Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың 021 жылы қаңтарда жарияланған «Тәуелсіздік бәрінен қымбат»
жүктеу/скачать 1,32 Mb. Pdf көрінісі
|
2021-16
| де сондай нәрлі де нақышты. Оның
жырларында замананың телегей-теңіз тынысы, дәуі - рдің дидары бар. Ақиқат- тың ақ алмасындай сөздері елдің ойы мен арманына тұтас үндеседі. тілдері факультетінде ашылды. Ал 2016 жылдың 25 ақпанында қазақ халқының ұлы ақыны Жамбыл Жабаевтың 170 жылдық мерейтойына орай «Жамбыл ақындық мұрасы және жамбылтанудың зекті мәселелері» атты халықаралық ғылыми- тәжірибелік конференция ткізілді. Аталған конференцияда филология және әлем тілдері факультетіндегі «Қазақ фольклористикасы» оқу-зерттеу лабораториясының атын згертіп, Жамбыл атындағы Қазақ фольклоры мен әдебиетін ғылыми-зерттеу орталығы деп атау ж нінде шешім қабылданды. Баласына, немересіне орыс тілінде шүлдірлеп отырған апа-әжелерді к ргенде ана тіліміздің к сегесін к гертіп, ұрпағына ақ сүтімен ана тілінің қасиет-құдіретін дарытуға тиіс аналарымызға іштей ренжисің, себебі оларға с з айтуға болмайды, олар ондай сынды к тере алмайды. Осындайда ана тілін білмейтіндерді емес, білгісі келмейтіндерді мәңгүрт деп атауға болады деген с з ойыңа оралады. Солар- ды к ріп, естіп скен ата-апаларымыздың қазақы қалжыңын сағынасың. Олар ешкімнен қысылмай- ақ, шексіз бай да шұрайлы қазақ тілінде әдемі әзіл, сұлу с здерін мақал-мәтелмен рнектеп с йлегенде жаныңа майдай жағады, к кірегіңе жылылық себеді. Қазіргі кезде әлеуметтік желі деген тіпті керемет болды, оның оқырмандары орысша-қазақша ара- ластырып, қазақшасының зін сан бұрауға салып, сан құбылтып, зі де зге де түсінбейтін қойыртпақ жасап жатыр. >рине, олар қалай жазам десе де еркі зінде, сондықтан әй дер әже, қой дер қожасы жоқ жастар бір-біріне еліктеп, бірін-бірі үйретіп, белгі сіз бағытқа шұбырып кетіп барады. Оларды тоқтататын, қайтаратын күш қайда бар? Мысалы, отырық қой, баратырық, не дид, айттым ғо, дедік қо, болад қой, олай бес қой (олай емес) солай жасау керексің, т.б. с здерді теледидардан да естіп қалып жүрміз. Қала к шелерінде жүрсең Қазақстанда емес, шетелде жүргендей әсер аласың, мемлекеттік тілде жазылған жарнамалар, мекеме, дүкен, т.б. атауларын анда-санда бір к ресің. Соған қарап қазақтардың орыс және басқа да шет тілдеріне деген құлшыныс- құмарлықтарының шексіздігіне таң қалмасқа шараң жоқ. К ршілес 3збекстан елінде орысша с йлеген адамға жауап бермейтін тамаша қасиет барын к рдім, сен түсін-түсінбе збекше ғана с йлейтін ағайындарға қарап қызығасың. Сондай-ақ қырғыз туғандар да бар атауларды дерлік қырғыз тілінде жазады екен, басқа тілде жазылған атаулар жоқтың қасы. Рас, бүгінде біздегі атаулар екі тілде, алдымен мемлекеттік тілде, сосын орыс тілінде жазылып жүр. Бұл қуанарлық іс болғанымен артынша-ақ к ңіліңді су сепкендей басатындары аз емес. Орыс- шасы қатесіз, мұнтаздай етіп жазылған атаулардың қазақшасын оқысаң қарның ашып қана қоймайды, қаның қайнайды. Мысалы, Добро пожаловать – Қ ш келдініз; Автомойка – К лік жуу – К сі түсіп қалып лік жуу болып қалған, К мір сатылады – мір са- тылады, Салмакпен киім, тағы басқа ріп жүрген қателерден сүрініп жығылуға болады. «К рмейін десем к зім бар» демекші, жолда жүріп неше түрлі быдық-быдық с здерді оқығанда жағаңды ұстайсың, басқа шетелде тұрып қазақша қате жазсаң кешірімді шығар, Қазақстанда тұрып қазақша қате жазған сұмдық қой. «Қуырдақтың к кесін түйе сойғанда к ресің», қаланың қақ ортасында келе жатып бір сұлулық салонының т бесіне іліп қойған жазуға к зім түсті, түсті де к зім шарасынан шықты, себебі күнде к ріп ренжіп жүрген атаулар жайына қалды. Салон т бесінде «Мужская стрижка» деген с збен қатар «Ерлер қырқымдар» деп ең үлкен шрифтермен жазулы тұр. Мынаған шыдай алмай салон иесімен с йлесіп к рейін деп кірсем, орысша с йлейтін қазақ әйелі мен орыс әйелі жауап та бергісі келмей, «біз білмейміз, тапсырыспен жасаттық» деп ішке кіріп кетті. Ерлері ерлер-ақ болсын, қырқымдары несі, қырқым деп қой-ешкінің жүнін қырқуды айтпаушы ма еді? Бұл не? Мәңгүрттіктен де жаман болды ғой. Бір жерден «Металлжабынқыш» деген атау ұзақ уақыт тұрып еді, ауыстырды ма, әйтеуір жоқ болды. Қазақта жапқыш, жамылғы, жабу сияқты с здер бар ғой, жабынқыш деген с з барын осы күнге дейін естімедім. Қаладағы мекемелерге, банктерге, аурухана- емханаларға, тағы басқа жерлерге қоңырау шалсаң, «сіз (мекеме атауын айтып) кош келдініз, кейде кош кел- диниз, анау керек болса бирди басыныз, мынау керек болса екини басыныс» деп қазақтың ұл-қыз да рының шүлдірлегенін естіп, қалалық жерде қазақша с йлей алатын адам қалмаған ба деп қаласың. Тым болмаса таспаға жазып, автоматты түрде жауап беретіндей таза с йлей алатын адамды жалдаса да, дұрыс жазғызып қойса болады ғой деп ойлайсың амал тау сылғанда. Қай жерде болса да қалай түсінсең солай түсін деген немқұрайдылық, керенаулық, салғырттық басым. Мұндай мысалдарды жіпке тізіп жаза берсек шегі болмайтын сияқты, бірақ осыған құлақ асатындар та- былып, қателер түзелсе, қанеки? Не айтсақ та Қадыр Мырзалиев ағамыздың : Мейлі, сен к п тілді біл қой демес ем! Пушкин, Байрон, Шекспир, Гейнеге сен. Бірақ сені қазақ деп айта алмаймын Туған ана тіліңде с йлемесең! – деген леңінен асырып айта алмаспыз. жүктеу/скачать 1,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|