ҚОҒАМДЫҚ  ҚҰРЫЛЫМ  ЖӘНЕ  ӘЛЕУМЕТТІК  ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС

131

Әлемде  саяси  идеологи ян ы ң   оң ш ы л  ж әне  солш ы л  экстрем истері  өз  мақ- 

саттарына ж ету  ү ш ін   терроризм ді  п ай д ал а н ы п   келеді.  Қолға  түскен  жағ- 

дайда олар ж а л п ы  қоғам да дұры с емес деп са н ал а ты н  әрекеттерге не үш ін 

барғанын ай ты н , түсіндіреді.  Бұл  себептер а қ т а л у  ж әне  негіздеу деген екі 

формада болады.

Стратегия

А н ы қтам асы

М ы салы

Ақталу

мойындау, бірақ оны 

бақы лау қолы ңы здаи 

келмегенін айты п ақталу.

«П сихикалық дертке 

ш алды ққанм ы н, сондықтан 

істеген ісім нің дүрыс еместігін 

түсінбедім.»

«Осыған қатыс деп санамды 

улап тастады (немесе 

бопсалады).»

Негіздеу

болып көрінуі мүм кін, 

бірақ мұны  бұдан да 

жогары м оральды қ игілік 

үш ін жасадым.

«Кісі олтіру - күнә, бірақ елді 

қорғау үш ін оны өлтіруге 

мәжбүр болдым, себебі мен -  

нағыз патриотпын.»

қ ай та д а н   185 л и т р  ж еле д ай ы н д ау ы м   керек... М ұның ты м  оғаш  ж ағд ай  

екенін тусін ем ін , бірақ Jell-О болм аса бізде ж ары с өтпей қ ал ад ы , жарыс 

болмаса  ақш а да ж и н а л м а й д ы  (Troop, 2007).

Бұл сияқты ақталу мен негіздеулер -  болған оқиға  мен  болмақ 

оқиғаның арасындағы айырмашылықтың тігісін жатқызу үшін сөз 

арқылы жасайтын іс-әрекеттер. Жұрт біз айтқан  себептерді қабыл- 

даса,  онда  біздің  қоғамдық  мәртебеміз  де,  қадір-қасиетіміз  де  сол 

қалпы қалады, басқалармен қарым-қатынасымызды әрі қарай жал- 

ғастыра береміз. «Концепцияның тұжырымы:  себептің екі түрі» де­

ген бөлімде  екі вербалды  (ауызша  айтылатын)  стратегияны салыс- 

тырамыз.

тауына ұшырамау өз алдына, әрбір жасаған жақсы ісіміз үшін өзге- 

лердің  ықыласына  бөленіп  отыруды  қалаймыз  (Guadagno,  Cialdini, 

2007). Оның бір жолы -  өзімізді мәртебесі жоғары адамдармен, іс-ша- 

ралармен  байланыстыру.  Бұл -  өзіміз танысқан  атақты студенттің 

атынсөзарасындақыстырыпқалуданбастапжеңімпазкоманданың 

бейсболкасынкиіпжүру.президенттіңқолықойылғансуретіналып, 

оны  қабырғаға  іліп  қою,  саяси  шараға  көмек  ақша  жинаған  кезде 

1 мың доллар қосу сияқты түрлі әдістерді қамтиды.

Біреудің  ықыласына  бөлену  үшін  орынды  әрекет  ету  қажет. 

Мақтану  -   орынсыз  қылық  болып  саналады  әрі  адамның  абыро- 

йын  арттырудың  орнына  одан  сайын  төмендетіп  жіберуі  мүмкін. 

Мұндағы  басты  қулық -   басқалардан  мақтау  күтпеген  сияқтанып 

өзіңнің артықшылықтарыңды  бипаздап жеткізу.  Мәселен,  егер  ем- 

тиханда  үздік  нәтиже  көрсетсеңіз:  «Жолым  болып,  бестік  баға  ал- 

дым», -  деп өзіңізді төмендетуге тырысасыз.

132

жүктеу/скачать 30,13 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: