Бағдарламасы бойынша жарық көрді Жайлыбай F. Таңдамалы. Астана: Фолиант, 2014

60
* * *
Ілгеріде,
Өтіп кеткен оралам күндеріме.
Ғашық болып қалдым да өлең жаздым
Шайы көйлектің етегі бүрмеліге.
Өлең асыл,
Өзің айыр, жасық па – ол арасын.
Бір сенерім – арнаға толған кезде
Айдыныма аққу боп ораласың.
Сыр ұқпасаң,
Сезіміңді сейфте құлыптасаң...
Бұлқын,
Егес.
Ол деген мүмкін емес,
Жұлдыз жауған түндерді ұмытпасаң.
Қуанышты,
Қандай бақыт көз жасын бұлау ішкі.
...Тереңсайға тағы да гүлдер толып,
Қыземшектің басынан қыран ұшты.
Өрмелеген,
Биігіме бір шығар сен бе деп ем.
Сағындырдың,
Қайдасың, жалын құрбым?
Дүние­ай, дөңгелеген...

61
ЖҮЗ ЖАСАҒАН ӘУЛИЕМ
Хош иісі аңқыған
Бұғымүйіз, Бесмойнақ 
Жайлауының бір гүлі. 
Шамырқанса шалқыған, 
Өрге салсаң төсте ойнап 
Дәуірінің дүлдүлі. 
Бура атанға шөккенде, 
Тіреу болар тұсыңа, 
Атқа қонар ер керек. 
Заман зәрін төккенде 
Ақ найзаның ұшына  
Үкі таққан елден ек... 
Ұрпағыңа сөз беріп, 
Ауыздықтап, іркімей 
Бағамысың қадамын?..
Кезеңдерде кез болып, 
Қырдан қашқан түлкідей 
Қызыл болды заманың. 
Қызыл, қызыл, қызыл­ды, 
Қызыл болды құзырлы. 
Беу, бабам­ай, қызырлы, 
Көңіліңіз бұзылды. 
Домбыраңды қолға апсың:
– Ұрайын, – деп, – қызыңды...

62
Аппақ тілеу тіледік, 
Атыңды атап түздерде, 
Жыр оқыдық желікпен. 
Текке тартқан ұл едік, 
Жолбарысың біздерге 
Көрінбейді неліктен?.. 
...Сарыарқаны сандалып, 
Алатауды айналып, 
Жақұтыңды қуғанбыз, 
Бақытыңды қуғанбыз. 
Ағарғанмен ақ таңда –
«Қызыл» болып туғанбыз... 
Бір өлкенің өрі едің, 
Бір халықтың төрі едің. 
Қызыл болды күндерің – 
Жасыл болды желегің. 
Топқа түскен тоқсанда 
Торай бермес торы едің. 
Өлең­жырда тау, кием, 
Іркітіміз іріп көп, 
Намысымыз жыртылды. 
Жүзге жеткен әулием, 
Жүзге бөлдік жіліктеп 
Жүзі сынық жұртыңды. 
Алқаракөк иіп бір, 
Өлеңіңді өтімді 
Дүр­дүние тыңдады. 
Жетісудан құйып тұр 
Жылы жаңбыр секілді 
Ұлы Жамбыл жырлары! 

63
Өлеңдегі тау, кием, 
Жалғастырып ғұрпыңды, 
Міндік өмір кемесін. 
Жүз жасаған әулием, 
Жүзі сынық жұртыңды 
Жолбарысың жебесін! 

64
 АҚ СӨЙЛЕ, БҰЛБҰЛ ЖҮРЕГІМ
            
(Толғау
)
Ақ сөйле, бұлбұл жүрегім,
Ақ сөйле, бұлбұл жүрегім.
Ей, өмір, дүлдүл жыр едің,
Ей, жырым, жүрек гүлі едің,
Гүлдердің сырын білемін.
Шындықтың алмай шідерін,
Күнім де менің түн едің.
Келбетін көріп нұр­айдың,
Күлемін­дағы жылаймын,
Жылаймын­дағы күлемін.
Күйгенмін талай шоқ басып,
Үйрендім талай шоқ басып.
Алтынымды да тот басып,
Күмісімді де тот басып,
Көке мылжыңмен оттасып,
Көбікауызбен боқтасып,
Саңырауменен соттасып,
Қаламым – қайран найзам­ай,
Нөсердің алды найзағай,
Ей, өмір, саған көп ғашық...
Шындық пен жалған арбасқан,
Сұмдық пен арман арбасқан.
Көңілден кердең ән қашқан,
Иықты ерден мән қашқан.
Пердесін алмай таңғы аспан,
Шұғылаларымды шаң басқан,
Мәңгүрт боп шыққан марғасқам.

65
Жоғалтып тапқан асылдай,
Жарқ ете қалған жасындай
Ақиқатым­ай – алдаспан!
Толғай да толғай, толғай да,
Толғамай, сірә, болмайды, ә.
Ойымыз жетпей шалғайға
Зіл басқан жүрек зарлай ма?
Зарымды жырым жалғай ма?
Жарыққа бастар жол қайда?
Халыққа бастар жол қайда?
Бабадан қалған мұрам бар,
Ағайындар­ау,
Қырандар –
Қияға ғана қонбай ма?
Шыдадым, талай шыдадым,
Шарт сынды сосын шыдамым.
Шындықтың жағып шырағын,
Тәңірден таупық сұрадым.
Ұран боп шыққан жыр­әнім,
Кеуіп бір қалған бұлағым,
Қурап бір қалған құрағым.
Жазмышқа қарсы жоқ шама,
Батыраш басқа соқса да –
Өлмей де қалған құламын.
Мен кімге бүгін шағынам,
Мен кімді бүгін сағынам?
Қасқалдақ безсе көлінен,
Жерісе құлан қағынан,
Жүйрікті көріп жабығам
Теперіш көрген жабыдан,
Ей, тірлік, қандай мағынаң?
Шемен боп қатқан мұң бар­ды,
Шер көңіл шері ұлдарды
Көргенде содан арылам.
5­266

66
Ей, менің алтын арайым,
Арайым барда бал айым.
Сормаңдай болса талайың
Толғанбай қалай қалайын?
Шындықтың шегін қағайын,
Қабағын түннің бағайын,
Қабағын күннің бағайын.
Шабытым шалқар шайқалса,
Жорғадай жырым тайпалса
Алдыңа келем, ағайын!

КҮН СҰЛУЫ

69
ШИЛІ ӨЗЕН...
(Экспромт)
Түн, 
Түн, 
Түн,
Күлкің 
Мұң... 
Іркілдім, 
Сілкіндім. 
Нұр тұндың, 
Ұмтылдым. 
Бір құлап, 
Бір тұрдым.
Түн...
Аспанда Ай,
Сасқандай,
Жасқанбай
Кұшағын
Ашқандай.
Наз ұғар
Мастанбай,
Жазылар
Дастандай.
Аспанда Ай...
...Жұлдызым, 
Нұр жүзің.
Күндердей
Қырмызым.

70
Жасырған
Мұң,
Күзім,
Ашылған
Гүл­қызым,
Жұлдызым...
Түн,
Жұлдыз,
Алыс Ай,
Алаштың 
Арысы­ай,
Басына бағы сай.
Арманның
Ағысы­ай,
Жүректің кағысы­ай.
«...Шилі өзен
қамысы­ай,
Бізді ойлай жүр, таныс­ай...»
2000

71
* * *
Арқаға биыл көктем келгелі, 
Ойларға сезім өткел бермеді. 
Сағынып кеттім құралай қызды, 
Ол бірақ мені жек көрген еді.
Жалғасып аппақ тілекке мұңым, 
Тербеліп кеткен жүректе жырым.
Жарқырап күндей ашылмайды ма
Сол шақтан қалған жүдеп көңілім?
Сарғайсын неге сағыныш әні, 
Келген жоқ маған кәрі қыс әлі. 
Жабығудан бір жалықпайсың деп 
Жалғыз қалғанда жарым ұрсады.
Асып­тасқанда кенерем көлдей,
Өксимін неге өлең өлгендей? 
Жел тұрса кейде желпілдеп ұшам 
Жиде ағаштағы жебегендердей.
Елік қыз ерке,
кекілдім еді,
Ақын біткеннің жетім жүрегі.
Уақыттың жолы қиыр да шиыр,
Бақыттың соңы...
Өкіндіреді.

72
* * *
Жаз айының жанарынан жас көрдім, 
Сарша тамыз сарғайды да келді күз. 
Көрікті қыз – көкейіме көшкен мұң, 
Жолығармыз... 
Жолықпаспыз енді біз.
Күндер легі көңілімді қайтарған, 
Сезіміме су құясың сен неге? 
– Махаббатым – мәңгілік, – деп айта алман –
Мәңгі ғұмыр жазылмаған пендеге...
Гүлді көрдім
қалтыраған ызғардан,
Күн көзіне күдікпенен қараймын.
...Сен емессің Естай сүйген қыз Қорлан,
Тоғжанына ұқсамайсың Абайдың...

73
* * *
Сағымды сары белдерде 
Үргілеп отын үміттің, 
Көкорай көктем келгенде 
Қызғалдақ кешкен жігітпін.
Күн болып көргем гүлдерге,
Шаттықтың соңы...
Мұңайтқан.
Жұлдыздар жауған түндерге
Сыбырлап тұрып сыр айтқам.
Мазасыз мынау маусымның 
Думандарына ділгірсің. 
Дабырдан дара дауысымның 
Жетерін қайда кім білсін?!

74
* * *
Шағала­шабыт шарқ ұрар, 
Шарқ ұрар оның шарты бар. 
Сенің де айың толысар, 
Менің де күнім жарқырар.
Жауындай жауып басылар,
Көңілдің кермек жасы бар. 
Сенің де бағың ашылар, 
Менің де жолым ашылар.
Із кeciп жүріп сонардан, 
Қызығың кейде тоналған. 
Жұлдыздай аққан тірлікте
Жұлдызың жанса жоқ арман...

75
ЖЕЗҚАЗҒАН
Әні Мұрат Құсайыновтікі
Көгіңде қалықтатқан азат құсың, 
Арқаның төсіңдегі ғажаппысың?! 
Жезқазған – Ұлытаудың бел баласы, 
Сапырған жез дария, қазақ мысын.
Ақ таңның ақ нұрындай, 
Сары мыс сандығындай.
Кеңгірдің толқындары 
Тағдырымдай... 
Жақұтым, жасылымдай, 
Бақытым, ғашығымдай, 
Арқаның арман алқа –
Асылындай...
Ән жырым,
Жан сырым,
Бақ, нұрым – Жезқазған!
Байтағым байлығына тамсанатын, 
Сарғайып сағынышты ән салатын. 
Сарыбел сауырында сайран қала –
Ғарыштың қырандарын қарсы алатын.
Армандар ақ бұлағын ағытқандай, 
Тұғырын туған жердің танытқандай. 
Атажұрт аспанына арай сепкен 
Жұлдызы Жезқазғанның жарық қандай.

76
ҚАШҚАНТЕҢІЗ
Жасырына алмайды
Айдан аспан,
Жазық жонға шығады сайдан асқан.
Қашқантеңіз...
Қазақта жер атауы,
Теңіз қашса, құдай­ау, қайда қашқан?..
Көздің ағын бөлмеңдер қарасынан,
Сұранамын,
жалынам,
аласұрам.
Ауыл көрдім, аты оның – Қашқантеңіз,
Сарышаған мен Балқаштың арасынан.
Желмаямен бұл жерді Асан басқан, 
Сол тарихты оқимыз бас алмастан.
Қашқантеңіз... 
Жалған­ай, Қашқантеңіз... 
Айтсаңызшы білсеңіз, қашан қашқан?..
Мен білмедім, 
білмеске намыстандым, 
Азуынан сақтай гөр Арыстанның. 
Қайғы­мұңнан байланып калған тілім 
Айдынымнан айналып бақ ұшқан күн.
Мұнаралар мұнартса мұңға асылып,
Мына дәурен басыңда тұрмасын ұқ.
Теңіз қашқан...
Taғы да неміз қашқан?
Теңіз қашса бітеді құмға сіңіп.

77
Жасырына алмайды
Айдан аспан,
Жазық жонға жетеді сайдан асқан.
Қашқантеңіз...
Қазақта жер атауы,
Теңіз қашса, құдай­ау, қайда қашқан?..
Темекі деп шеккенім наша ма екен, 
Ой айтпайды бұл ақын аса бөтен.
...Баласынан анасы қашқан кезде 
Жағасынан теңіз де қашады екен.

78
* * *
Біздің ауыл 
Сарысудың жағасында,
Ертер едім, 
еркетай,
барасың ба?..
Болмайды екен біздерге адасуға
Алмағайып тірліктің арасында.
– Қай жақта? – деп сұрайсың...
Ауылым ба?
Біздің ауыл 
Сарыарқа сауырында.
Сүйем оның жауынын,
дауылын да,
Сонда менің анам да,
бауырым да.
Гүл шағында,
демеймін нұр шағында,
Біздің ауыл Арқада, 
құм шағылда,
Жетілгенбіз сол құмның құрсағында.
Ерер болсаң ере жүр, 
ерке бала,
Отырғам жоқ опынып мұң шағуға.
Алға тартқан жылдардың жетегі – Үміт,
Көк дауылы көңілдің көтеріліп. 
Туған мекен,
күнi ертең келем саған –
Сағыныштың салына жеке мініп.

79
Соңы тұйық жолдардың,
Басы – даңғыл,
Жүрегімнің жаутаңкөз жасы – жаңбыр.
Жалаң аяқ жүгірген балалықтың
Сипап қайтқым келіп жүр басынан бip.

80
* * *
Бір қыз бар Маралдыда...
 Естай
Бір қыз бар Жезқазғанда... 
Ашылған гүл,
Қалқаға арнасам ба 
асылдан жыр?
Жәудіреп қарап еді 
қоштасарда –
Жуды ма жанарының 
жасын жаңбыр?..
Өлеңін сыйға тартар 
гүлдесте ғып, 
Ақынның жүрген жері 
күнде естелік. 
Кеңгірдің толқынындай толқыған қыз... 
Қайтейін, 
тілден қорқып тілдеспедік.
Сен менің мойыл жанар 
жастығым ең,
Жастығым ең,
сезімге мас күнім ең.
Аяулы бip толқыны айдыныңның
Тап бүгін арнасынан асты білем.
Сырғиды қолға тұрмай уақыт­сынап, 
Жезқала – жүрегіме жақұт тұрақ. 
...Қорланын қорықпай­ақ жырға қосқан 
Менен де Естай ақын бақыттырақ.

81
Жаныңды аулақ ағаң жаралаудан, 
Назарым көп ішінде саған ауған. 
...Қол бұлғап қимай тұрған кісідейсің
Кемені алыс кеткен жағалаудан.
6­266

82
* * *
Арнасымен ағады тірлік­ағын, 
Тірлік әнін әлдилеп жыр құрадым. 
Өмірімнің өзінің бастауы еттім 
Көңілімнің көзінің бip бұлағын.
Сарғаймайтын санада сенім неткен,
Hұp күтетін секілді көңіл көктен. 
Ақыраптың аяғы аянышты – 
Жапырағын жайғанмен өмip­көктем.
Күн мен түннің ғұмырың – айырбасы, 
Жарықтан соң қараңғы – айырмасы. 
Жыр біткеннің түйіні жалғыз білем – 
Ән біткеннің біреу­ақ қайырмасы.
Болмысыммен бастап ем бос айтысты, 
Домбырамның тиегі босай түсті. 
Айнала ұшып айдынын аққуларым – 
Көкала үйрек көлімен қош айтысты.
Алты ағаңыз тұрса да алты асқарда, 
Бip тосқауыл... 
Түйгенім – әр тасқанға. 
Еркіндікті сүйетін ерке толқын 
Басын соғып өледі жартастарға...

83
АРДА ТУҒАН АЙБОЗЫМ
(Бақтияр Артаевқа)
Мәңгі бақтың жасылы, 
Сай тасындай сай қозым. 
Арғымақтың нәсілі,
Арда туған Айбозым.
Шағаламыз шарқ ұрып, 
Сенен ерлік күтіп ек. 
Сабырымыз сарқылып, 
Үміттерді үкілеп.
Тұмшаланып, тығылып, 
Мың тірілдік, мың өліп... 
Жұдырығыңдай жұмылып
Тілегіңді тіледік.
Мың алтынға бepгiciз 
Бip алтынның бағасы. 
Серт боп жандың... 
Ceнгісіз –
Қайран ҚАЗАҚ баласы.

84
БІЗДІҢ АУЫЛ
Ауыл бардым,
алдымнан құм борады.
Долы желі Арқаның жынданады.
Жеңгелердің көнерген сырғалары,
Жылап ақты жанымның жылғалары.
Құм бораны...
Көңілді мұңға орады.
Құм бораны борады мен келгелі,
Сенделгені сезіліп,
сергелдеңі,
Өңciз өңip маған да өң бермеді.
Мынау ауру ауылды ақ жауынға
Жуындырып, дариға­ай, емдер ме еді?
Емдер болса мен оны емдесемін,
Емдеспесем қайырылып келмес едім.
Елден рух қашпаса,
Елде сенім,
Ecігіңді айқара ашамын да –
Бесігіңді әлдилеп тербесемін.
Тербер болса тентегi күнде бeciк, 
Бақытымен қонады ел іргелесіп, 
Жақсы атыңа мерейім жүрген өciп. 
Ақ уыздай ұйыған асылдарың –
Құм боранмен кетпесін бipгe көшіп.
Өтпелі шақ...
Кім оның өткелдесі?
Осы өлкеге соға ма көктем көші?
Көңілін­ай, құрдастың кеткен хошы.

85
...Ауған барып сау қайтқан Ауғанбайдың
Аудан барып қайтқанға жоқ теңгесі.
Қызды да ауыр демейтін,
тұзды да ауыр,
Осында еді адал дос, ізгі бауыр.
Құм борайды соққан соң күзгі дауыл.
Сарыарқаның сағымды даласында
Күн кешеді осылай біздің ауыл...

86
* * *
Құдай сақтады, 
Құдай сақтады,
Ажалым жетсе өлер ем. 
Қуансақ­тағы, 
Мұңайсақ­тағы 
Тәттісің, тірлік, не деген?!
Басынан, бәлки, бақ ұшқан...
азар,
Көлбемей көңіл қаздары.
Арысты жұтар Арыстан­ажал – 
Мені де жұта жаздады... 
Бүгінгі сынақ...
Кешпейтін сынақ, 
Көктемді қимақ көгерген. 
Өмір де мәңгі өшпейтін шырақ – 
Бір күндік сәуле дегенмен... 

87
ЕСІЛДЕЙ ЕСКЕН ЕСІЛІМ
Есілдей есіп аққан көңілі бар, 
Сәбеңе өкпелейтін қай антұрған?.. 
Қасым 
Шабыттың құсы бақшаңа қонып, 
Басталар күнде бақ шабар жорық. 
Есілдей ескен есіл көңіл­ай,
Аңқылдай соққан ақ самал болып. 
Жұлдыз боп күтсе жарқылдап Арман,
Керуенді көш бар артыңда қалған. 
Қасым ағамдай қорғаймын сені – 
Өкпеге қияр антұрғандардан. 
Жаумайды күнде асылдар көктен, 
Асылды күткен ғасырлар көптен... 
Қасқа жолдарға қараймын жиі 
Сәбеңдер кеткен, 
Қасымдар кеткен... 
Тұлпар біткендер тағасыз қалған, 
Қала сазарып, 
дала сызданған. 
Сәбеңмен бірге сәніміз кетіп – 
Ақындар елі ағасыз қалған. 
Жайсаңым болдың жайдың да нұрды, 
Қабырғамдағы қайғым қалың­ды... 
Ар болып, аға, аяла тағы 
Аққуы қашқан айдындарыңды. 

88
Жанбасам жырдың несін жазамын, 
Сәбеңнің көлін кешіп жазамын. 
Ес болдың Елге есіміңменен – 
Есілдей ескен есіл Қазағым!.. 

89
СӘБЕҢ ДЕГЕН...
Қызылжардың қайыңды құба белі, 
Шұғылаға шомылған шуақ елі. 
Жыр­сәлемді жұртына жолдау үшін 
Бір Сәбеңді ғасырдан сұрап еді. 
Замананың зарына заман шыдар, 
Көз алдыңда тербеліп ғалам шынар. 
...Жеті жасар жетімді жетегіне ап 
Жылап кетіп барады «Жаманшұбар». 
Тірлік мынау керуен көш үзбеген, 
Біз де келе жатырмыз осы ізбенен. 
«Дос көлінің» қауырсын қанаттысы­ай,
Дос іздемес додадан дос іздеген. 
«Жұмбақ жалау» көргені бала жастан, 
Ат оздырған ағам­ай бар Алаштан. 
Сәбең деген – қазақтың бір дәуірі: 
Ақ, қарасы... 
Қызылы араласқан. 
Көктем көрген көңілдің сазын ұғар, 
Атажұртта Арыңның қазығы бар. 
Сәбең деген – қазақтың кең даласы: 
Өткелі бар, 
өрі бар, 
жазығы бар. 
Муза елінде мұзбалақ зор құсым ба ең? 
Артылатын орның бар он кісіден. 
Сәбең деген – халқымның нар қасқасы, 
Етек­жеңі туғаннан мол пішілген. 

90
Ағаға сыр ағытам, 
ініге жыр, 
Арыстарын аңсайды бүгін өмір. 
Ей, жігіттер! 
Сәбеңді тану үшін 
Жүрегіне жұртыңның үңіле біл... 

91
ҚАЙЫРЛЫ ТАҢ, ҚАЗАҚ ЕЛІ!
Әнін жазған Бейбіт Оралұлы 
Көңілде күй ағында, 
Дабылда дара тұлға, 
Тұлпардың тұяғында, 
Аққудың қанатында –
Қайырлы таң, Қазақ елі! 
Жанына жарасымды, 
Бақ құшқан бар аймағы. 
Оятсын Алашымды 
Шұғыла, арайлары! 
Қайырлы таң, Қазақ елі! 
Басымда бақ түнеді, 
Ұрпақпыз заты асылдай. 
Анамның ақ тілегі –
Бабамның батасындай.
Қайырлы таң, Қазақ елі! 
Заманның қазақтары
Ертеңге жол ашады. 
Ғаламның ғажаптары –
Баламның болашағы,
Қайырлы таң, Қазақ елі! 

92
ҚҰЛЫН КҮНГЕ НОҚТА ЕСТІМ
Төрлет ғасыр! 
Төрге шық, мыңжылдығым!
Ай сәулесін аялар, 
Күннің нұрын, 
Арқалаған ақын ем жырдың жүгін, 
Қарсы алайын тербетіп қырдың гүлін. 
Төрлет, ғасыр! 
Төрге шық, мыңжылдығым! 
Басқа қонды – білерім – ғаламат бақ,
Баспалдағын уақыттың барам аттап. 
Жиырмасыншы ғасырым қош­қош дейді
Аппақ­аппақ арманын аманаттап.
Тағдыр дәйім тұрмаса бетін бepiп,
Өмip, саған өкпе айтып өкінбелік.
Көктем күндер күтеді келешектен
Өткен күндер адамдар секілденіп.
Tepiп жейтін жалғаннан несібемсің,
Керуеніңе, кepбeзім,
көшім ерсін!
Ecілерсің,
бізді де өcipepciң;
Ғасырлардың көзінен жас ағызған –
Тасырлардың тірлігін кешірерсің.
Facыp жаңа,
жыл жаңа,
жаңа бәрі...
Жаңғырады,
дүние жаңарады.

93
Сайтан ойды сілкіп бip санадағы,
Ар­ұяттың басталар аламаны.
Жасарады,
дүние жаңарады.
Жанымызға жаздай бip рең еніп, 
Қарсы алайық ғасырды түрегеліп. 
Құлын күнге ноқта естім жібек өpiп,
Адамзаттың аяулы сапарында – 
Үкілеген үмітін бip ел едік.
Төрлет, жаңа мыңжылдық!
Төрле, ғасыр!
Өлеңімді сыйлайын өрнегі асыл.
Бетте қызыл,
барында жерде жасыл;
Адамзаттың Анасы сен ғанасың –
Төрле, уақыт,
төрлет, жыл,
төрле, ғacыр!

94
ҚАРҚАРАЛЫ ӨЗІҢСІҢ...
(Қасым Аманжоловқа) 
Қара түнді қақ жарған самаласын 
Жаңа ғасыр 
жаңаша бағаласын.
«Қарқаралы басында жалғыз арша», 
Қара өлеңнің төрінде дара Қасым. 
Ақ сәулелер сүйгенде 
Ай қанатын, 
Аппақ нұрға өзі де 
айналатын. 
«Қасым солай болмаса несі Қасым?» 
Ерке өзені өлеңнің 
қайран Ақын. 
Зарын айтсам заманның зар илермін, 
Ақ, қарасы аралас фәни көрдім. 
«Сая таппай сарғайған сайғақ құрлы» 
Қарқаралы – 
мекені Мәдилердің. 
Сол биіктің, мен білсем, 
ұлы өнері, 
Жалғыз арша басында түнереді, 
Аспандатып ақынын жібереді. 
Қасиетті қарт таудың қатпарлары –
Қара ормандай халқымның тірегі еді. 
Сая іздеме сайымнан, 
сайда қалып, 
Көкке шаншыл! 

95
Қанатты байлап алып. 
Абыз мекен қобызын күңірентіп,
Ақ батасын бергені Айдан анық. 
Көк пен жердің арасы... 
Көңіл емі, 
«Елім­айлап» 
егілген елім еді, 
Тойған тобыр ол жайлы не біледі? 
...Қарқаралы басына шыққан жанға 
Шыңғыстаудың шыңдары көрінеді.
Өлең­жырдың үйірі кіл қасқадан,
Тауынан бұлт,
жанынан мұң қашпаған,
Қасым ақын секілді құрдас маған.
...Биіктіктің бағасын білмейді екен
Шыңғыстаудың шыңымен сырласпаған.
Шалқығанда шабытпен 
шалқар ағын,
Дүниенің кезесің 
шартарабын.
Орал,
Байқал,
Қиырды Қасым­жырмен 
Құшағына сыйғызған Қарқаралым!
...Жасыдың да тірлікте,
жүдедің де,
Бомба кетті жарылмай жүрегіңде.
Өртке тиген дауылдай өлеңіңмен
Қарқаралы өзіңсің жыр елінде.
Жасыл көктем,
жасыл бақ,
жасыл көше,
Жапырағын жайды екен асыл неше?

96
Ай, күн емес, 
қоштасты ғасыр кеше.
...Алаштағы ақынның арланы еді,
Қасым демей, 
қайтеді жасын десе?..

97
ХАНТӘҢІРІ
Хантәңірі, 
беу, шіркін, 
Хантәңірі!
Бірлігімнің бүлкілдер 
қан тамыры. 
Хантәңірі басында 
Ар тәңірі – 
Ар аманда адамның жан­тәні Ұлы. 
Хантәңірі, 
беу, шіркін, 
Хантәңірі!.. 
Шығыс елі шашқанда бар арайын, 
Оң жағымнан тумайды қалай Айым?.. 
Бауырында тербелген бала қайың,
Тәңір таудың өзі де арағайын... 
Сан тарихты сол биік көзі көрген, 
Көзі көріп ғажайып сезім өрген. 
Керім күннің керемет кезі келген – 
Тәңір тауын Тәңірім өзі бөлген. 
Шығыс жақтың шалқыса шалқарлары, 
Бізге қарай тартатын бар тармағы. 
Жырдай ғалам – 
алтындай алқаңдағы, 
Шыңда ойнаған аймүйіз арқарлары... 
Бар әлемге бұл шыңның 
бар қадірі, 
Күнге қарай керуенін 
тартады ұлы. 
7­266

98
Хантәңірі басында 
Ар тәңірі... 
Бірлігімнің бүлкілдер
қан тамыры – 
Хантәңірі, 
беу, шіркін, 
Хантәңірі!.. 

99

жүктеу/скачать 1,07 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: