Бағдарламасы бойынша жарық көрді Сәдуақас Т. С 28 Шығармалар жинағы. Алматы: «Сораба» қоғамдық қо

95
Адыра қалған адырлар, Сұлбасы сұсты көрінген.
Іңкәр жан қайтіп дамылдар, Алға озам құштар көңілмен.
Арқырап соққан долдана, Арқада солай ақ боран.
Сынбаған сағым онда да, Тәйірі, тимес қатты одан.
Адымды тұсап қамалар, Ақ түтек мынау не деген!
Қайда екен қайран ағалар, Сүрініп кетсем, демеген.
Тұр ма екен сонау қыраңда, Көрсін деп біраз малтығып.
Баулыған солай қыран да, – Балапандарын қантүбіт!
Мен бармын дейтін күн туса, Күпілдек әлгі дос қайда.
Қол ұшын беріп тым құрса, Жөн айтып, ақыл қоспай ма?!
Сықырлап басқан іздері, Аңдыған қалмай артымнан;
Соншама нені іздеді, – Жалғыздық атты антұрған.
Жоқ тыққан ақшам, алтыным, Не таппақ қуып дәл мені?
Болсам да тұйық, жарқыным, Сен білмес сырым бар ма еді.
Жақсыға ғұмыр тіледім, Жайым жоқ жалған бас ұрған.
Өзіңе іңкәр жүрегім, – Асылым сол-ақ жасырған!
Жерім жоқ, сірә, қас қылған, Жамандық ойлап пендеге.
Су шыққан жандай астынан, Қымсына берем мен неге?!
Үрейден қайтіп тыншыдым, Жападан жалғыз жолсызда;
Өңімде шалған қырсығың, Аз болып жүр ме онсыз да.
Көңілің неден түңілген, Насыбайдан ба бір атым;
Отыңмен кіріп, күліңмен, Шықсам ба дегем, мұратым!
Табылар тар жол ғұмырда, Табаным тайса, демеңдер.
Көтерген көпті тұғырға, – Кең едің, жұртым, кемеңгер.
Гуілдеп, тынбай ысқырып, Ышқынған боран басылар.
Не қылар дейсің үскірік, Ел барда бағым ашылар...
Тіресіп біраз байқасқан, Басылды боран азынап.
Кірпігімді ашып айқасқан, Демімді бастым азырақ...
...Шырқымды бұзған қарасам, Шырылдап сағат, қоңырау:
Шаруаңды бақ деп орасан, Оятқан құтпан өмір-ау!

96
Қосақтап сын мен сауығын, Сырларын тынбай сапырып:
Бол, бол деп ол да дәуірім, Ұлы өмір жатты шақырып!..
АЙНАКӨЛ НЕГЕ МҰҢАЙДЫ?
Еркеш ағаның рухына
Тыңда деп еңбек адамын, Тыңгерді жырлап тынбастан;
Тыңайтып жырдың танабын, Тыңда да жазды тың дастан.
Зеренді тауын сүйем деп, Зердемен көркін зерледі.
Темірден түйін түйем деп, – Теміртау келіп терледі.
Баладай жаны аңқылдап, Елім деп жүрген елжіреп:
Жақсыны іздер жарқылдап, Соқпай ма қайтіп сол жүрек?!
Айнакөл жақтан саңқылдап, Салды азан құстар тізбегі:
Қараша қаздар қаңқылдап, Ақынын әлде іздеді?!
Оқжетпес неге ah ұрды, Сезімсіз мылқау құз ба еді?
Көп көрген ойлы ақынды, – Жатыр ғой сайрап іздері!
Көгілдір Көкше күмбезі, – Күңіренткендей күз демі:
Үмітін үзбей ізгі елі, Ақынын әлде іздеді?!
Бұйығы Биші қайыңдар, Сыңай бар сынық жүздері:
Жапырақ – жүрек уайымдар, Жұлқиды жел де үзгелі.
Айнакөл неге томсарған, Айдынын жапқан мұз ба еді?
Айшықтап өрнек сонша алуан, Аққулар неге жүзбеді?!
Айнакөл жақтан саңқылдап, Аққулар әнін айтады.
Қараша қаздар қаңқылдап, Көктемде елге қайтады!..
КӨШЕ СЫПЫРУШЫ ЖЫРЫ
Көшемді көркейтем деп бар сәнімен,
Кетесің сыпырғы алып таң сәріден:
Ұзақ күн шаруа бағып жүресің сол, –
Тамсантқан тәтті арманның аңсарымен.
Шаң-тозаң аққа құмар, жиылады,
Сайдан да, сағадан да құйылады.
Сыпырғың сыр-сыр етіп, сыр берместен, –
Соның бәрін сыпырып-сиырады.

97
Шаруа да шаш етектен самсап тұрад,
Шағым да білдірмейсің жар сап бірақ:
Шаң қауып, шала ұйқы боп бала-шаға,
Шам жаға жығыласың шаршап-құлап.
Бақ күткен бағбан болсаң бар ма тыным,
Гүлзарың жұпар шашқан алда, күнім:
Жүресің қылап қолың дамыл алмай,
Асфальтін айнадай қып Алматының.
Бұл да өтер түсіңдей боп түсін, еркем,
Қуаныш құйқылжытар құсын ертең.
Қысылма қысыр сөзге қыстыға айтқан:
Пасықтың іші мерез, тысы көркем.
Жасық па ең, жасыр, тамған жасың неге,
Қас надан қарай берсін қасын кере;
Кірпияз өмір ғой бұл – мұнтаздай ет,
Қоқысын таси берсін тасыр неме.
Заманды жазғырсақ та жазықты деп,
Қоғамға болсын адам қазық, тірек;
Аялай алмай әлі жүрміз бе әлде,
Наз көңіл, назым мінез, нәзік білек.
Көңілден көрік кетер, мақтан қонса,
Жақсы емес кіл шаттыққа батқан да онша.
Қам қылмай, қапа болмай хақымыз жоқ, –
Ыбырсып ұлы тірлік жатқан болса.
Жаңарып жатқан кезде дүйім елім,
Ездікті аршығанға сүйінемін.
Қырнай түс қыл-қыбырын, шөп-шаламын,
Қоқысын аршу керек дүниенің!
Сен бе тек, оңай тиіп жүр ме маған,
Айтады ақ тілегін білген адам;
Ақын да тазалықшы дүниеге, –
Міндетсіп, мұңым шағып кімге барам.
Көзімнен көрікті арман бір-бір ұшқан,
Қумадым дәулет құсын бұлбұлстан:

98
Жан бақсам жатпас па едім жарда бұғып,
Жайлы орын тауып алып бір бұрыштан.
Тап болған талқы шығар таланыма,
Қараған қай ағам бар қабағыма?
Жатырқап жыр құшағы, жүрем кейде
Қалақты айырбастап қаламыма.
Жазғанда жақсы-жаман тақпақ-өлең,
Өмірдің сырбаз кейпін сақтаған ем.
Ай-күні аман болып, кір шалмаған, –
Айналсын пәк күйінде аппақ әлем!
Қапа көп, қай біреуде қанағат кем, –
Өлшеусіз мақтау-мадақ талап еткен.
Ездіктің тамырына балта шауып,
Жүремін жағаласып жаманатпен.
Өлеңнің жүрмін мен де ауласында,
Қауырт іс, қауесет пен дау басымда.
Кетемін кетпен алып, атыз қуып,
Тартамын, тақырды өңдеп, қауғасын да.
Ізгілік іздегенім жанды салып,
Ат сұрап, атақ қуып, алғыс алып
жатқаным жараспайды, өмір – өлең,
Отаймын арам шөбін шалғы салып.
Жүреміз сыпырғы мен қалам саптап,
Желекті жеткізсек деп аман сақтап;
Жасыл бақ жайнасын деп жаным құштар,
Жақсыға жақпадым тек жарамсақтап.
Жаңарып жатқан кезде дүйім елім,
Ездікті аршығанға сүйінемін.
Азбасын кіршең дүние, құнтта, жаным,
Қоқысын аршу керек дүниенің!
САМОЛЕТТЕ
Әлдилеп ала жөнелді, Аспанның алып құшағы:
Көңілді іркіп көр енді, – Сені аңсап алып-ұшады.

99
Ойымды бірге ұшырдым, Сені іздеп шығып, сүйіктім.
Қадірін жердің түсіндім, Бағасын білдім биіктің.
Самолет жазып құлашын, Аспани бесік тербетіп;
Шарқ ұрған көңіл – лашын, Қияға қиял серметіп...
Қиял ма, қызық түсім бе, – Кештім бір ғажап сезімді:
Ақша бұлттардың ішінде, – Келемін іздеп өзіңді.
Сүйсініп мен де қарадым, Айналам бейне ақша қар:
Арудай сүзген жанарын, Арбайды келіп пәтшағар...
Осы ма заңғар биігің, Айналған басы талайдың?!
Шолмақ боп жердің қиырын, Бұлдырап көзім қараймын.
Жеткізбей жүрген көбіне, Осы ма мансап мекені:
Әлі де төбем көгіңе, – Тұр ма екен жетпей екі елі?!
Тауаны, тауы шағылмай, Жайы жоқ жасып, жасқанар;
Қанат пен құйрық тағынбай, – Шығып жүр қайтіп басқалар?!
Болдым-ау енді мен де әлек, Басымды тігіп қатерге:
Жеті қат көкте нем бар ед, Жете алмай жүріп пәтерге.
Байқоңыр жақтан ғарышқа, Ұшсам деп әлде бел байлап,
Тырысып қайран намысқа, Жүрмін бе осы мен бейбақ.
Жер қайда табан нық тұрған, Бұла күш қайда, бұлқыныс?!
Гүл де жоқ, шөп те шық тұнған: 
 
Айнала жым-жырт, тым-тырыс...
Мен болсам жердің мұңлығы, Япыр-ау, неге қамсызбын:
Нейтрон бомба сұмдығы, – Осы ма әлде арсыздың?!.
Басым бар – емес асқабақ, Болмаймын онда пұшайман:
Жатайын жауды жастап ап, Біткенше демім, күш-айлам!
...Шарлаған біраз көгіңді, Ақсұңқар төмен бет алды,
Алып ұшқан бұл көңілде, Сапырылыспаған не қалды?!
Сабылып келем сан қырдан, Сағынған жанда жоқ тыным.
Шығарсың өзің алдымнан, – Қолыңа ап қырдың шоқ гүлін.
Көкшілі құстай шүйіліп, Қанатым талып жеткенде;
Құшармын сені сүйініп, Қырмызы гүлдей көктемде.

100
СЕН МЕНІ ОЙЛАДЫҢ БА?
Кешігіп келсе жарың, –
Кейіппен кешірімді, 
Елеңдеп, қақса біреу 
Бейуақта есігіңді; 
Сен мені ойладың ба? 
Отырып жеті түнде 
Тербетіп бесігіңді, 
Есіңе ап есімімді?!.
Сен мені ойладың ба, 
Шадыман шақтарыңда, 
Мұңды ойға батқаныңда, 
Гүл солған бақтарыңда; 
Адасып жүр ме екен деп 
Ақ түтек ақпаныңда, 
Жаныңның – жасыл жайлау 
Шуағын сақтадың ба?!.
Сен мені ойладың ба, 
Найзағай шатырлаған 
Шақтарда аспаныңда, 
Жай түскен жалғыз терек, – 
Жайраса қас қағымда:
Жазым боп жүрер ме деп, 
Дұға арнап, бал ашпадың ба?!.
Сен мені ойладың ба, 
Сыр сақтап жүрегіңде: 
Жапанда жол іздесем 
Оң сапар тіледің бе? 
Таңым боп арайландың, – 
Кеудеме түнедің де: 
Аңсатқан сендей жанды 
Разымын бұл өмірге!
Ғұмырдың дариясын 
Жел кернеп желкеніңді, 

101
Тереңдеп бойладың ба? 
Жүрмісің – қапаланып, 
Жүрмісің – той қамында? 
Алаулап атқанда таң, 
Балбырап батқанда күн, 
Сен мені ойладың ба?!.
ҚАРЫНДАСЫМ 
Айналсоқтай бересің айна алдында, 
Айнамкөзге, айналдым, айналдың ба?! 
Қабағыңа, қарағым, қарай бердім, 
Бір қуаныш, ойға бір қайғы алдым да.
Менен де бар ма, жаным, жасырғаның, 
Жасыма, қашан-дағы қасыңдамын. 
Жел тербеп желегіңді, сыр айта ма,
Жайнаған жаз айында жасыл бағым.
Бой жету, қарағым-ау, осы ма еді?! 
Бұл жылдар қалай жылдам өсіреді. 
Бірге өсіп сыр бүкпеген, жалғыз ғана 
Қарындасым емес тек, досым едің!
Әпкемдей – 
 
бейнетімді көрген неше, 
Жанымды сен емдеуші ең шер меңдесе; 
Өзіңмен қуанышым асып-тасып, 
Құлазып қалушы едім сен келмесең...
Шынымен ширадың ба, құралайым, 
Толқымай қалай енді тұра алайын. 
Қыр асып кетесің бе, сыңғыр-сыңғыр 
Мөп-мөлдір қайнап шыққан тұмадайын.
Бір мерей қуанғаның бізге, ардағым, 
Бақытты болсаң екен, ізгі арманым. 
Көркейтіп көңілімді, 
 
көз алдымда 
Құлпырып тұра берші, қызғалдағым!

102
ЖАУЫНГЕР САҒЫНЫШЫ
1. Аттану
Тілегендей жолымның амандығын,
Шапағатпен шашқандай далам нұрын;
Асықтырып алыс жол, самолетпен, –
Туған жерден аттанып барам бүгін.
Жерім қалды желегі желбіреген,
Елім қалды енемдей елжіреген.
Қия алмай аяулымдай назын айтып, –
Жүгірді қапталымнан жел гулеген.
«Өзіңсіз бұлдыраған күнім сағым,
Сағынсаң сүйікті елді бұрын сағын! –
Анамдай туған өлкем күбір етті:
Аман бол,– деп,– қашанда құлыншағым!»
Тартқандай тағдыр жолы тармақталып,
Тәкаппар тау да сырын салды ақтарып:
«Шырағым, шынайы ұл бол!» – деді шыңдар,
Әкемдей сабырлы оймен салмақтанып.
«Арман қусаң, арымас күлік берем,
Талабынан талмас, – деп, – жігіт деген!»
Қалың нуым – қауымым, қара орманым, –
Жолыма қарап қалды үмітпенен.
Әжемнің жаулығындай торғын далам,
Құттысын тілеп жатты жолдың маған.
Қырымда қызғалдақтай қыздар қалды, –
Тілекпен, қимастықпен қол бұлғаған.
Еркелеп қарындастай бұлағым шат,
Жайнаған бауырларға құрағы ұқсап;
Көтеріп аспанына аттандырды, –
Туған ел ақ тілекпен шығарып сап.
2. Түлектер тілегі
Туған жер, мейірмен, Қимастай қарайсың.
Дедің ақ пейілмен: «Ер жеттің, жарайсың!»

103
Тұрмыз біз ертеңнің, Есігін бірге ашып;
Өрендер сынға асық, Өмірге шын ғашық!
Арындап жас кеуде, Арайлы нұр өпкен:
Аттанбақ әскерге, Жалынды жүрекпен.
Аттанбақ асуға, Жігіттер жаны ізгі;
Тастүлек тәрізді, Өтеуге парызды!
Алаштың ұлысын, Қорғаймыз қырағы:
Думанды ел, ырысың, – Шайқалмай тұрады.
Көңілге біз мұны, Түйгенбіз, жақсы ұғып:
Өңірге сақшылық, – Өмірге жақсылық!
Ата-ана, туысқан, Өсірген өскінді:
Жүрекпен ұғысқан, Қош боп тұр, дос, құрбы.
Алыстан ал енді, Сәлем мен жырымды ал:
Хат жазып тұрыңдар, – Сүйген қос бұрымдар!
3. Жауынгерлер үйі
Құтты ұя кең де, жарқын да, Қарсы алған барша түлегін;
Қашанда осы қалпында, – Тілейді ол көптің тілегін.
Үйіңдей туған аңсаған, – Көрінер көзге тым ыстық.
Тұрса да мұнда қанша адам, Орнаған бей-жай тыныштық.
Кезекші сақ боп тұрады, Бес қару дайын сайлаған;
Әскердің шыңдап сынағы, Намысын оның қайраған.
Жанында сержант бапкері, Ақылшы аға сырласқан.
Сарбаздың сергек сәттері, – Жатады өтіп тынбастан.
Жан-жақтан келіп табысқан, Жастардың құтты мекені:
Қанаты талып алыстан, Көгершін хаттар жетеді.
Сағыныш тола жүрегі, – Сәулеші қалып жырақта.
Бәрінің бірге тілегі, Бәріне ортақ мұрат та.
Біреуі естіп қалса сын, Бәріне бірдей ол-дағы.
Марқайтып кеткен баршасын, – Бір ғана алғыс болғаны!
Машықпен қиын сынды алып, Жігер мен күші тасыған;
Өседі мұнда шыңдалып, Отанын сүйген жас ұлан!

104
4. Жауынгерлік тапсырма
Қас қақпай қарап жолына, – Бағып тұр сақшы барлығын;
Бергендей соның қолына, Ұлы Отан сеніп тағдырын.
Тек қана соған тапсырып, Қойғандай халқы зор ісін;
Жас қыран жасап сақшылық, Сезінген терең борышын.
Тап осы жерден келердей, Төнсе егер елге қауіп бір;
Елінің шебін, елеңдей, Кеудесімен ол жауып тұр!
Тұрады ол күнде осылай, – Бақытын тілеп әр үйдің;
Жатсын деп бейқам шошымай, Ұйқысын қорып сәбидің.
Тұрады сақшы сайланып, Атсын деп күліп бұла таң.
Өмірі елдің жайланып, Көркейсін дейді ұлы Отан.
Өмірді бейбіт тербеткен, Алады ол қуат анадан:
Жайнатқан жерді еңбекпен, Тапсын деп зейнет бар адам.
Өтінде желдің, сыз өтіп, Жаңбырда, боран, бұршақта;
Бақытын елдің күзетіп, – Сайыпқырандарым тұр сапта!
...Өздерің бар деп өмірде, Сәулесін бейқам таратып;
Балбырап жатқан өңірде, – Келеді марғау таң атып.
5. ерлік дәстүрі
Ел үшін сонау егесте, Мерт болған ерлер қасқиып;
Қорымға жатқан белесте, – Тағзым ет барсаң басты иіп!..
Қорғаған жерін жан сала, – Соққанда дүлей дауылдар:
Қиылып ғұмыр қаншама, – Осында жатыр бауырлар. 
Жайратып жауын жанышқан, Тағзым ет қайрат-намысқа:
Арыстан болып алысқан, – Арыстар жатқан алыста!
Туған жер жастай түлеткен, Қалса да сонау жырақта;
Жалындап өткен жүрекпен, Өшпейді рухы бірақ та!
Көз жұмған антпен киелі, Сан ұлттың талай боздағы:
Бұл жердің әрбір сүйемі, Олардың болған өз бағы.
Құрметтеп, күтіп әр уақта, Есімін алған есіне ел:
Айналып асыл аруаққа, Осында жатыр есіл ер.

105
Үмітін ізгі үзбеген, Болсын деп бейбіт бұл ғалам;
Соғады жүрек жүздеген, Қарайды көздер мыңдаған.
Шарапат нұрын таратқан, Шаттығын ойлап әлемнің:
Жыртқышты мытып тамақтан, – 
 
Саусақтар жатыр бәлен мың.
Бетпе-бет келіп ерлікпен, Қарасаң үнсіз қас қақпай;
Мәңгілік от та өрлікпен, – Жанады жайнап, асқақтай.
Өнеге боп ол тұрар-ау, Ұрпаққа, келген түлекке;
Тұтанып одан бір алау, – Жалындар өжет жүректе!..
6. Сағыныш
Сағыныштай сарғайды шөп белдерде, 
Жаңбырлы жаз алыстады да. 
Құсы азайып құса болды көлдер де, – 
Басынан базары ұшқаны ма.
Барады, әне, соңғы қаздар қиқулап: 
Қоштасып наз алысқаны ма? 
Қарап қаппын қаз үнінен күй тыңдап, 
Бет алған Қазақстаныма.
Көлім аңсап қарсы алар-ау, қаздарым, 
Көргенде талып ұшқаныңды. 
Жеткізші елге жүрегімнің назды әнін: 
Махаббат, сағыныштарымды.
Күйге бөлеп келген нұрлы аспанын, 
Даламның сәуірде сәні едің. 
Хатқа алаңдап жүрсе туыс, достарым, 
Айта бар жауынгер сәлемін.
Дос-жаранға ақ ұстаушы ем арымды, 
Өмірде адамға ор қазбадым. 
Алып ұшқан аяулыма әнімді, 
Көгімде аман бол, қаздарым!..
7. Оралу
Келемін туған елге түу алыстан,
Жүрегім алып ұшқан қуаныштан.

