-тақырып. Тәрбие принциптері

1.Тәрбие принциптерінің ерекшеліктері.

2.Тәрбие принциптерін жекеше талдау.
Тәрбие процесінің принциптері – тәрбие процесінің мазмұнына, әдістеріне және оны ұйымдастыруға қойылатын негізгі талаптарды анықтайтын бастау ережелері.Бұнда жалпы және нақты тәрбие принциптері деген ұғымдар бар. Нақты принциптердің өзгешілігі – тәрбие міндеттерін шешудегі педагогтар ұсынатын ортақ ережелер екендігі және бұл принциптерге қойылатын талаптар:

1.Міндеттілік. Тәрбие принциптері бұл кеңес нұсқау емес, керісінше олардың толық және міндетті түрде тәжірибеге ұласуы талап етіледі. Негізінен тәрбие принциптерін бұзу және ондағы міндеттерді орындамау тәрбие принциптерінің тиімділігін кемітеді, түп негізін мүлдем өзгертеді.

2.Комплекстілік талап. Тәрбие принциптері комплексті бөлінбеген талаптар түрінде тәрбие принциптерінің барлық кезеңдерінде өзара байланысты түрде қолданылуы қажет.

3.Бір мәнділік. Тәрбие принциптері жалпыға бірдей ортақ ережелер ретінде бір мәнді болып келеді. Олардың ешқайсысын ертеңге қалтыруға немесе кезекке қоюға болмайды, яғни қосалқы принциптер болмайды.

Тәрбие принциптері белгілі жүйені құрайды. Қазіргі тәрбиелеу жүйесі мынадай принциптерді ұстанады;

• 
  тәрбиенің қоғамдық бағытта болуы.
  
• 
  тәрбиенің өмірмен еңбекпен байланысы.
  
• 
  тәрбиеде дұрыстыққа арқа сүйеу.
  
• 
  тәрбие гумманизацияы
  
• 
  тәрбиеге тұлғалық тұрғыдан қарау.
  
• 
  тәрбиелік ықпалдардың бірлігі.
  

• 
  Тәрбие мемлекеттік құрылыстың, ондағы үкімет билігі мен мекеменің қуатына арқа сүйеп, сонымен бірге мемлекетте қабылданған және жүргізіліп жатқан саясатпен ұштасып жатады. Бұл принцип педагог тәрбиелеп жатқан өскелең ұрпақты мемлекеттік тәрбие стратегиясына сәйкес тәрбиелеу міндеттеріне бағындыруды көздейді. Мемлекеттік қызметте жұмыс жасағандықтан тәрбиеші тәрбие саласы бойынша мемлекеттік тапсырысты орындайды.
  

• 
  Өмір мектебі ең күшті тәрбие мектебі. Сондықтан тәрбиенің өмірмен байланысты болу принципі көптеген тәрбие жүйелерінің негізгі принципі болып табылады. Ол тәрбиенің мынадай екі бағыттағы белсенді іс-әрекетін талап етеді:
  

2.Тәрбиеленушілерді өмірлік қатынастарға әртүрлі қоғамдық пайдалы еңбектерге араластыру.

• 
  Дұрыстыққа, яғни өнеге, өмірге арқа сүйеу принциптері қарапайым педагог адамдағы жағымды қасиеттерді анықтауға міндетті және әлі толық қалыптаспаған немесе кері бағыттағы қасиеттерді үнемі дамытып, оларды қажетті деңгейге жеткізуі қажет.
  
• 
  Гумманизация принциптерінің талаптары:
  

2.Оның құқықтарымен тәуелсіздігін сыйлау.

3.Тәрбиеленушіге саналы ойластырылған талаптар қою.

4.Қойылған талапты орындаудан бас тартқан кезде оның ұстанымын құрметтеу, санасу.

5.Адамның өзімен-өзі болу құқығын қолдау.

6.Тәрбиеленушінің санасына тәрбиенің нақты мақсатын жеткізу.

7.Қажетті сапалардың қиналыссыз, зорлықсыз қалыптасуы.

8.Тұлғаның қадір-қасиетін төмендететін дене және басқа да жазалаулардан бас тарту.

9.Тұлғаның нанымдарына қандай да бір себептерімен қайшы келетін қасиеттерді қалыптастырудан аулақ болу (ЮНЕСКО “адам құқығы деклорациясының” 1-ші бабы).

• 
  Тәрбиелеу процесінде тәрбиеші тәртіптің жеке тұлғамен есептесуі өте маңызды. Бұл тұлғалық сапалық сүйену припципі. Бұнда тәрбиешіден объективтілік жан жақты білім және педагогикалық жоғары шеберлілік.
  
• 
  Бұл принцип ұрпақ тәрбиесіндегі мектеп отбасы және қоғамдық орындар талпыныстарын реттеу принципі деп те аталады.