Б. Адамбаев апық



Pdf көрінісі
бет63/95
Дата02.12.2023
өлшемі4,19 Mb.
#132650
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   95
Байланысты:
adambaev baltabai khalyk danalygy

ә й е л ің м ен б а л а ң н ы ң а р-н ам ы сы н сақтай б іл
дей- 
ді.
Қ а т ы н д ы теппе аяқпен,
Қатын ашын с а — к а т т ы
Б а л а н ы ү р м а тая қп ен .
айтар,
Қ а т ы н д ы тепсең — 
Б а л а а ш у л а н с а бетің
сағы сынар,
қ а й т а р , —
Б а л а н ы ү р с а ң — бағы 
сынар:
деп, көпті көрген көне көз қ а р т т а р өз басынан өткен қа- 
тені кейінгілер қ а й т а л а м а с а екен дейді.
Көп а д а м д а кездесетін бір к е мші лі к — м а л ғ а, б ас қ а 
мастану.'
Т асы ған төгіледі, мақтанған ш а ш ы ла д ы .
Соны 
өз т әжі ри б есі нд е с ын ағ ан х а л ық :
М а л ы м бар деп м а қ т а н б а ,
Б а с ы м бар деп м а қ та н б а ,
Бо р ан сокса кайтесің! 
А ж а л соқса қайтесің!
Тілім бар деп м а қ т а н б а ,
А қ ы л д а н а р т ы қ х ан д ық
Тіл б ай л а н с а қайтесің! 
жоқ,
Б а ғ ы м бар деп м а қт а н б а ,
Ж о м а р т т а н а р т ы к
Сорғ а ай ла н са қайтесі ң? 
н а р л ы қ жоқ , —
деп кейінгілерге а қ ыл айтады.
Б а р ы н д а ш үкір, ж оғында
сабы р қ ы л
дейді. Ағайын ара сын а щ ы қ ы л а т ы н
т ұ щ ы
дүние, а д ам д ы ала ке з ететін алыс-беріс. 
Алыс-бері сте 
кісі әділ болмаса, біреуге біреу сенімінен а й р ы ла ды , ал 
сенім — а д ам бойын да ғ ы ең асыл қасиет. Соны ескерте 
келіп, н ақ ы л:
Бі реуден а л ға н а м ан ат , 
Бе р се ң ж а қ с ы — с а ла м а т .
Ж а н ж а л к ы л с а ң б а қ кетер, 
Ақ ыр ы қ а л а р ж а м а н а т , —
деп әркімді әді лді кк е ш а қы р ад ы .
Адам күні -адаммен. Адам 
к о ғ а м ы
қ а р ы м - қа т ы н а с -
сыз күнелте ал ма йд ы. А д а м д а р а р а с ын д а қ а л ы п т ы мәм-
101


лені бұз а т ы н — к үл е кіріп, күңі рене шы ғ ат ын екі жүзді - 
лік, бір ұ р ты май, бір ұ р ты қа н — екі сөзділік.
Кө кі р е к т а з а б ол м а с а ,
Көз т а з а с ы не керек.
Д е н і ң т а з а б олмаса ,
Ті л т а з а с ы не керек, —
деген н а қ ы л а д а л д ы қ қ а , а д а м г е р ш і л і к к е мегзейді. 
Ж а -
с а нд ы мінез ж а к с ы л ы қ қ а б ас т а м а й д ы. Өті рі к сөз 
бел 
а с ыр ғ а н м е н ел а с ы р м ай ды . Ж а к с ы б олғ ың келсе сыртың- 
ды ғ а н а түземе, с ы р ың д ы түзе. Өмір деген о й-шүқыры, ке- 
д і р- б ү д ыр ы көп, ешкі м шетін 
көріп, 
шегіне 
жетпеген 
ү з а к ж о л мәнзелді, бірде т ар ыл ып , бірде т а с ып ж а т а т ы н
а р н а л ы өзен сияқты. Ад ам өзінің қ ы с қ а өмі рі нде қа бі лет-
қ а си ет іне л а й ы қ , кейде к е зде йс оқ ж а ғ д а й ғ а б ай ла ныс т ы 
т а с ы п - қ ай т ып т ү р ад ы, бірде ойда, бірде қ ы р д а көрінеді. 
Сол бір ш а қ т а р д а өз әлін білмейтін а д а м д а р өзін-өзі би- 
лей а л ма й , с а бы р - с а л м а ғ ы н а н , тең басу қа бі леті нен ай- 
ры л ы п қ а л а д ы . Он д а й ж а н д а р өзін а с ыр а б а ғ а л а п , тасып 
төгіледі, асып ж ы ғ ы л а д ы . Х а л ы қ өзінің н а к ы л сөздерін- 
де к о ғ а м мү шел ері н сондай қ а уі п - қ а т е р л е р д е н де са ктан -
д ы р а білген.
%
Ак бөкенім, көп жо р тп а,
А л д ы ң д а қ а з у л ы ор бар.
Кө к т ұйғыным, көп
шүйгіме,
А л д ы ң д а қ ү р у л ы тор бар.
Д ә л е л і мен қ ор ыт ы нд ыс ы қоса берілген мүндай н а ­
кыл сөздер е ш қ а н д а й түсінікті ке рек 
етпейді. 
Тосыл-
майтын жүйрік, шошынбайтын ж үрек б олм а й д ы . Қ өп бі-
л е м і н деме, көпш ілікт ен артық б іл м е й с щ
дейді халык.
А л а й д а м а ст ы қ пен м а қ т а н ш а к т ы к д а ң ғ о й л ы к
пен 
т ы р а ш т ы қ т а н ғ а н а көрінбейді. Н а д а н д ы қ т ы ң бір белгі- 
сі — қ а р н ы тойса, қ а с ма ңғ а з сып, қ а с а қ а н а қ а лғ ып , ке- 
шегі досын бүгін «танымайд ы».
Он д ай
« м а ң ғ а з д а р ғ а »
х а л ы к н а қ ы л ы б ыл ай деп кеңес береді.
Та с ым а, жігіт, т ас ым а,
Кім келеді к а сы ң а ?
Та с ығ а н же те р бағ ыңа! 
Күші гі ндей с ол қыл д ап ,
Ите лгі дей томс ар с а ң,
Күлгені ң не досыңа?!
Кі сі мсу — өр көкіректіктін, бір түрі. Әдетте, өзімшіл 
а д а м өр көкірек, менмен келеді. Бі реуді с ы й ла уд ы өзіне
А д ам ы м көп деп т оп тан ба ,
М а л ы м көп деп ма к т а н б а .
Бі лгішсі ніп с ұқ та н ба ,
Бәрі мі зд ен де зор бар.
102


ар көреді, өзін біреуді ң с ыйла уын ғ а н а з а ң деп 
біледі. 
Он д ай ж а н д а р д ы ң с ы р т қ ы қ ы л ығ ы сып ай ы көрінгенмен 
ешкі мг е ж а н а с ы м ы , ж ұ ғ ы м ы болмайды. Соны 
ескертіп 
н а қ ы л сөз 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   95




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет