Қазіргі заман тарихы курсының пәні, мақсаты мен міндеттері, дереккөздері, тарихнамасы және кезеңдері. «Қазақстанның қазіргі заман тарихы»
Ф.И.Голощекиннің «Кіші Қазан» идеясы және оның қатерлі мазмұны
жүктеу/скачать 112,3 Kb.
|
| 36. Ф.И.Голощекиннің «Кіші Қазан» идеясы және оның қатерлі мазмұны.
Ф. И. Голощекиннің есімі қастерлі қазақтың тарихында социализмнің бұрмалануы 1925 – 1933 жылдарындағы әрекеттерімен есте қалған.Өз жерінде еркін ойнап күле алмаған сорлы қазақтың қайғысына қайғы қосылып,езулерінен күлкі қашқан сұрғұлт заман дәл осы кездермен күңіренген еді. Голощекин жергілікті ауылдардың қазақ лебін сезінбегенін алға тартып,бізге Қазан төңкерісі керек деп,өзінің ойлап отырған,жоспарлап жүрген идеясын халыққа ұсынған болатын. Тарих тағылымына көз жүгіртсек,Голощекин алғаш идеясын халыққа таныстырған кезден бастап көптеген қарсылықтарға ұшырап отырған,көбі оның идеясын даттаса,енді бірі мақтаған.Осындай кезде жоғары жақтын қолдауын күткен Голощекин Сталинге арнап хат жазған болатын.Ол өзінің хатында өзінің идеясының қоғамға пайдалы екенін айтып барынша ағынан жарылған болатын.Нәтижесінде Сталин оған кері хат жазып,оны қолдайтынын білдірген.Сталин хатында Голощекиннің идеясының жақсы саясат екенін айтқан.Осылайша алып қолдауға ие болған Голощекин өз идеясы жолында алғы жұмыстарды жасай бастайды.Дәл осы кезден бастап Голощекин идеясына жол ашылды. Голощекиннің негізі «Кіші Қазан» төңкерісінің бағыты екіге бөліктер тұрған,оныі біріншісі өлкенің өнеркәсіптерін орташа және жоғарғы деңгейде дамыту,ал,екіншісі сол өлкелердегі шикізат қорын молайту.Голощекин негізі өзінің идеясын 1927 жылы ұсынып,ол 3 жыл аралығында қолдау көрмей тек 1930 жылы осы идеясы партиялар жиналысында мақұлданған болатын.Солардың қатарында А.Андревте болған болатын.Осылайша Голощекиннің идесы уақыт өткен сайын қолдауға ие бола бастады,бірақ оған қарсылық білдіргендерде болды.Мәселен, Смағұл Садуақасов осы идеяға қарсы болған боалтын.Ал,Садуақасовтың бағыты осы Голощекиндікіне біраз ұқсас болғанымен,негізгі екпін Қазастанды өнеркәсіп еліне айналдыру болды..Қарсылықтар мен қолдауларға ие болған Голощекин өз идеясын іске асыруда аянбай еңбек еткен болатын.Тіпті,сол кезеңдерде Кеңес үкіметіне наразылықтарын білдіріп,ел қамын ойлап,шыр-пыр болып жүрген қаншама адамдар соқпақ жолдардан өтуге мәжбүр болды.Олардың айтқан пікірлерін бұрмалап,сүбелі сөздерін теріске шығарып оларды «тап жаулары», «ұлтшылдар», «жат пікірдегілер», «әлеуметтік қауіпті элементтер» деп атап,жала жауғандар мол болды.Осы кездерде Голощекин өзіне қарсы шыққандардың барлығын дерлік жазалап,түрлі айыптармен кінәлап түрмелерге қамаған болатын.Тек олар ғана емес сондай-ақ дінге қызмет етіп жүрген талай дінқызметкерлерінде өзге жат дінді ұстанушылар деп жазалап,халық алдында бейнелерін жаман реңде көрсеткен болатын. Голощекиннің басқаруымен 1929 жылы - 31, 1930 жылы - 82, 1931 жылы - 80 жалған "контрреволюциялық ұйымдар" ашылып, сол ұйымда болғандар деген жаламен он мыңға тарта қазақтың бетке шығар азаматтары қамауға алынды.Осылайша Голощекинннің идеясы қазақтың бетке ұстар аяулы азаматтарына азапты молынан әкелген болатын.Қаншама қайғы,қаншама жас! Тарихшы ғалымдардың соңғы жылдардағы зерттеулері көрсеткендей, қазақ халқы осы Голощекиннің кесірінен аса ауыр шығынға ұшыраған болатын.Ашаршылықтан және онымен байланысты туған эпидемиялардың салдарынан, сондай-ақ өлім-жітімнің көп болуы, халықтың басқа республикаларға, Қытайға, Иранға, Монғолияға және тағы басқада елдерге көшуі нәтижесінде Қазақстан бірнеше миллиондаған адамдарынан айырылды. Қазақстанда жіберілген орны толмас қателіктер мен бұрмалаушылықтарды Мәскеудегі орталық аппарат жергілікті басқару органдары айыпты деп, барлық бәлені соларға жапты. 1933 жылдың басында қазақтың бағына болар Голощекин орнынан босатылған болатын!Голощекинннің орнынан кетуі талай қазақтың қайғысын азайтып,болар елдің белін буған болатын.Қазақ халқы арамза болған идеяны ұсынушының кетуіне риясыз қуанып,болашақ еркіндікке деген үміт сәулесі туындаған болатын! 37. 38. 1928 жылғы тәркілеу саясаты және оның саяси-экономикалық салдары. 39. Ауыл шаруашылығын жаппай ұжымдастыруға көшу. Ұжымдастырудың әдістері, түрлері, қарқыны. 40. Қазақстандағы 1929-1931 жылдардағы көтерілістер. 41. Сталиншілдік және Голощекиншілдік геноциді: қазақтардың аштан қырылуы. 42. Қазақстанды индустрияландыру идеясының отаршылдық мазмұны. (өнеркәсіптегі шикізат бағыты). 43. Тұрар Рыскұловтың мемлекеттік және саяси қызметі. 44. Қазақ мүддесін қорғаушылар - С.Сәдуақасовтың, С.Қожановтың және Ж.Мыңбаевтың ұстанымындағы теориялық-саяси мәселелер. 45. Қазақ АКСР-ның одақтас республикаға айналуы (1930-жылдар). Әлеуметтік-экономикалық, этнодемографиялық және саяси жағдай. 46. Алаш зиялыларына қарсы қуғын-сүргін – қазақ ұлтын рухсыздандырудың және мәңгүрттендірудің бастауы (1937-1938 жж). 47. Қазақстандағы ГУЛАГ. 48. Эмиграциядағы Мустафа Шоқайдың саяси қызметі-түркі халықтарының рухани жаңаруына қосқан үлесі 49.1920-1930 жылдардағы Қазақстандағы қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдени-рухани ахуал. 50. Қазақстанға өзге ұлт өкілдерін күштеп қоныстандыру (1930 жылдар). 51.Ұлы Отан соғысының басталуы. Қазақстанның майдан арсеналына айналуы. 52. Қазақстандықтардың Ұлы Отан соғысы майданындағы ерліктері. 53. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы қазақстандықтардың тылдағы еңбектері. 54. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы ұлт саясаты. Қазақстанға арнайы ұлттарды қоныстандыру. 55. Ұлы Отан соғыс жылдарындағы ғылым, мәдениет және халыққа білім беру қызметі. 56. Ұлы Отан соғысынан кейінгі жылдардағы Қазақстандағы ауыр ахуал. Бейбіт құрылысқа бейімделу ауыртпалықтары. 57. ХХ ғ ІІ жартысындағы қоғамдық өмірдегі адам құқын шектеуге бағытталған партиялық бақылаудың күшеюі. Е.Б.Бекмахановтың, Қ.И.Сәтбаевтың, Б.Сүлейменовтың т.б. еңбектерінен «қылмыстық» істерді іздестіру. 58. 1940-1950 жылдардағы білім беру, ғылым, мәдениет. 59. Н.Хрущевтың «жылымығы» жылдарындағы Қазақстан. 60.Қазақстандағы тың және тыңайған жерлерді игерудің кезеңдері, табыстары, экологиялық және демографиялық зардаптары. 61. 1960-1980 жылдардағы КСРО өнеркәсібінің дамуына Қазақстанның қосқан үлесі. 62. 1958 жылғы Теміртау оқиғасы. 63. Л.Брежнев бастаған топтың билікке келуі. 1965 - 1966 жылдардағы экономикалық реформалардың аяқсыз қалуы. 64. Семей полигонындағы ядролық сынақтардың зардаптары. 65. Тоқырау жылдарындағы ғылым, әдебиет және өнер саласындағы жетістіктер мен олардың қайшылықты сипаты (1971-1985жж.). 66.ХХ ғасырдың 60-70 жж. экологиялық дағдарыстар. 67. Қазақстандағы мәдениет пен ғылым (1960 жылдардың ІІ-жартысы мен 1980 жылдардың І-жартысы). 68. Дінмұхамед Ахметұлы Қонаевтың өмірі мен қоғамдық-саяси қызметі. 69. ХХ ғасырдың 70-80 жылдарындағы Қазақстандағы экологиялық жағдай. 70. ХХ ғ ІІ жартысындағы ұлт саясатындағы әділетсіз бұрмалаушылықтардың асқынуы. 1979 жылғы Целиноград оқиғасы. 71. КОКП ОК сәуір Пленумы (1985 ж.). «Қайта құру» саясаты. 72. 1986 жылғы Алматыдағы Желтоқсан оқиғасы, себептері және оның тарихи маңызы. 73.1985-1990 жж. Қазақстандағы қоғамдық-саяси ахуал. 74. «Тоқырау» және «Қайта құру» кезеңіндегі экономикалық дағдарыс. КСРО-нің құлауы (1990-1991 жж). 75. 1986-1991 жылдардағы тәуелсіз ұйымдар мен партиялар, қозғалыстар және олардың қызметі мен бағдарламалары. 76. Ауған соғысы және оған қазақстандықтардың қатысуының себептері мен қорытындылары (1979-1989 жж.). 77. Тіл туралы заңның қабылдануы мен оның маңызы. 78. Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің заң шығару қызметі. Президенттік басқарудың енгізілуі. 79.1980 жылдардың екінші жартысында КСРО-да жаңа қоғамдық ұйымдар мен партиялардың пайда болуы және көппартиялық жүйенің қалыптасуы. 80. 1990 жылы 25 қазанда «Қазақ КСР Егемендігі туралы» декларацияның жариялануы және ондағы негізгі мәселелер. 81. 1991 жылғы тамыз бүлігі. 82. 1991 жылы 1 желтоқсандағы Қазақ КСР Президентіне сайлау өткізу және оның қорытындылары 83. 1991 жылы 16 желтоқсанда Қазақ КСР Конституциялық Тәуелсіздігі туралы заңның қабылдануы. Заңда көрсетілген мәселелер. 84. 1991 жылғы Алматы декларациясы. ТМД -ның құрылуы 85. Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздерін қабылдау, тарихи маңызы. 86. Тәуелсіз Қазақстанның өтпелі кезеңіндегі қиыншылықтары: экономикалық дағдарыс, әлеуметтік шиеленіс, тұрмыс деңгейінің төмендеуі, жұмыссыздық, қылмыстың көбеюі. 87. Қазақстан Республикасында жүргізілген жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға көшудің негізгі кезеңдері. 88. Президент Н.Ә.Назарбаевтың «Ұлттық валютаны енгізу туралы» Жарлығы және оның маңызы. 89. Тәуелсіз Қазақстан Республикасының Конституциясын қабылдау (1993 жыл 28 қаңтар, 1995 жыл 30 тамыз) 90. Қазақстан Республикасындағы қоғамдық келісім мен саяси тұрақтылықты нығайту . 91.Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасын анықтау. Ұлттық қауіпсіздікті нығайту. 92. Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстанның егемен мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының стратегиясы» еңбегінің маңызы. 93. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. Қазақстан-2030. (Алматы, желтоқсан 1997 ж.) 94. «Қазақстан жолы-2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. 95. Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың «Ұлт жоспары – қазақстандық арманға жол» мақаласы - қазақстандықтар үшін қуатты іс-әрекет көзі. 96. Тәуелсіз Қазақстанның әлеуметтік реформалары және әлеуметтік жаңаруы. 97. «Нұрлы көш» бағдарламасы және отандастардың қайтып оралуы. 98. Қазақтардың дүниежүзілік құрылтайлары және оның тарихи маңызы. 99. Н.Ә.Назарбаевтың «Халық тарих толқынында» мемлекеттік бағдарламасының жаңа тарихи сананы қалыптастырудағы ролі. 100. «Мәдени мұра» Мемлекеттік бағдарламасы: мақсаты және жүзеге асырудың негізгі бағыттары. 101. «Мәңгілік ел» ұлттық идеясының мәні мен тарихи маңызы. 102. «Халық тарих толқынында» атты Елбасы бағдарламасының жаңа тарихи сананы қалыптастырудағы маңызы. 103. Н.Ә.Назарбаев еңбектерінде Қазақ хандығының – ұлттық мемлекеттіліктің бастауы ретінде бағалануы. 104. Мұхаммед Хайдар Дулатидің, Қадырғали Қасым ұлы Жалайридің аса көрнекті еңбектерінің маңызының жаңаша бағалануы. 105. Әлемдік қауымдастықтың Қазақстанның егемендігін тануы, оны БҰҰ - на қабылдауы. 106. Тәуелсіз Қазақстанның сыртқы саясатының көп бағыттылығы. 107. Қазақстанның ЕҚЫҰ-ға төрағалығы және оның нәтижелері. 2010 жылғы 1-2 желтоқсандағы Астанадағы Саммит – дүниежүзілік маңызы бар оқиға. 108. Тәуелсіз Қазақстан Республикасында индустриалдық-инновациялық дамудың мемлекеттік бағдарламасы, оны жүзеге асырудың алғашқы табыстары. 109. Тәуелсіз Қазақстандағы көші-қон, демографиялық үрдістер, халықтың этникалық құрылымындағы өзгерістер. 110. Қазақстан Республикасында үкіметтік емес ұйымдардың, кәсіподақтардың, азаматтық қоғам институттарының дамуы. 111. Қазақстан халқы Ассамблеясының (ҚХА) қызметі. 112. Қазақстан Республикасының жастар саясаты және тарихпен тәрбиелеу шараларының мәні. 113. Қауіпсіздік мәселелері контексіндегі Тәуелсіз Қазақстанның конфессионалдық саясаты. 114. Қазақ мемлекеттілігі туралы тұжырым - Елбасының Ұлытау төрінде берген салиқалы сұхбаты (2014ж.). 115. Алтын Орданың және Қазақ хандығының тәуелсіз мемлекетке ұласуы туралы қағида. 116. Тәуелсіздік тұсында көне түркі жазуының және түркі мәдени ескерткіштерінің жан-жақты зерттеле бастауының мәні. 117. Қазіргі қазақ мемлекеттілігінің республика территориясындағы ежелгі мемлекеттер мен Қазақ хандығынан ерекшелігі. 118. ҚР-ның саяси партиялар туралы Заңы. (шілде, 2002ж.) 119. Қазақстан Республикасында үрдіс алған мемлекеттік бағдарламалардың маңыздылығы. 120. «Әлем. ХХІ ғасыр» манифесіндегі негізгі қағидаларын: соғысқа, ядролық қаруға және терроризмге қарсы күресу жөніндегі бастамалары. 121. Қазақтардың дүниежүзілік құрылтайлары және оның тарихи маңызы. 122. 2017 жылдың 12 сәуірінде жарияланған «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» еңбегінің қоғамдық сананы жаңғыртудағы рөлі. 123. 2018 жылдың 21 қарашасында жарияланған «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласының мәні мен мазмұны. 124. «Cындарлы қоғамдық диалог – Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі» атты ҚР Президенті Қ.Тоқаевтің Қазақстан халқына жолдауы (2019 жыл, 2 қыркүйек). 125. ҚР Президенті Қ.Тоқаевтың «Абай және ХХІ ғасырдағы Қазақстан» мақаласының мәні мен мазмұны. (2020 жыл 9 қаңтар) жүктеу/скачать 112,3 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|