А. Ахметов. Казахское стихосложение. Алма-Ата. 1964, стр

М ы с а л д а ғ ы бірінші м а қ а л д ы д ау ыс т ы д ыб ы с қ а й т а л а -
ну — а ссонанс 
( а - қы л с ы з — а - я қ қ а )
көркейтіп 
тұрса,
екінші м а қ а л д ы ң шу м ағ ын да у ы с с ы з дыб ыс қ а й т а л а н у — 
а л л и т е р а ц и я мен буын қ а й т а л а у қ а т а р келіп ( қ ы- р ық — 
қ ы - ң ы р) әрі көркейту, әрі кушей ту қызметі н 
а т қ а р ы п
тұр. М а қ а л - м ә т е л д е мұн д ай тәс і л дер жиі қ о л д а н ы л а д ы .
Т ы р н а көкте,
Т ұ за қ жерде.
А л ғ а н н ы ң бір беті қара,
А йғақт ы ң екі беті қара,
—
деген секілді дыбыс, буын қ а й т а л а н у ы н а негізделген ма- 
қ а л - м ә т е л д е р д е тіпті ұ й қ а с ж о қ т ы ғ ы б а й қ а л м а й д ы да.
М а қ а л - м ә т е л д е р қ ұ р ы л ы с ы н д а сөз қ а й т а л а у д ы ң
да 
мәні зор. Сөз (сөздер) көбі нше т а р м а қ т а р д ы ң а я ғ ы н д а
қ а й т а л а й д ы ж ә н е ойды ж а л ғ а с т ы р у , бір ш у м а қ т а т ұрғ ан 
т а р м а қ т а р д ы бі р-бірімен б а й л а н ы с т ы р у қыз ме тт е р і н ат- 
қарады.
Қ а р а жерді ж амандама,
Қайтып сон да барарсы ң.
Қ а у ы м е л д і жамандама,
Қ а р ғы с ы н а қ а л а р с ы ң .
К а й т а л а у бірде ой мен т а р м а қ т а р ар а сы н б а й л а н ы с ­
т ы р у үшін қ о л д а н ы л с а , бірде т ол ым с ы з б уы н да р д ы то- 
л ық т ыр ы п , ү йқ а с т ы кү шей ту қы з ме тт е рі н а т қ а р а д ы .
Т а у б е л г іс і тас болар,
Б а й б е л гіс і ас б ола р .
А з ғ а н е л д і ң б е л гіс і
—
Б ір ін е-б ір і қас болар.
Сөйтіп, дыбыс, буын ж ә не сөз қ а й т а л а у м а қ а л - м ә т е л
ж а с а у д ы ң ж ә н е оның 
мағьінасын, 
байла нысын,
тіпті 
ү й қ а с ын к үшей туді ң бір тәсілі болып т а б ы л а д ы.

жүктеу/скачать 4,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: