Азот Атмосфера биосфераның тірі қабығы биосфераның ең тұрақты қабығы жердің өзгермейтін қабығы жердің ауа қабығы
жүктеу/скачать 37,45 Kb.
|
| Жердің саналы қабаты
Жердің қатты қабаты Жердің ауалық қабаты Жердің тірі қабаты Жердің су қабаты Биосфера құрамына енетіндер: Озон қабатына дейінгі атмосфера бөлігі, гидросфера және литосфераның жоғарғы бөлігі Гидросфера бөлігі мен атмосфера Литосфера бөлігі және гидросфера Гидросфера бөлігі Гидросфера және литосфера Биосфера – бұл ... Жердің ауалық қабаты Жердің су қабаты Жердің саналы қабаты Жердің қатты қабаты Жердің тірі қабаты Ғаламдық экологиялық проблемаларды көрсетіңіз: Биоалуантүріліктің азаюы Өндірістің айналасының ластануы Қалдықты уақытында шығармау Сапасы төмен жаңармай пайдалану Мектеп айналасын ластау Ғаламдық экологиялық проблемалардың бірі: Озон қабатының азаюы Ғаламторды кеңейту Жаңа технологиялардың құрылысы Биік үйлердің салынуы Қалдықты уақытында шығармау Минимум заңын кім ұсынды? Э. Геккель Б. Коммонер В.И. Вернадский Ю. Либих Н. Ф. Реймерс Адамның санын және популяциядағы құрылымдық өзгерісін қай ғылым саласы зерттейді? Демография Социология Антропология Этимология Этнология Адамның денсаулығына негізгі зиянды әсер ететін: Қоршаған орта Әлеуметтік орта Жасанды табиғат орта Тұрақты даму орта Әлеуметтік-саяси орта Металлургия және мұнай-газ өндірілетін, көмір кен орындары, өнеркәсіптік қалалар, Арал маңы, ядролық полигон аймағы қай экологиялық аудан тобына кіреді: Экологиялық жағдайы орташа аудандар Экологиялық жағдайы нашар аудандар Экологиялық жагдайы салыстырмалы жақсы аудандар Экологиялық жағдайы тұрақты аудандар Экологиялық жағдайы жақсы аудандар Биосфераның және адамзаттың өзара қарым-қатынасындағы ортақ заңдылықтарды зерттейтін кешенді ғылым саласы: Адам экологиясы Урбоэкология Геоэкология Өнеркәсіптік экология Ғаламдық экология Қала экологиясын басқаша қалай атауға болады Урбоэкология Синэкология Адам экологиясы Биологиялық экология Аутэкология Жердің қатты қабаты? Литосфера Гидросфера Атмосфера Тропосфера Техносфера Топырақ қабатының сумен не желмен бұзылуы дегеніміз? Рекультивация Радиация Урбанизация Инфляция Эрозия Биосфераға жат заттар? Вирустар Ксенобиотиктер Жануарлар Өсімдіктер Минералдар Экотоп дегеніміз ... Зооценоз, климатоп Климатоп, эдафотоп Эдафотоп, зооценоз Эдафотоп, фитоценоз Микробоценоз, климатоп Ғылымға «Экожүйе» терминін мына ғалым енгізді: А. Тенсли В.Н. Сукачев В.И. Вернадский Э.Г. Геккель Ю. Одум Қалаларда халықтың өсу үрдісі: Далалық Серіктестік Ұжымшылдық Қоғами Урбанизация Қоршаған ортаны қорғау және дамыту жөніндегі Халықаралық комиссиясы енгізген ұғым Біздің ортақ болашағымыз Қоршаған орта Экология Тұрақты даму Дұрыс жауабы жоқ Агроэкология нені зерттейді: Биоценоздарды Агродақылдарды Биогеоценоздарды Экожүйелерді Агробиогеоценоздарды Тірі зат: Тау жыныстары, минералдар, шөгінділер Шымтезек, көмір, мұнай, биотекті газ, әктас, ауа оттегі Топырақ, су түбіндегі балшық Уран, торий, радий, радон Тірі ағзалар Сіреу (өлі немесе қостық) зат: Шымтезек, көмір, мұнай, биотекті газ, әктас, ауа оттегі Топырақ, су түбіндегі балшық Уран, торий, радий, радон Метеориттер, космостық шаң Тау жыныстары, минералдар, шөгінділер Тұрақты даму бағдарламасы мынандай байланыстардың айырылмастығын тұжырымдайды: Экологиялық – саяси Саяси – экологиялық Биологиялық – географиялық Биологиялық – экономикалық Экологиялық – экономикалық Популяцияның статикалық көрсеткіштері: Саны, тығыздығы, құрылым көрсеткіштер Саны, ұзындығы Тығыздығы, өлуі Тууы, өлуі, өсуінің жылдамдығы Өлуі, тығыздығы, құрылым көрсеткіштер Экологиялық объектілер күйін және қоршаған орта сапасын байқау – ол ... Тізімдеу Мониторинг Зерттеу Талдау Тәжірибе «Экология» пәнінің негізгі мәселелері: Экологиялық сауаттылықты, экологиялық ақпаратты, экологиялық мәдениеттілікті қалыптастару Табиғи компоненттерді қорғау Қоршаған ортаны радиоактивті ластанудан қорғау Жерді қалпына келтіру Табиғи қорларды тарату Толеранттық (төзімділік) заңды құрастырған ғалым: В.Н. Сукачев Б. Коммонер В. Шелфорд Н.И. Вавилов В.И. Вернадский Популяцияның динамикалық көрсеткіштері: Саны, тығыздығы, құрылым көрсеткіштер Тууы, өлуі, өсуінің жылдамдығы Саны, ұзындығы Тығыздығы, өлуі Өлуі, тығыздығы, құрылым көрсеткіштер Минимум заңын ұсынған ғалым: В.Н. Сукачев Б. Коммонер Ю. Либих В. Шелфорд В.И. Вернадский Прокариоттар – олар ... Бактериялар Жануарлар Саңырауқұлақтар Өсімдіктер Өсімдіктер мен саңырауқұлақтар Бір ағзаның екіншісінің өміріне әсерлерінің жиынтығы былай аталады: Биохимия орта Абиотикалық фактор Антропогендік фактор Биотикалық фактор Шектеуші фактор Әлеуметтік экологияның афоризм заңдарын (4 заң) кім жасады? Б. Коммонер Н. Ф. Реймерс В.И. Вернадский Э. Геккель Э. Берджесс Кім биосфера терминін алғаш ұсынған? Вернадский. Геккель. Либих. Шелфорд. Зюсс. Жеке түрге жататын дара организмнің қоршаған орта жағдайларымен қарым-қатынасын зерттейтін жалпы экологияның негізгі бөлімі: Аутэкология. Демэкология. Синэкология. Глобальдық экология. Адам экологиясы. Жекелеген түрлер популяцияларының құрылымы мен динамикасын зерттеумен айналысатын жалпы экология бөлімі: Демэкология. Аутэкология. Синэкология. Биогеография. Биология. Бір-бірімен және органикалық емес тіршілік ортасымен тығыз қарым-қатынастағы қауымдастықтарды зерттейтін ілім: Аутэкология. Демэкология. Биология. Синэкология. Экология. Көптеген ғалымдардың зерттеулерінде алғашқы тірі организмдер қандай ортада мекендеген? Суда. Жер бетіндегі ауада. Топырақта. Организмдер. Ауада. Ғылымға алғаш рет “экология” терминін енгізген ғалым: В.И.Вернадский. Н.Н.Моисеев. Д.Ж.Маркович. Э.Леруа. Э.Геккель. Экологиялық фактор дегеніміз: Организмдерге әсер ете алатын ортаның кез келген әрі қарай бөлшектенбейтін элементі. Өлі табиғаттың кез-келген факторы. Климаттың кез-келген факторы. Ортаның кез-келген факторы. Қоршаған ортаның кез келген элементі. Факторлардың табиғатына байланысты жіктелуі: Абиотикалық, биотикалық, антропогендік. Физикалық. Экзогендік. Эндогендік. Периодты. Абиотикалық фактор дегеніміз не? Табиғи экожүйелерге адамның әсері. Дара организм тығыздығына байланысты факторлар. Өлі табиғат факторы. Периодты емес. Кеңістіктік. Аутэкология нені зерттейді? Популяция деңгейіндегі организм тобы. Белгілі бірлестікті құрайтын тірі организмдер топтары. Экожүйенің құрамына кіретін организм тобы. Дара организмдер және дара түрлер. Популяция жиынтығы. Экологиялық фактордың белгілі бір регионында организмдердің тіршілік етуі үшін ең қолайлы жағдай туады. Бұл зона қалай аталады? Оптимум. Пессимум. Максимум. Тұрақтылық. Төзімділік. “Экология” терминін кім ұсынған? Э.Геккель. В.Мебиус. В.И.Вернадский. В.Н.Сукачев. Ч.Элтон. Абиотикалық факторға жатпайтыны қайсысы? Температура. Жарық. Жергілікті рельеф. Өндірісті дамыту. Судың тұздылық құрамы. Антропогендік факторға жатады: Өндірісті дамыту. Атмосфералық қысым. Судың тұздылық құрамы. Коменсализм Селбесу Ареал дегеніміз: Қауымдастықтың немесе белгілі түрдің таралу аймағы. Қандай бір организм кездесетін территория. Қазақстандағы көл. Тірі организм өмір сүретін аудан. Организмнің тіршілік ортасы. Топырақ танушы орыс ғалымы: В.В.Докучаев. Ю.Либих. В.Н.Сукачев. В.И.Вернадский. Д.И.Менделеев. Популяция санының тез өсуі қандай жағдайда байқалады? Ортаның қолайлы жағдайынан. Санының маусымдық ауытқуына. Бәсекелестік кезінде. Жаңа тіршілік ортасында. Жаңа тіршілік ортасында табиғи жауларының жоқтығынан. Экожүйені құрайды: Биоценоз. Қауымдастық. Биотоп. Биотоп және қауымдастық. Биоценоз және биотоп. Қандай ереже екі түрдің қатар бір экологиялық қуысты иелене алмайтындығын сиаттайды? Вольтер. Лотке. Тэнсли. Геккель. Гаузе. Температураға байланысты қандай кең экологиялық эквивалент түрлерін білесіз: Термді. Стенотермді. Гомотермді. Мезотермді. Эвритермді. Толеранттық заңы – бұл… Қоныстану және организм өркендеуі – кез-келген фактордың жетіспеушілігі немесе артықшылығы. Жылу-лимитттік фактор. Физиологиялық процесстер 380-400С-те қарқынды жүреді. 0 Популяция өсу қарқыны. Жарықтың артық мөлшері – лимтиттеуші фактор. Бір көлемдегі немесе кеңістіктегі особьтардың саны. Тығыздығы. Саны. Өлуі. Өсуқарқыны. Өсутипі. Биотикалық қауымдастық – бұл… Белгілі территорияны мекендейтін популяция жиынтығы. Белгілі бір территорияны мекендейтін тірі организмдер жиынтығы. Белгілі территорияны мекендейтін популяция жиынтығы сол жердің компоненттеріне тән емес қасиеттері бар. Организмдердің кеңістіктегі таралуы. Өмір сферасы. Гаузе ережесі – бұл… Екі түр әртүрлі экологиялық мұқтаждарымен бір экологиялық қуысты иелене алмайды. Экологиялық мұқтаждықтары бірдей екі түр бір экологиялық қуысты иелене алмайды. Екі түр әртүрлі экологиялық мұқтаждықтарымен бір-бірімен тұра алады. Екі түр әртүрлі экологиялық мұқтаждықтарымен күнелте алады. Екі түр бірдей экологиялық мұқтаждықтарымен бірге тұра алады. Неорганикалық заттардан органикалық зат түзетін организм қалай аталады? Гетеротроф. Продуцент. Консумент. Редуцент. Миксотроф. Бір популяцияның өсу және көбеюінің төмендеуі екінші популяцияға әсер етпейтін қарым- қатынастар қалай аталады? Жыртқыштық. Нейтрализм. Комменсализм. Экспуатация. Интерференция. 1935 жылы “Экожүйе” терминін ұсынған кім? Тэнсли А. Докучаев В.Н. Форбс С. Мебиус К. Геккель Э. Гетеротрофты организмдерге нелер жатады. Органикалықзаттар және олардың қосылыстарымен қоректенетін организмдер. Етпен қоректенетін жыртқыштар. Шөппен қоректенетін жануарлар. Аэробты бактериялар. Екінші организм арқылы күн көретін паразиттер. Экологиялық “қуыс” терминін кім ұсынған? Гриннель Дж. Мебиус К. Геккель Э. СукачевВ.Н. ЭлтонЧ. Экожүйенің гомеостазы деген не? Экожүйедегі қалыптасқан тұрақтылық. Популяция тығыздығының азықтық қорларға тәуелділігі. Биотикалық және абиотикалық факторлардың тепе-теңдігі. Экожүйенің өзін-өзі сүйемелдеуге және өздігінен реттелуге қабілеттілігі. Экожүйенің бір аймақта көп жылдар неден құрылады. Бір биоценоздың уақыт аралығында екіншісімен жер бетіндегі аймақта кезекті ауысуын не дейді? Климакс. Гомеостаз. Супрессия. Реверсия. Сукцессия. Белгілі бір территорияны мекендейтін тірі организмдердің жиынтығы: Популяция. Биоценоз. Биома. Ареал. Экологиялыққуыс. Барлық организмдердің өзара әрекеттесуі мен физикалық ортаменен қарым-қатынасы кезінде тірі және өлі бөліктер арасындағы зат алмасуы болатын орта: Биоценоз. Экожүйе. Агробиоценоз. Биом. Биота. Организмнің жылылыққа төзімділігінің күштілігі қандай терминмен көрсетіледі? Стеногалды. Эвритермді. Стенотермді. Эвригалды. Стенотопты. Биогеоценоз деген не? Белгілі бір аумақта тіршілік етіп жатқан организмдер жиынтығы. Биоценотикалық ортада тіршілік етіп жатқан организмдердің тұрақты жүйесі. Қалыптасқан ортасы мен трофикалық байланысы және тұрақталған зат-энергия айналымы бар, өнімділігі мен реттелу жүйесі орнықты биоценоздың дараланған экологиялық жүйесі. Адамның іс әрекетімен құралған экологиялық жүйелер. Агроэкологияның бір бөлімі. Екі түрдің тіршілік жасау кезінде, оның бір түріне пайдалы, екіншісіне зиянсыз бірге тұруды қалай атайды? Комменсализм. Мутуализм. Симбиоз. Пәтершілік. Конкуренция. Бүлінген жерлерді қайта қалпына келтіру процессі: Мелиорация. Жер кадастры. Эрозия. Гумификация. Рекультивация Атмосфера ауасындағы оттек мөлшері: 20,95. 78,08. 60,06. 88,09. 0,93. “Бу эффектісі” деген не? Атмосферадағы көмірқышқыл газының мөлшерінің жоғарлауы. Атмосферадаоттегінің азаюы. Ауаның көмір – оттегі балансының бұзылуы. Климаттың глобальды суынуы. Ауада N мөлшерінің көбеюі. Озон қабаты қандай биіктікте орналасқан? 20-25 км. 10-15 км. 70-72 км. 5–15 км. 45 км. Ауа құрамындағы көмірқышқыл газының концентрациясы, (%) 0,03. 0,4. 0,93. 0,008. 20-95 Эрозия дегеніміз: Топырақтың құнарлы қабатының сумен шайылуы немесе желмен ұшырылуы. Позитивті процесс. Гумус минерализациясы. Орман жамылғысының түзілуі. Жағымсыз процесс. Редуцент – бұл… Органикалық қалдықтарды бейорганикалық затқа айналатын гетеротрофты организм өлі органикалық затпен қоректенетін организм. Бөтен организм арқылы тіршілік ететін организм. Автрофты организм Анаэроб организм. Организм топтастығың белгілі бір заңдылықпен басқаға алмастырылуын не дейді? Мелиорация. Популяция. Сукцессия. Литорал. Рекреация. Қандай абиотикалық фактор өсімдіктер мен жануарлар өміріндегі маусымдық сигналы және эволюцияның негізгі реттеушісі: Күн ұзақтығының маусымдық өзгерісі . Температураныңөзгеруі. Жауын-шашын мөлшері. Атмосфералық қысым өзгерісі. Климаттың нашарлығы Биоценоздың қандай компоненті автроф деп аталады? Консумен ІІ-ші ретті. Консумент І-ші ретті. Редуцент. Консумент ІІІ-ші ретті. Продуцент. Экологиялық факторлардық кең диапазонды әсерлеріне тұрақты түрлер: Эврибионт. Стенобионт. Гидробионт. Доминант. Эдификатор. Қорықтар –табиғат қорғаудың жоғарғы формасы, олар Қазақстанда қанша? 10. 7. 5. 8. 12. Мемлекеттік Барсакелмес қорығы қайда орналасқан? Атырау обл. Шымкент обл. Таулы Алтайда. Павлодар обл. Арал теңізі маңында. Ең көне Мемлекеттік Ақсу – Жабағлы қорығы қай жылы ұйымдастырылған? 1926ж. 1931 ж. 1929 ж. 1940 ж. 1952 ж. 1976 жылы Республикамыздатағы бір мемлекеттік қорық ұйымдастырылды. Ол қалай аталады? Наурызым. Ақсу- Жабағлы Қорғалжын. Марқакөл. Алматы. Қай жылы Стокгольмде (Швеция) қоршаған ортаны қорғау туралы бірінші Халықаралық конференциясы өтті? 1968. 1980. 1984. 1993. 1972. “ХХІ ғасыр күн тәртібі” атты Халықаралық форум (Рио-де Жанейро) қай жылы өтті. 1992. 1980. 1972. 1968. 1954. Тіршілік әрекет қауіпсіздік негіздері курсының мақсаты Жер сілкінісі, дауыл, құйын болғанда адамның қорқыныш сезімін жою Адамдардың қаза табуына әкеліп соққан және әкеліп соғуы мүмкін жағдайды қарастыру ҚР-дағы табиғи және техногенді сипаттағы төтенше жағдайды қарастыру Болашақ мамандарды өмір сүрудің қауіпсіз және зиянсыз жағдайын құру үшін қажетті теориялық біліммен тәжірибелік дағдылармен қаруландыру Төтенше жағдай кезіндегі апаттарды жоюды заңмен оқыту ТЖ пайда болу себептеріне қарай қалай бөлінеді Табиғи және техногенді Табиғи және антропогенді Техногенді және антропогенді Өндірістік және табиғи Дұрыс жауап жоқ Химиялық авария дегеніміз Тек адамдардың өлім Техникалық авария Машина авариясы Химиялық қауіпті нысандағы авария Химиялық заттар Табиғи сипаттағы ТЖ қауіпі кезінде халықтың пәтерлерді тастап шығар алдындағы қажетті әрекеттерін көрсетіңіз радионы сөндіру санитариялық тазалық жүргізу дұрыс жауаптары жоқ электр тетігін ажырату барлық жауаптар дұрыс АҚ-тың жер сілкінісінен қорғау жөніндегі шаралары сейсмологиялық бақылау және жер сілкінісін болжау республикалық жүйесін дамыту ақпарат алу сейсмикалық қауіптерді ескере отырып нысандар мен ережелерді әзірлеу сейсмикалық жағдайларға төтеп беретін ғимараттар құрылысының сапасын бақылау барлық жауаптар дұрыс Тіршілік қауіпсіздігі негіздері курсының зерттейтін мәселелері тіршілік ортасының жәй-күйі мен жағымсыз факторлары шаруашылық объектілерінің ТЖ жұмыс істеу тұрақтылығын зерттеу мәселелерін өндірістік қызметтің қауіпсіздігі мен экологиялылығын арттыру жөніндегі шаралар тосын жағдайдың дамуына немесе пайда болуына әсер ететін табиғи орта факторлары адамның ТЖ кезіндегі өмір сүру ортасымен қауіпсіз қарым қатынасының, шаруашылық объектілерінің тұрақты жұмыс істеу әдістерін, табиғи және техногенді ТЖ ескерту мен салдарын жою және осы заманғы зақымдау құралдарының қолданылуы Тіршілік қауіпсіздігі адамның өмір сүру ортасымен қауіпсіз қарым қатынасы мен оны қорғауға, осы заманғы зақымдау құралдарының қолданылуына бағытталған шаралар кешені өнеркәсіптік, ауылшаруашылығы өндірісі мен қоғам қызметінің басқа мүдделеріне пайдаланылатын тәртіптер мен нормалар негізінде іс әрекет ететін адамдар ұжымысалалары бағдарлама немесе мақсатты бірігіп жүзеге асырушы және белгіленген ережелер мен нормалар негізінде әрекет жасайтын адамдар тобы тосын жағдайдың дамуына немесе пайда болуына әсер ететін табиғи орта факторлар басқару органдарының мемлекеттік жүйесі бейбіт және соғыс уақытында халықты шаруашылық объектілерін және ел аумағын осы заманғы зақымдау құралдарының, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдай факторларының зақымдағыш әсерінен қорғау мақсатында өткізілетін жалпы мемлекеттік шаралардың жиыны «Тіршілік қауіпсіздігі» курсын оқу барысында қарастырылатын сұрақтар адамдардың денсаулығына, өміріне, қоршаған ортаға және шаруашылық объектілеріне нұсқан келтіретін немесе келтіруі мүмкін, едәуір шығынға әкеп соғатын, тіршілік жағдайын бұзатын авария, апат немесе зілзала салдарынан болған белгілі бір аумақта туындаған жағдайларды қарастыру адамның өмір сүру ортасымен қауіпсіз қарым қатынасы мен оны қорғауға, бағытталмаған шаралар кешені, қаржы мәселелері техникалық ортамен процестердің қауіпсіздігін жоғарлату, зиянды және зақымдаушы факторлармен, техникалық және ұйымдастыру мәселелері, ақша мәселелері тосын жағдайдың дамуына немесе пайда болуына әсер ететін табиғи орта факторлар тіршілік қауіпсіздігінің нормативті техникалық және ұйымдастыру негіздері «Азаматтық қорғау туралы» Қазақстан Республикасының заңы қай жылы шықты 7 мамырда 2000 ж. 7 мамырда 1999 ж. 11 сәуірде 2014 ж. 7 мамырда 1998 ж. 7 мамырда 2001 ж. ЖОО Азаматтық қорғаныс бастығы директор декан ректор қафедра меңгерушісі оқытушы Төтенше жағдай дегеніміз не адамдардың денсаулығына, өміріне, қоршаған ортаға және шаруашылық объектілеріне нұсқан келтіретін немесе келтіруі мүмкін, едәуір шығынға әкеп соғатын, тіршілік жағдайын бұзатын авария, апат немесе зілзала салдарынан болған белгілі бір аумақта туындаған жағдай бұл адамның қоршаған ортамен қарым қатынасы нәтижесінде және оның өміріне, денсаулығы мен мүлігіне қауіп төнгенде болуы мүмкін жағдай тосын жағдайдың дамуына немесе пайда болуына әсер ететін табиғи орта факторлары экологиялық төтенше жағдайлар өнеркәсіп, көлік авариялары және басқа да авариялар Техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар дүлей зілзала (жер сілкінісі, сел, көшкін, су тасқыны және басқалар), табиғи өрттер, індеттер мен малдың жұқпалы аурулары, ауылшаруашылық өсімдіктерінің және ормандардың кеселдері мен зиянкестері арқылы зақымдануын туғызатын төтенше жағдайлар адамдардың қаза табуына әкеліп соққан немесе әкеліп соғуы мүмкін, олардың денсаулығына, қоршаған ортаға және шаруашылық жүргізуші нысандарға нұқсан келтірген апаттар өнеркәсіп, көлік авариялары және басқа да авариялар, өрт (жарылыс), күшті әсер ететін улы, радиоактивті және биологиялық жағынан қауіпті заттарды тарататын (тарату қаупі бар) авария, үйлер мен ғимараттардың қирауы, бөгендердің бұзылуы, тіршілікті қамтамасыз ететін электр-энергетика және коммуникация жүйелеріндегі, тазарту құрылыстарындағы авария туғызған төтенше жағдайлар халықты едәуір дәрежеде материалдық шығындарға ұшыратып, тіршілік жағдайын бұзған немесе бұзуы мүмкін авария, зілзала немесе апат салдарынан белгілі бір аумақта туындаған жағдай экологиялық төтенше жағдайлар Төтенше жағдайды жою төтенше жағдай пайда болған жағдайда адамдардың өмірі мен денсаулықтарын сақтау, материалдық шығындардың көлемін азайту үшін, сонымен қатар төтенше жағдайлардың аумағын жоюға бағытталған құтқару, авариялық-қалпына келтіру және басқа да шұғыл жұмыстар материалдық шығындардың көлемін азайту, төтенше жағдайлардың пайда болуын едәуір төмендетуге бағытталған және алдын ала жүргізілетін кешеңдік шаралар төтенше жағдай жарияланған белгілі бір аумақ мүлікті, жабдықтарды сақтау, қауіптіліктің экономикалық есебі, қауіптіліктен қорғану шаралары, қауіптілікті тани білу адамдардың өмірі мен денсаулықтарын сақтау Төтенше жағдай аумағы төтенше жағдай пайда болған жағдайда адамдардың өмірі мен денсаулықтарын сақтау, материалдық шығындардың көлемін азайту үшін, сонымен қатар төтенше жағдайлардың аумағын жоюға бағытталған құтқару, авариялық – қалпына келтіру және басқа да шұғыл жұмыстар төтенше жағдай жарияланған белгілі бір аумақ адамдардың өмірі мен денсаулықтарын сақтау, материалдық шығындардың көлемін азайту, төтенше жағдайлардың пайда болуын едәуір төмендетуге бағытталған және алдын ала жүргізілетін кешеңдік шаралар мүлікті, жабдықтарды сақтау, қауіптіліктің экономикалық есебі, қауіптіліктен қорғану шаралары, қауіптілікті тани білу індеттер және эпизоотиялар, ауыл шаруашылық өсімдіктерінің зиянкестермен зақымдалуы Азаматтық қорғанысты ұйымдастыру мен жүргізу мемлекеттің маңызды міндеттерінің бірі, оның қорғаныс шараларын қамтамасыз ету құрылымдарының құрамдас бөлігі бұл басқару органдарының мемлекеттік жүйесі жергілікті өкілді және атқарушы органдар Азаматтық қорғаныс пен төтенше жағдайлардағы жөніндегі ережелер республикалық Үкімет, орталық атқарушы органдар, мемлекеттік бағдарламалар Азаматтық қорғаныс – бұл ТЖ пайда болған кезде жүргізілетін және сондай-ақ ТЖ аймағының одан әрі таралмауына бағытталған жұмыстары табиғи және техногендік сипаттағы ТЖ жою кезінде шұғыл медициналық жәрдем көрсету қызметі мен құралдары таратады бұл басқару органдарының мемлекеттік жүйесі және халықты, ұйымдар мен ел аумағын осы заманғы зақымдау құралдарының зақымдағыш факторларының ықпалынан, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардан қорғау мақсатында жүргізілетін жалпы мемлекеттік шаралардың жиыны облыстық төтенше жағдайлардың алдын алу және жою жөніндегі комиссия табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар кезінде халықты, аумақты және шаруашылық жүргізуші объектілерді қорғаудың негізгі принциптері Апат дегеніміз не геофизикалық қауіпті құбылыстар жанжалды сипаттағы төтенше жағдайлар техногенді сипаттағы төтенше жағдайлар тұтқиылдан пайда болған, адамның тіршілік әрекеттері бұзылуымен, өмірі мен денсаулығына қауіп төндіретін, экономикалық және экологиялық шығынмен сипатталатын зілзала технологиялық процестің бұзылуы Авария дегаеніміз не технологиялық процестердің бұзылуы, механизмдер, жабдықтар мен ғимараттардың зақымдануы экологиялық апаттар экономикалық және экологиялық апаттар табиғи және әлеуметтік зілзала технологиялық процестің бұзылуы Апаттар көлемі бойынша табиғи және жасанды космостық және метерологиялық тектоникалық және гидрологиялық кіші, орта, үлкен экологиялық Апаттар түрі бойынша табиғи және жасанды техногенді, кіші, орта және үлкен табиғи, техногенді, жанжалды дүлей зілзала және антропогендік экономикалық, экологиялық Табиғи сипаттағы төтенше жағдайлар көліктік, метрологиялық, тектоникалық, космостық, гидрологиялық көліктік, өндірістік, әлеуметтік, космостық және метерологиялық көліктік, табиғи өрттер, эпидемиялар және эпизоотиялар экономикалык сипаттағы төтенше жағдайлар геологиялық, гидрологиялық, метрологиялық қауіпті құбылыстар, табиғи өрттер, эпидемиялар және эпизоотиялар Техногенді сипаттағы төтенше жағдайлар көліктік, өндірістік метрологиялық, тектоникалық, космостық, гидрологиялық космостық және метерологиялық тектоникалық және гидрологиялық экологиялық Антропогендік ТЖ адамның әрекетіне байланысты авария немесе апат бактерия, вирустардың өсуін басатын, дәрілік заттар қызуды төмендететін дәрілік құралдар залалсыздандырушы заттар тұрақты жоғарғы атмосфералық қысым аймағы Төтенше жағдайлар себеп-салдарына байланысты мынадай классификацияға бөлінеді табиғи, техногендік табиғи техногендік экологиялық әлеуметтік Табиғи сипаттағы төтенше жағдайлар төтенше жағдайларға жатады өнеркәсіптік, транспорттық т.б. апаттар, өрт, жарылыс ӘКУЗ, радиациялық заттар, биологиялық улы заттар тастандылары ғимараттар мен құрылыстардың бүлінуі, өмірді қамтамасыз етіп отырған объектілердегі апаттар, плотиналардың бүлінуі жер сілкіну, сел, көшкін, су тасқыны, табиғи өрт, эпидемия, ауылшаруашылық өсімдіктер мен орманның зиянкестермен аурумен бүлінуі эпидемия, ауылшаруашылық өсімдіктер мен орманның зиянкестермен аурумен бүлінуі Ықтимал қауіпті зат өзінің физикалық, химиялық, биологиялық немесе токсикологиялық қасиетінің салдарынан адамдардың өмірі мен денсаулығына, ауылшарушылық малдары мен өсімдіктеріне қауіп төндіретін заттар технологиялық процесстің бұзылуы, механизмдердің, жабдықтардың және құрылыстардың зақымдануы тиісті параметрлермен анықталатын немесе биологиялық іс-әрекеттермен немесе көріністермен сипатталатын қауіпті оқиғаның құрастырушысы өзімен бірге аймақтық немесе ғаламдық ауқымдағы төтенше жағдайды, адам құрбандығын алып келетін ірі авария, қиратушы құбылыс нысандарды қалыпты пайдалану процессіндегі адам мен қоршаған ортаға тікелей немесе жанама зиян Техногенді қауіп технологиялық процесстің бұзылуы, механизмдердің, жабдықтардың және құрылыстардың зақымдануы әсер етпейді тиісті параметрлермен анықталатын биологиялық іс-әрекеттермен немесе көріністермен сипатталатын қауіпті оқиғаның құрастырушысы нысандарды қалыпты пайдалану процессіндегі адам мен қоршаған ортаға тікелей немесе жанама зияндығы түрінде, болмаса пайда болуы кезіндегі адамға және қоршаған ортаға техногенді сипаттағы төтенше жағдай көзінің зақымдаушы әрекеті ретінде жүзеге асатын техникалық жүйесінің, өндірістік немесе транспорттық нысандарының өзіне тән ішкі жағдайы өзімен бірге аймақтық немесе ғаламдық ауқымдағы төтенше жағдайды, адам құрбандығын алып келетін ірі авария, қиратушы құбылыс өзінің биологиялық немесе токсикологиялық қасиетінің салдарынан ауылшарушылық малдары мен өсімдіктеріне қауіп төндіретін заттар Төтенше жагдайлардагы өнеркәсіптік қауіпсіздік экологияны қорғау, салалық немесе ведомстволық талаптар мен ережелерді орындау, инженерлі-техникалық іс-шаралар жиынтығын жүргізу бастапқы және ақырғы жағдайы белгіленген, қауіпсіздік жүйесі қарастырылған өнеркәсіптік авария жобалық авария үшін ескерілмеген бастапқы жағдай тудыратын және жобалық авариялармен салыстырғанда алып келетін өнеркәсіптік авария төтенше жағдай аймағындағы өнеркәсіптік авария және апат кезінде халықты, өнеркәсіп қызметкерлері құрамын, шаруашылық нысандары мен қоршаған табиғи ортаны қауіптен қорғау жағдайы адамдардың құрбандығына алып келген, адамдардың денсаулығына нұқсан келтірген табиғи ортаға келтірген өнеркәсіп Табиғи апаттар түріне төмендегілердің қайсысы жатпайды? қаржы-қаражаттың көбеюі сумен байланысты апат ауа райына байланысты апат жер қойнауында (тектоникалық) болған апат жер бетіндегі (геологиялық) апат Қарулы көтеріліс төтенше жағдайдың қай түріне жатады техногенді салалық (ауыл шаруашылық, ғылым, жеңіл өнеркәсіп) қоғамдағы қарама-қайшылық өнеркәсіптегі транспорттағы Әуе транспортындағы апат, сала жағынан қандай төтенше жағдайға жатады өнеркәсіптегі құрылыстағы ауыл-шаруышалығындағы химия өндірісіндегі транспорттағы Техногенді апатқа көрсетілген апаттардың қайсысы жатады жол-транспорттық апат сел жаңбыр, су басуы жер көшкіні мал ауруының тарауы эпидемия Табиғи апатқа төмендегілердің қайсысы жатады? орман өрті химиялық өндірістегі авария радиациялық залал ауаның зиянды ластануы жол-транспорттық апат Табиғи сипаттағы құбылыстарға байланысты болатын төтенше жағдай экономикалық төтенше жағдай қарулы күштер шабуылы жаппай зақымдау құралдарын қолдану химиялық қару қолдану жерсілкінісі, дауыл Жер сілкінісі бұл жер қыртысында немесе мантияның үстіңгі бөлігінде кенеттен болған қозғалыс пен жарылыс нәтижесінде пайда болған және елеулі ауытқу түрінде едәуір қашықтыққа таралатын жер асты дүмпуі немесе қозғалысы өрт, геологиялық ортаның экологиясының бұзылуы инженерлік желілер мен ғимараттардың, коммуникациялардың бұзылуы халық денсаулығының нашарлауына байланысты әлеуметтік күрделі жағдай технологиялық процестердің бұзылуы Жер сілкінісінің табиғи зардаптары жердің бұзылуы (жарықшалар және ығысулар), сырғымалар, көшкіндер, селдер, топырақтың басылуы, цунами технологиялық процестердің бұзылуы, механизмдер, жабдықтар мен ғимараттардың зақымдануы ауырлық күшінің әсерінен ылғалды топырақ массасының төмен қарай лықсуы қирандылар, ғимараттардың құлауы, бөгендер зақымдалған кездегі су басу, энергия көздерінің, мұнай қоймаларының, газ өткізгіштердің зақымдалуынан болған өрттер, қуатпен жабдықтау желілеріндегі, комуникация, көлік құралдарының зақымдалуы, радиоактивті таралу технологиялық процестердің бұзылуы Жер сілкінісінің қарқындылығы дегеніміз? 120 баллды шкаласы жерсілкінісінің эпицентрі жер сілкінісінің болған күні белгілі бір орындағы жерсілкінісінен болған шығындардың дәрежесі жерсілкінісі болған уақыты Жер сілкінісі қарқындылығы қандай шкала бойынша өлшенеді 1-3- баллды МSК-64 халықаралық шкаласы 12-37 баллды Меркалли шкаласы Росси-Форреля-Иванов шкаласы 12- баллды Рихтер шкаласы дұрыс жауабы жоқ Сел бұл тау жартастарының сынықтары мен су қоспасынан тұратын, қатты жауын немесе қардың қарқынды еруінен, сондай-ақ, қар үйіндісі мен мұзды теңіздердің еруінің нәтижесінде таулы өзендер мен өзеншіктер арнасында кенеттен пайда болатын үлкен қиратушы күштің қарқынды тасқыны өрт, геологиялық ортаның экологиясының бұзылуы қар массасының тау беткейі бойынша төмен қарай жылдам лықсуы жер қыртысында немесе мантияның үстіңгі бөлігіндегі қозғалыс пен жарылыс нәтижесі таудың опырылып құлауы Су басу бұл қар массасының тау беткейі бойынша төмен қарай жылдам лықсуы ауырлық күшінің әсерінен ылғалды топырақ массасының төмен қарай лықсуы жер асты және жер үсті сулары, өзендер, мұздықтардың еруі салдары құрғақ жерді уақытша су алу, апаттық құбылыс болып табылатын судың жоғарғы деңгейі мұздың еруі Күшті жел бұл жел бағытының өзгерісімен қоса жүретін конвекциялық процестермен байланысты 2-3 м/с жылдамдықпен соғатын желдің кенеттен қысқа мерзімді күшеюі ұзақ уақытты, 20 м/с асатын жылдамдықпен соғатын өте күшті, теңізде қатты толқын және құрғақ жерде қирату тудыратын жел үлкен қарқынды қысқа мерзімді метеорологиялық шөгінділер ауаның жер бетімен салыстырғандағы 1,4 м/с аса жылдамдықпен қозғалуы дұрыс жауабы жоқ Құйын бұл жел бағытының өзгерісімен қоса жүретін конвекциялық процестермен байланысты 20-30 м/с жылдамдықпен соғатын желдің кенеттен қысқа мерзімді күшеюі ауаның айналмалы тік немесе көлбеу ось бойымен қозғалатын атмосфералық түзілісі айналу жылдамдығы 1 м/с және одан жоғары, диаметрі 1 м болатын, үлкен қиратқыш күшке ие емес ұсақ масштабты атмосфералық күшті құбылыс ауаның жер бетімен салыстарғандағы 1,4 м/с аса жылдамдықпен қозғалуы дұрыс жауабы жоқ Бұршақ бұл бірнеше тәулік тоқтамай немесе ұзақ дерлік мерзімде жауатын, тасқынға, су алу мен су астында қалуға алып келетін сұйық атмосфералық шөгінділер үлкен қарқынды ұзақ мерзімді гидросфералық шөгінділе жылдың жылы мезгілінде қатты мұз түрінде, әдетте найзағай кезіндегі нөсер (қатты жауын) жауынмен бірге жауатын атмосфералық шөгінділер таулы, сел және қар көшкіні қауіпі бар аймақтарда 1,2 сағат 3 мм және одан аса дұрыс жауабы жоқ Нөсер (қатты жауын) бұл бірнеше тәулік тоқтамай немесе ұзақ дерлік мерзімде жауатын, тасқынға, су алу мен су астында қалуға алып келетін сұйық атмосфералық шөгінділер үлкен қарқынды ұзақ мүмкін қысқы мерзімді гидросфералық шөгінділер найзағай кезіндегі бірге жауатын атмосфералық шөгінділер жауын-шашын 1,2 сағат және одан аз, мөлшері 5 мм және одан да көп болады дұрыс жауабы жоқ Найзағай бұл түйдек-жауын бұлттарының дамуымен байланысты бұлттар мен жер беті арасындағы дүркін-дүркін электр зарядтарымен, дыбыстық құбылыстармен, қатты жауын-шашынмен, бұршақпен қоса жүретін атмосфералық құбылыс жауатын, тасқынға, су алу мен су астында қалуға алып келетін сұйық атмосфералық шөгінділер үлкен қарқынды ұзақ мерзімді гидросфералық шөгінділер ауынмен бірге жауатын атмосфералық шөгінділер дұрыс жауабы жоқ Қатты қар басу бұл жаууымен бірге болатын қатты желдің жер бетіне заттарды тасымалдауы салқындаған тұман немесе жауын тамшыларының қатуы кезіндегі жердің немесе заттардың бетіндегі мұздың қалың қабаты ауаның қолайлы орташа тәуліктік температурасы кезіңдегі жер бетіндегі ауа температурасының 0°С – ге дейін және одан да төмендеуі көру мүмкіндігін айтарлықтай нашарлататын және көлік қозғалысын қиындататын қардың қарқынды ұзақ жаууы дұрыс жауабы жоқ Қатты боран бұл көру мүмкіндігін айтарлықтай нашарлататын және көлік магистралын қар басуға алып келетін, қардың жаууымен бірге болатын қатты желдің жер бетіне қарды тасымалдауы көру мүмкіндігін айтарлықтай нашарлататын және көлік қозғалысын қиындататын қардың жаууы желілер бойындағы қатқан мұздың диаметрі 2 мм және одан да көбірек болады ауаның қолайлы орташа тәуліктік температурасы кезіңдегі жер бетіндегі ауа температурасының 0°С – ге дейін және одан да төмендеуі дұрыс жауабы жоқ Қатты көк тайғақ бұл көру мүмкіндігін айтарлықтай нашарлататын және көлік қозғалысын қиындататын қардың қарқынды ұзақ жаууы көру мүмкіндігін айтарлықтай нашарлататын және көлік магистралын қар басуға алып келетін, қардың жаууымен бірге болатын қатты желдің жер бетіне қарды тасымалдауы ауаның қолайлы орташа тәуліктік температурасы кезіңдегі жер бетіндегі ауа температурасының 0°С – ге дейін және одан да төмендеуі салқындаған тұман немесе жауын тамшыларының қатуы кезіндегі жердің немесе заттардың бетіндегі мұздың қалың қабаты дұрыс жауабы жоқ Радиацияның жұтылған дозасының өлшем бірлігі Рад Зиверт Рентген Дж БЭР Жұқпалы аурудың берілу механизмі Арақ арқылы Гипноз арқылы Қағаз арқылы Жаңбыр арқылы Тыныс алу органдар арқылы Жеке химиялық пакет қандай қару қолданғанда пайдалануға арналған химиялық ядролық қаруды бактериологиялық метеорологиялық снаряд, бомбаларды Табиғи өрт төтенше жағдайдың қай түріне жатады табиғи сипаттағы ТЖ әлеуметтік экономикалық техногендік сипаттағы ТЖ өндірістегі апат Дабыл дегеніміз түңілу, психологиялық жағдай қатты әсер ететін улы заттарды жою немесе бейтараптау радиоактивті заттарды жою жұқпалы аурулардың қоздырғыштарын жою қауіп туралы дабыл, мазасыздану, алаңдау Лаңкестік (терроризм) деген не мемлекеттің қауіпсіздігін бұзу үшін, мемлекеттік органдардың қабылдайтын шешімдеріне әсер ету үшін және басқа да лаңкестік мақсаттарға жету үшін жасалатын құқыққа қарсы, қылмыстық жазаланатын жұмыс адам өміріне қауіп тудыру мемлекеттің қауіпсіздігін бұзу діни экстрималдық ағымдар моральдық, адамгершілік түсінігі жоқ адамдардың іс әрекеті Табиғи апаттар метериологиялық, тектоникалық, теллурлық, топологиялық, космостық авиациялық, автомобильдік, әлеуметтік тектоникалық, радиациялық, механикалық теллурлық, бактериологиялық, эпидемиялық, механикалық топологиялық, спецификалық, бактериологиялық, механикалық Төтенше жағдай деп табиғи сипаттағы төтенше жағдайлар және геологиялық қауіпті құбылыстар жер сілкінісі, су тасқыны, сел, жарылыс, өрт т.б. қауіпті құбылыстардан пайда болатын авария апат салдарынан механизмдердің және жабдықтардың бұзылуынан болатын авария гидрогеологиялық сипаттағы төтенше жағдай адамдардың денсаулығына, қоршаған ортаға және шаруашылық объектілеріне нұқсан келтірген, сонымен қатар халықты шығындарға ұшыратып апат салдарынан болған жағдай Жасанды апаттар – көліктік, өндірістік, спецификалық, әлеуметтік дауыл, циклон, тектоникалық жер сілкінісі, өрт, қар көшкіні топологиялық, теллурлық, космостық механикалық, бактериологиялық Азаматтық Қорғаныс құрамаларының негізгі түрлері: құтқару, инженерлік, АҚ және ТЖ қызметтерінің құрамалары механикалық инженерлік, техникалық физикалық, химиялық радиациялық, авиациялық Жіктелуі бойынша әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдайға жататыны cоғыс стихиялық апат табиғаттың ластануы боран жауын қаупі Радиацияның әсері: ғимараттарды қиратады техниканы бүлдіреді өрт тудырады адамды сәуле ауруына шалдықтырады вирус таратады жүктеу/скачать 37,45 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|