Қазақстан рспубликасы ғылым және білім министрлігі
жүктеу/скачать 81,43 Kb.
|
1 2
- Бұл бет үшін навигация:
- ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ: Библиографиялық сілтеме: 1
| ҚОРЫТЫНДЫ БӨЛІМІ:
Педагогикалық іс-әрекет субъектісінің жеке психологиялық ерекшеліктері адамның белгілі бір психологиялық заңдылықтарға сәйкес қалыптасатын және жүйке жүйесінің қасиеттеріне тән емес қабілеттерімен іштей байланысты, ал жоғары және төмен адамдарда оқу процестері әртүрлі болады. жүйке процестерінің динамизмі және музыкалық құлақ жүйке жүйесі сезімталдығы жоғары және төмен адамдарда қалыптасады. Ақыл-ой қабілеттерінің табиғатын зерттеуде Н.Е. Мальков жүйке процестерінің типологиялық қасиеттері психикалық әрекеттің жүру динамикасын: білімді жаңарту жылдамдығын, шоғырлану күшін, сыртқы тітіркендіргіштерге қатынастың тұрақтылығын және ақыл-ой қабілетін анықтайтынын атап өтті. Қабілет белсенділікті алдын ала белгілейді және одан көрінеді. Сонымен бірге қабілеттердің өзі психологияда әртүрлі қарастырылады: қабілеттер мен бейімділіктер бір-бірінен ерекшеленбейді; бейімділік – қабілеттердің психофизиологиялық алғы шарттары;қабілет – эмоциялық-еріктік сипаттарды және қарым-қатынастар жүйесін қамтитын қасиеттер жиынтығы; қабілет – белгілі бір білім жиынтығы; қабілеттілік – мүмкіндік, қызметтің алғы шарты, оны жүзеге асырудың табыстылығы; қабілет - жеке психикалық функцияларды жүзеге асыратын функционалдық жүйелердің қасиеті. С.Л. атап өткендей. Рубинштейн: «Адамның қабілеттерінің даму процесі – адамның даму процесі. Адамның белгілі бір білім мен іс-әрекет тәсілдерін меңгеруі оның ішкі шарты ретінде психикалық дамудың белгілі бір деңгейі – ақыл-ой қабілеттерін дамыту болып табылады. Б.М. Теплов қабілеттері,дағдылар мен қабілеттерге дейін төмендемейді және белгілі бір қызметтің табыстылығы тұрғысынан бір адамды екіншісінен ажыратады. Қабілеттер әрекетте жасалады және оның құралдары мен әдістерін игеру жылдамдығы, тереңдігі, күші сияқты динамикалық сипаттамаларда көрінеді. Әртүрлі әрекет түрлеріне қатысты жалпы интеллектуалдық және арнайы қабілеттер ажыратылады. Бұл қасиеттерді оқытудың әртүрлі түрлерінде зерттеу, мысалы, музыка (Б.М.Теплов), математика (В.А.Крутецкий), сызу (В.И.Киреенко), әдебиет (В.П.Ягункова, Г.В.Быстров), химия (Д.А.Епштейн) және т.б. ., авторлар сәйкес қабілеттерді анықтауға көбінесе психикалық процестердің жүру ерекшелігін ғана емес, сонымен қатар жеке тұлғаның кейбір қасиеттерін де қосады. Бұл компоненттер психикалық процестердің де, әсерленушілік, эмпатия күйінің пайда болу жеңілдігі сияқты тұлғалық қасиеттердің де күрделі кешендері екені анық. Психологиялық-педагогикалық циклдарды зерттейтін көптеген зерттеулерде «мұғалім» ұғымы адамның кәсіпті де, қызметті де, әлеуметтік рөлді де, бағыттылығын да білдіреді. Мұғалім жұмысының мазмұны оқушының психикалық дамуына ықпал ету болса, мұғалімнің негізгі «құралы» оның баламен психологиялық қарым-қатынасы болып табылады. Қазіргі әлеуметтік орта, мұғалім тұлғасына қойылатын жаңа талаптар, «мұғалім-қоғам», «мұғалім-оқушы», «мұғалім-отбасы» сызбасындағы қарым-қатынастардың өзгеруі, ақпараттық жүктеме, педагогикалық жұмыстың заманауи технологиялары педагогикалық жұмыстың қазіргі заманғы технологияларын шешуде жаңа міндеттер қойып отыр. мұғалім еңбегін кәсібилендіру мәселесі. Е.И. Рогов кәсібилендірудің екі жағы бар деп есептейді: 1) кәсіби шеберліктің белгісі; 2) қызметтің барлық салаларына рөлдік өзара әрекеттесуді бөлу. Бұл сәйкессіздіктің көрсеткіші, «...байланыстарды қиындатады және тұлғаның деформацияларына жатқызуға болады, өйткені болашақ мұғалімнің кәсіби бағдары әдетте оның психологиялық-педагогикалық құзыреттілігі мүлдем емес, оқытылатын пән бойынша арнайы дайындықты білдіреді». Тұлғаның кәсіпқойлануы оның негізгі қажеттілігін - жекелендіру қажеттілігін қанағаттандырған кезде мүмкін болады, яғни. тұлғалық фактор ойнағанда. Мұғалім білімді жеткізуші емес, оқушыға әсер ететін тұлға болуы керек. Бірақ бұл білім беруден гөрі қиынырақ міндет. Е.И. Роговтың пікірінше, кәсіпқойлықты кәсіби міндеттерді шешудің жоғары деңгейіне жетуге ықпал ететін іс-әрекеттерді ұзақ мерзімді жүзеге асыру кезінде қалыптасатын психофизиологиялық, психикалық және тұлғалық өзгерістердің жиынтығы деп түсіну керек. Кәсібилікті қалыптастыру үш негізгі бағытта жүреді: 1) қызмет жүйесінің, функцияларының және иерархиялық құрылымының өзгеруі; 2) тұлғаның сыртқы түрі (вербальды емес белгілер мен қарым-қатынас формалары) және кәсіби сана (жоғары психикалық функциялар, эмоционалды-еріктік сфера және перцептивті процестер) бойынша тұлғаның өзгеруі; 3) субъектінің объектіге деген көзқарасының өзгеруі (саналылық деңгейі, маңыздылық деңгейінің, қызығушылық пен өзара әрекеттестіктің артуы). Кәсіби мәдениет, оның қалыптасуы инсталляцияның өзара әрекеттесу қажеттілігіне көшуімен байланысты. Сонымен, Е.И. Рогов: «Маман тұлғасының кәсіби даму кеңістігінің моделіне оның субъектісінің белсенділік факторлары мен тұлғалық ерекшеліктерінен басқа, педагогикалық қызмет объектісінің жеке құрылымымен параметрлерін енгізу оны түрлендіреді деп есептейді. жалпақ екі өлшемдіден үш өлшемді үш өлшемдіге өту, үлгінің вариативтілігін және типтік даралықтың көріну мүмкіндігін айтарлықтай арттырады.субъект – мұғалім де, субъект – оқушы да» Рефлексиялық-перцептивтік қабілеттердің дамуы мен мұғалім іс-әрекетінің деңгейі арасында тікелей байланыс бар екені анықталды. Педагогикалық жұмыстың шеберлерімен салыстырғанда белсенділігі төмен мұғалімдер оқушылардың жеке психологиялық ерекшеліктерін есепке алу негізінде оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетін белсендіру қабілетінің төмендігін көрсетті. Мұғалімнің кәсіпқойлық деңгейі мен оның өз іс-әрекетінің нәтижелерін талдау қабілетінің арасында байланыс анықталды. Сонымен, тиімді рефлексиялық-перцептивті талдауды жүзеге асыру педагогикалық қызметтің өнімділігін арттырудың маңызды факторларының бірі ретінде қарастырылуы керек. Оқушылардың жеке басын тану мәселесі көбінесе мұғалімнің кәсіби іс-әрекетінің мотивациясына байланысты қарастырылады. Педагогикалық іс-әрекетті зерттеумен айналысатын зерттеушілердің барлығы дерлік оны мотивациялық қамтамасыз етуге мән береді. Мұғалім-тәрбиешінің іс-әрекетінің нәтижелілігі мотивация құрылымында шығармашылық қажеттіліктің болуына байланысты екені анықталды. Сонымен қатар, бұл компонент оқу іс-әрекетіне дайындықты қамтамасыз етуде жетекші болып шықты. Студент тұлғасын танып-білудің тиімділігі ең алдымен мұғалімнің жеке психологиялық ерекшеліктеріне байланысты болуы мүмкін; мысалы, интроверсия, экстраверсия, алаңдаушылық және т.б. Экстраверттік тип тұлғаның сыртқы әлемге бағдарлануымен, көпшілдігімен, бастамашылдығымен, импульсивтілігімен, жоғары әлеуметтік бейімделгіштігімен, қозғалыс және сөйлеу белсенділігінің жоғарылауымен сипатталады. Интроверттік тип тұлғаның ішкі әлеміне, өзінің сезімдері мен тәжірибелері әлеміне бағдарлануымен сипатталады; оқшаулану, интроспекцияға және сақтыққа бейімділік, қозғалыстар мен сөйлеуді тежеу. Жүргізілген зерттеулерде мұғалімнің оқушы тұлғасын түсінуінің толықтығы (бірінші әсерде) мен мінез-құлықтың интроверттік түрі арасында оң корреляция бар екені анықталды. Сондай-ақ мұғалімнің невротизм деңгейі мен оның оқушы тұлғасын түсінуінің толықтығы арасында да теріс корреляция анықталды. Дегенмен, бұл бірлестіктер өте әлсіз және статистикалық тұрғыдан мардымсыз болып табылды.Міне осындай жүйелік алғышарттар педагогтердің негіздерін қалыптастырады.Бұндай нышандарды негізінен зерттеген және толықтырған абзалырақ....
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ: Библиографиялық сілтеме: 1.Лекерова Г.Ж., Нұрбекова А.М., Исабаева А.С., Кидирбаева Х.К., Оразимбетова Қ.Ш. ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ДАҒДЫЛАР ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚАСПЕКТІЛЕРІ//Қолданбалы фундаменталды зерттеулердің халықаралық журналы. - 2016. - No 3-3. – 477-482 б.; 2. «Психология негіздері» ғылыми кітабы,201-204 бб 3. «Педагог- тағылымы», мақаласы,А.Оразымбетов,А.Аскаров 4. Психологиялық теориялар,И.Индирис теориялары жүктеу/скачать 81,43 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2