Стратификация құрылымының түрлері

Стратификация  -   кез  келген  қоғамға  тән  құбылыс.  Барлық  қоғамда 

байлыққа,  беделге  немесе  билікке  ие  болуға  лайық  адамдар  сана- 

тын  анықтайтын  қағидалар  болады.  Алайда  теңсіздік  құрылымы 

жағынан қоғамдардың бір-бірінен айырмашылығы көп.

Қоғамдар арасындағы басты айырмашылық теңсіздіктің белгілен- 

ген және  қол жеткен  мәртебелеріне  негізделу деңгейінен туындайды. 

4-бөлімде айтылғандай, аскриптивті (белгіленген) мәртебе -  туа біткен 

табиғи және мирас жолымен берілетін, өзгермейтін мәртебе.

Қол жеткізген мәртебе -  адамның өмір жолында иеленетін мәрте- 

белері. Мысалы, афроамерикалық болу немесе ер адам болу -  белгілен- 

ген мәртебе, ал сотталған, бұрын сотталған адам  болу немесе дәрігер 

болу -  қол жеткізген мәртебе.

Әрбір  қоғам  шектеулі  ресурстарды  кейбір  белгіленген,  кейбір 

қол  жеткізген  мәртебелерге  қарай  үлестіреді,  бірақ  олардың  арасын- 

дағы  тепе-теңдіктен  айырмашылық  басым.  Шектеулі  ресурстардың 

бөлінуі  жоғары  аскриптивті  мәртебеге  негізделген  стратификация- 

ның  қүрылымы  касталық  жүйелер  деп  аталады;  қол  жеткізген  ста- 

тусқа негізделген қүрылым тапты қ жүйелер деп аталады.