, Жидебайдағы Абай музейін аралап, Абай мен Шәкерім зираттарына дұға жасадық. Екі тұлғаға тұрғызылған кесене- лер ұлы ақынның 150 жылдық мерейтойы қарсаңында сол жылы басталып жүргізіліп жатқан. Қарауылдан сәл жоғары (ұмытпасам 10 шақырымдай болуы керек) жаңа кесене тұрғызылған Ақтамберді жыраудың басына барудың да сәті түсті. Бұл мен үшін ойда жоқта жүзеге асқан тағылымы мол, тарихи сапар болды. Осы сапарда Сұлтекеңнің з елі мен жерін жанындай жақсы к ретін және оны мақтан тұтып қастерлей білетін азамат ретінде тұлғасы биіктей түсті. Сол жылдары дайындалып жатқан «Абай елі» кітабына материалдарды қалай жинақтағанын, ондағы ел суреттерін жылдың әр мезгілінде барып қалай түсіргенін де тәптіштеп айтып еді. Бір қарағанда Қарауылдың бойынан басталатын күреңіткен далада к з тартарлықтай сұлулық таба қою қиын. Ал Сұлтекең сол жердің күл т гілген жұрты мен құлаған қыстаулардың орнына байланысты тарихи оқиғаларды астастыра баяндағанда табан астында ол жер жәннәт бағына айналып сала береді. Құнарлы топырақтан нәр алып, текті елдің тәрбиесін к рген азаматтың кісілік келбетінің де кемел болатынына осы жолы к з жеткізгендей болдым. Алматыға келісімен қауырт шаруалар басталды. Сұлтекең алғашқыда зі басқарған «3нер» баспасы директорының кабинетінде отырып Комитеттің ұйымдастыру шаруалары- на бел шеше араласты. Ең алдымен, Комитетке отырып жұмыс істейтін лайықты орын керек еді. Ол кезде Алматыда ине шаншатын орын жоқ. «Жекешелендірудің» қарқынды жүріп жатқан кезі. Абылайхан к шесінің бойындағы «Министрліктер үйінен» бірнеше б лме беру ж ніндегі ұсынысқа Т раға қанағаттанбады. Біраз уақыт табанынан таусылып Алматыны армансыз адақтаған соң, ақыры Наурызбай батыр мен Т лебидің қиылысындағы т рт қабатты үйге тоқтадық. Бәріміз барып к рдік. Ескі, тозыңқырап тұрған ғимаратқа онша к ңіліміз құлай қойған жоқ. Т рағаның зі: «К п іздедік, осыдан қолайлысын таппадық. Біріншіден, орталықта, қызметкерлер де, іздеп келген адамдар да сабылмайды. Екіншіден жеке ғимарат, басқамен ортақтастығымыз жоқ. Үшіншіден, ескі болғанмен, сүйегі бүтін, жақсылап ж ндеп алармыз» деп, кесімді с зін айтқан соң, ешкім қарсы келмеді. >ркімге жалға берілген ғимараттың іші әлі толық босамаған екен, алғашқы алынған мамандар бос б лмелерге біртіндеп орналаса бастады. Дегенмен, бір жылға жетер-жетпес уақытта ғимаратымыз жақсы ж ндеуден тіп, әсем безендірілген, іргелі, орнықты, ордалы шаңыраққа айналды. Ол да, әрине, о ң а й ш ы л ы қ п е н к е л г е н ж о қ , а л д ы м е н қаражат тапшы болатын, ақша күн сайын құнсызданып, экономика әлі тізесіне тұра алмай жатқан тәуелсіздіктің елең-алаң уақытында ғимарат ж ндеу ақылға сыйым- сыздау дүние еді. Бірақ Т раға соның ретін келтірді. Алғашқыда ол ғимаратта отырған мекемелер де оңайшылықпен босата қойған жоқ. Тіпті осы ғимаратты тастап кеткен Сейс- мология институты бұл үй жер сілкінісіне шыдас бере алмайды деген ұйғарым да жасап қойған екен. Қайта зерттеу жасатқызып оны да жоққа шығартқызды. С йтіп, 1994 жылдың наурызында есіктің алдына алты қанат ақ орда тігіп, Алматының зиялы қауымын жинап, тіл жанашырларының мерекесін атқарғанымыз есімде. Бағыты да, жұмыс сипаты да әлі толық анықталмаған мекемеге кадр таба қою да оңай болған жоқ. Алдымен Үкімет аппараты здері кесіп-пішіп тағайындайтын орынбасарлардың қарасы к ріне бастады. Ол кездегі саясат бойынша бұл комитет Қазақстандағы барлық тілдердің қамын жеуі қажет болатын, солардың ішінде алдыңғы орында орыс тілі тұрды. Сондықтан Т рағаның бірінші орын басары орыс ұлтынан болуы тиіс еді. Оған жоғары жақтың ұйғарымымен Анатолий Михайло- вич Волков деген азаматты тағайын дады. Бұрындары мәдениет саласында әртүрлі қызметтер атқарған. Заты жаман адам болмай шықты, Сұлтекеңнің қақпайына тез к н дігіп, теке тіреске бармай жұмыс істеп кетті. Е к і н ш і о р ы н б а с а р л ы қ қ а И с р а п у л Сраж динұлы Саттаров деген ұйғыр азаматы тағайын далды. 3йткені мемлекеттік тіл сая- сатында басқа ұлт тілдерін ұмытуға болмай- ды. Оның үстіне бұл мекеме «Тіл комитеті» деп аталғанмен, жалпы бағыты ұлт саясатын үйлестіре жүргізуге арналған. Тіпті Комитет құрылатын болған кездің зінде оның атына байланысты қызу пікірталас туындаған. Біраз саясаткерлер әсіре сақтық жасап, оның атын «Ұлт саясаты ж ніндегі комитет» деп атаған ж н деп бұра тартқандар да болған. Тіпті оны қолдаушылардың қарасы да аз емес еді. Ақыры біздің мемлекетіміздің федеративтік емес, біртұтас ұлттық мемлекет екендігімізді алға тарта отырып, қазақтың зиялы қауымы ол ұсынысты әрең тойтарған (Бұл кезеңдік ғана жеңіс екен, екі жылдан кейін осы үн қайта к теріліп, жеңіске жетіп, Тіл комитетін таратып тынған). П резиденттің Жарлығы дайындалып жатқан кезде Комитеттің аты тура- лы тағы дау туды. Орыс тілді орта бұл орган республикадағы тілдердің барлығына ортақ дегенді к лденең тартып отырып алды, ал қазақ тілділер бұл қазақ тілінің жоғын жоқтау үшін құрылған мекеме дегенді ту етіп ұстады. Ақырында Жарлықтың орысшасына «Комитет по языкам» деп, қазақшасына «Тіл комитеті» деп жазуға тоқтағанбыз. Түртінектеп сұрағандарға қазақшасындағы бұл тіркес к пше мағынаны да білдіреді. Қазақ тілінде «білімдер», «мәдениеттер», «тілдер» деп қолданбайды деп түсіндіретінбіз. Бірақ орыс тілді ағайындар к пке дейін здерінің «тілдер комитеті» дегендерін алдыға тартып жүрді. Мұндай сыңар жақ пікір «Тіл туралы» заң қабылданған кезде де болған. Міне, осындай жағдайда комитеттің құрылымын біртұтас жүйеге түсіру т рағаға үлкен сын болды. Сол сияқты қазақ тілінің қара жұмысын істейтін орынбасар алу да Сұлтекеңе оңай болған жоқ. >рине, з қалауына салса, сол кезеңде к зге түсіп жүрген қайраткер аза- маттар аз емес еді. Бірақ Үкімет аппараты бұл жерге мемлекеттік қызметте ысылған, с а я с и к з қ а р а с ы қ а л ы п т а с қ а н , к ә н і г і мемлекеттік қызметкерді лайық к реді және ондай мамандардың бірнешеуін дайындап та отырған. Оған Т раға бейіл бере қоймапты, екі орынбасарымды тағайындадыңдар, енді қазақ тілді адамды зім таңдайын деген сыңайлы. С ұ л т е к е ң н і ң о н д а й б а т ы л д ы ғ ы , бірбеткейлігі қанында бар еді және оған кейіннен әлденеше рет куә болдық. С йтіп, ол кісінің таңдауы маған түсті. Оның екі жағы бар еді. Біріншіден, ткенде сапарлас болып, біраз сынақтан ткен сияқтымыз, сырттан да сыр тартып к рген болу керек. Екіншіден, мен Үкімет аппаратының қызметкерімін, оларға міне, здеріңнің мамандарыңды алып отыр- мын дегенге де сыйымды. Сондықтан да болар Т рағаның ұсынысына Премьер-министрдің сол кездегі орынбасары Қуаныш Сұлтанов қарсы болған жоқ. С йтіп, мемлекеттік қызметке келгеніме бір жыл толар толмаста Т рағаның орынбасары болып шыға келдім. Алдымен бірер айдың ішінде Коми- т е т т і ң к а д р л ы қ қ ұ р а м ы н ж а с а қ т а п , тастүйін етіп жұмысқа қосты. Басқарма басшылығына мірлік тәжірибеде әбден ысылған, республикалық дәрежеде бедел биігі бар қаламгерлер шақырылып, жұмыс істей бастады. Солардың ішінде алғашқы қ и ы н к е з е ң д е к п қ а й р а т к р с е т к е н Б.Тілегенов, В.В.Владимиров, М.>бділдабек, Т.Тобағабылов, А.Ахетов, М.Малбақов сияқты тағы да басқа к птеген азаматтар- ды атауға болады. Олармен қоса, сол кез- дерде жиырманың ішіндегі жас мамандар Д.Кәлетаев, Б.Манақбаев сияқты кейіннен лауазымды қызметтер атқарған азаматтардың тұсауы да осы комитетте кесіліп еді. Ең қиын шаруаның бірі сол кезеңдегі республикадағы 19 облыс пен Алматы, Ле- нинск (Байқоңыр) сияқты республикалық мәртебесі бар қалаларда Тіл басқармаларын қ ұ р у , о л а р ғ а а р н а й ы о р ы н б е л г і л е п , материалдық-техникалық базасын жабдықтау мәселесі болды. Ол үшін облыс басшыларына тімді, бедел-салмақ керек еді. Ж а с ы р а т ы н ы ж о қ , о л у а қ ы т т а Т і л комитетіне баяғы қазақ тілі қоғамы сияқты к зге ілмей, гейлік танытқан азаматтар да аз болған жоқ. Олар Президент Жарлығына келді ме, Тіл комитетін н мірден түсірмейтін. Газеттің бір бетіне Президенттің Қазақстанда тұрақтылықты сақтау, ынтымақтастықты арттыру ж ніндегі с зін береді де, соның жанына Сұлтан Оразалиновтың қазақ тілін дамыту ж ніндегі пікірін беріп, оны ұлтшыл, ел ішіне іріткі салушы ретінде к рсетіп, аран- датып қоятын. Оған қосыла жоғарыда отырған Кеңестік кезеңнен қалған кадрлар да тіке теле- фондарымен әкіреңдеп отыратын. Бірақ оған Сұлтекең қыңған жоқ, газеттің әрбір н мірін жауапсыз қалдырмайтын. Қандай жағдайда да «Келсең, кел!» деп тұратын күрестің адамы. Соның арқасында шабуылдарды тайсалмай тойтарып отырды. Республикалық басылымдар мен ақпарат құралдарында ол кісі с йлемеген мінбер қалмады. Сонымен қоса В.Владимиров, М.>бділдабек, А.Ахетов сияқты орыс тілді қаламгерлерді де те тиімді пайдаланды. Мәселен, М.>бділдабек, А.Ахетов сияқты тілі уытты журналистер кейбір ткір мақалаларын лақап атпен де жариялап жіберетін. Ондай мақалалардың біразы сол «Караванның» зінде де жарияланды. Дәл осындай күрес облыстар- да жүргізілді. Мәселен, Семей облысының Тіл басқармасының бастығы (Аман Тілеуберді) арнайы орыс тілді газет ашып, зі редакторлық етті. Осындай жұмыстар Қарағанды, Қостанай, Ақт бе облыстарында да жүргізілді. Сонымен қоса Тіл комитеті з жанынан құрылған Алқа мәжілісінің жұмысын да оңтайлы пайдаланды. >р алқа мәжілісінде бір министрлік пен бір облыстық басқарманың есебі тыңдалатын. Тіл мәселесіне келген- де министрліктер ықылассыз келуші еді, соның зінде қайта-қайта хат жазып, тек- серу ұйымдастырып, бұқаралық ақпарат құралдарында олардың жұмыстарын жариялап жүріп, біразын икемге келтіргенбіз. Және ол жұмыстарды талқылау те қызу тетін. үйірме түрінде жүргізіліп келген. Соның нәтижесінде облыс орталықтары мен аудандар- да жүздеген тіл оқыту орталықтары құрылып, олар қаржылай және кадрлық, материалдық- техникалық тұрғыдан мемлекеттік қолдауға ие болды. Қазақ тілін жаңа технологиямен оқытудың әдістемесі де осы кезеңде жасала бастады. Ол уақытта компьютер де, электрон- ды құралдар да жоқ болатын, алғашқы тың технологиялар ретінде үнтаспаға жазылған аудио сабақтар мен теле сабақтар қолданысқа енген еді. Қазақ тілін теледидар арқылы оқытқан заманды қазіргі ұрпақ ұмыта бастады. Автобустарда аялдамалардың аттары екі тілде үнтаспаға жазылып, хабарланатынын қазіргі аға ұрпақ ұмыта қоймаған шығар. Біз үшін соның зі кезеңдік жетістік болып к рінетін. М емлекеттік тілде ісқағаздарын жүргізудің үлгілерін дайындап кәсіпо рындар мен мекемелер- ге тарату ісі де осы кезде қолға алынған. М а ш и н к а ғ а б а с ы л ғ а н і с қ а ғ а з д а р ы н ы ң үлгілерін к бейткішке (ротопринт) аппара- тында к бейтіп, мекемелерге жолдайтынбыз. >сіресе халыққа қызмет ету орталықтары екі тілдегі құжат үлгілеріне зәру болатын. Орыс тілінде құжат толтыра алмайтын адамдар бан- ктерден ақшаларын алуға біреулерге жалынып жүретін кездер де болған. Осыған жәрдем беру үшін бланктерді жедел қазақшалау қажеттілігі туындаған. Комитет осындай іске де араласты. Қазақстан Республикасының жаңа Конс- титуциясы қабылданғаннан кейін Тіл туралы Заңға згерістер мен толықтырулар енгізу ж ніндегі тартыс-талас та те қызу жүріп еді. Қазақстанда екі мемлекеттік тіл болсын деген қисық ұсыныс қайта к теріліп, оған зіміздің орыс тілді қандастарымыз да бейіл болып, екі оттың ортасында күн кешкен уақыттар болған. Алғашқы Заңдағы «Орыс тілі – ұлтаралық тіл» деген бапты згертудің зі қаншалықты күш-жігерді талап етті. Осылайша, «Тіл туралы» Заңның әрбір бабы қызу талқылаусыз тпейтін. С йтіп, әрең дегенде, Парламент қарауына жіберілген заң жобасы әлденеше рет қайтарылатын. Сол талқылаулардың барлығына т раға қатысатын және бүкіл ауыртпалықты мойнына алатын. Қазіргі қолданыстағы «Тіл туралы» Заң сол кезеңнің ткелегінен ткен құжат. Сол кезең үшін бұл заңның елеулі жаңалықтары мен жетістіктері бар еді. Жалпы, конституциялық заңдардың ішіндегі те қиын қабылданатын, үлкен қарсылықтарға тап болатын саяси- әлеуметтік астары мол заң осы «Тіл тура- лы» Заң болды. Оған батыл түрде елеулі жаңалықтар мен толықтырулар енгізуге Үкіметтің де, Парламенттің де саяси күш- жігері жете бермейтін. Сондықтан да әлі күнге сол бұрынғы заңды жамап-жасқаумен келе жатырмыз. З а ң м е н қ о с а , т і л д е р д і д а м ы т у д ы ң Мемлекеттік бағдарламасына да згерістер енгізу қажеттілігі туындаған. Мұны да тіл комитеті жанынан құрылған жұмыс тобы жүзеге асырды. Шынтуайтына келгенде, алғашқы қабылданған бағдарлама қаншама жақсы баптары болғанмен Кеңестік дәуірде жасалғандықтан заман талабына, уақыт ағымына шыдас бере алған жоқ. Оның к птеген баптарына жыл сайын згерістер енгізіліп отырды. Сондықтан да жаңа бағдарлама жаңа жағдайға лайық түбірінен қайта жасалуы керек болды. Бұл да тауқыметі к п, күрделі шаруа болды. Оның басты мақсаты мемлекеттік тілді қоғамдық мірдің түрлі салаларына дендеп енгізудің алғышарттарын жасап, оны ғылым мен білімнің, ндірістің, түрлі сала- ларында қолданудың аясын кеңейту болды. Соған сәйкес, бағдарламаға бұрын болмаған жаңа баптар енгізілді. Мәселен, жоғары оқу орындарының барлық мамандықтары бойынша ісқағаздарын жүргізуді үйрететін «іскерлік қазақ тілі» деп аталатын пән енгізілді (3кінішке қарай, бұл пән қазір жоқ). Сол сияқты, республиканың барлық ңірлерінде мемлекеттік тілді мемлекеттік қызметкерлерге тегін оқытатын мамандандырылған орталықтар құрып, курс тар ұйымдастыру міндеттелді. Тіл комитеті мен оның басқармаларына мемлекеттік тіл саясатын жүргізудің барысын қадағалап отыру мәртебесі қарастырылды. Жарнама мәтіндері мен маңдайша жазулардың аударма мәтіндерін рәсімдеп, оның сапасын оқтын-оқтын тексеріп отыру Басқармалардың Ономастика б лімдеріне жүктелді. Тіл комитеті құрылған алғашқы жылында- ақ егер тәптіштеп жазса әлденеше томға жүк боларлық осындай қыруар шаруалар атқарылып еді. Сол істердің қай-қайсының басында Тіл комитетінің тұңғыш т рағасы Сұлтан Шәріпұлы Оразалинов тұрғанын айтпасқа болмайды. Бірақ, кінішке қарай, Мемлекеттік тіл саясатында үлкен орны бар, тіл үшін күрестегі киелі шаруада қазақ зиялыларын бір мақсатқа біріктіріп, қаншама ркенді шаруа атқарған Тіл комитетінің тағдыры ұзаққа бар- мады. Құрылғанына екі жыл толуға т рт күн қалғанда 1995 жылдың 1 сәуірінде «Бірыңғай мемлекеттік ұлт саясатын жүргізу және респу- бликада қолданылып жүрген барлық тілдерге деген құқықтық кепілдік пен құрметтеушілікті қамтамасыз ету мақсатында: Қазақстан Республикасының Министрлер кабинеті жанындағы таратылатын Тіл комитетінің негізінде Қазақстан Республикасының Ұлт саясаты ж ніндегі мемлекеттік комитетін құру» ж ніндегі Президент Жарлығы жария- ланды. К о м и т е т т і ң а т ы з г е р г е н м е н , з а т ы згермеді. «Ұлт саясатына» т раға болып В.Ким деген азамат келгенмен, тіл сала- сын басқаруды бірінші орынбасар болып тағайындалған Сұлтан Оразалинов з қолына алды. Бұл тұста да Сұлтекең үлкен т зімділік, саяси ойынды да шебер ойнай білетін ілкімділік танытты. Тіл саясатында жүрген азаматтардың денін сақтап, тіл шаруасын мейлінше алға сүйреуге тырысты. 3тпелі кезеңде үздіксіз болып тұратын ала- сапыранда «Ұлт саясаты» да ұзаққа барған жоқ. Одан әрі тіл саясаты әртүрлі министрліктердің қарауында департамент ретінде қызмет істеді. Сол департаменттердің бірнешеуін Сұлтан Шәріпұлы басқарды да, бірақ алғашқы Тіл комитетіндегідей құзірет ешқайсысында болған емес. Бұдан кейінгі шаруалардың барлығы алғашқы кезде қауырт, үлкен қарқынмен, бүкіл халықтың алқалауымен жүзеге асырылған шаруалардың жаңғырығы сияқты жүргізіліп келеді. жүктеу/скачать 1,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|