106
Бекзатым, алаңсың ба, сыр алысқан,
Жекжатым, амансың ба, құрақ ұшқан?!
Армысың, керім далам, кеңістігім,
Өрісім, өзендерім, егістігім;
Туған жер, құшағыңды аш, ең ыстығым,
Жәннәті мен жұмағы жер үстінің!
Көсіліп көңіл шіркін даладайын,
Армансыз бәрін-бәрін аралайын.
Қаумалап қапталымнан қарағайың,
Жүгіріп шықты алдымнан бала қайың!
Көктемің көгілдір нұр құйып көктен,
Самал жүр алма кезек сүйіп беттен.
Көк баулар – өңірімді сүйікті еткен,
Көп таулар – көңілімді биіктеткен.
Құлпырған қызғалдаққа қырат тұнып,
Жіберді жас жанымды бүр аттырып.
Шапалақтап қолдарын құрақ та ұрып,
Сыр айтады сыңғырлап бұлақ күліп.
Алдымнан ғажайып бір сарайды ашқан,
Төбемде елжірейді арайлы аспан.
Қуанып қыр қунаған талай жастан,
Ерке елігі жақын кеп, жанай қашқан.
Төл өргізген түлепті өңір мүлде,
Құс әнімен құйқылжып көңіл бірге;
Көзді арбайды – көбелек өрім гүлде,
Көп бояу қызыл-жасыл, көгілдір де!..
Келемін туған елге түу алыстан,
Жүрегім алып ұшқан қуаныштан:
Қадіріңе жетермін бір ұлың боп,
Туған жер, айналайын құрақ ұшқан!..

107
Бесінші тарау
ТУҒАН ЕЛІМ – ТҰҒЫРЫМ
*   *   *
Тағдыр бердi осындай Хақ тағалам,
Анам болды – ала жiп аттамаған;
Кеңестiң де, фашистiң лагерiнен, –
Әкем болды сау келiп, бақ қараған!..
Сор болды ғой сұм соғыс біздің елге,
Ізін аңдып, сөз ерді ізгілерге:
Зардабы оның бізге де тигені аз ба,
Өршеленіп өзімше жүздім өрге?!.
Толғау-жырдың жүргенде толғағымен,
Деген жоқпын жол бастап, жорға мiнем;
Толған шығар көңiлiм ақ тiлекпен,
Болған шығар бағымның қолдауы кем.
Көп едi ғой менiң де көздегенiм,
Уақыт шiркiн жасайды өз дегенiн:
Тексіз заман тепсініп, енші бермей,
«Ешкiнi – апа, текенi – жезде» дедiм?!.
Жақсылармен жарасып кеңес құрдым,
Озбырларға опынып егес қылдым:
Тiрiлткенiм болмаса тiрнектеп ой, –
Өлтiргем жоқ әкесiн мен ешкiмнiң?!.
Жетегiне ерем деп нұрлы арманның,
Гүлге арнадым, жан сөзiн күнге арнадым:
Менiң дағы еш болып сан еңбегiм,
Мен де талай олжадан құр қалғанмын.
Елiм маған бергендей еншi бүгiн,
Жыр етемiн жер нуын, жел шуылын:
Жетiп жатыр менiң де жетпегенiм,
Толып жатыр менiң де кемшiлiгiм?!

108
Мансапқорға барғам жоқ жарамсақтап,
Сыбағасын бермеді ол маған сақтап:
Жолын кесіп біреудің өтпесем деп, –
Адымымды өзімше алам шақтап!
Шегем мен де шекісіп, батырға айбат,
Шымыр ойдан шығады ақыл-қайрат:
Шындық басқа, «шыбындап» тұрғанмен бас, –
Шыңырауда ар-намыс жатыр қайнап!
Марқайса деп ата жұрт, сүйікті елім,
Маңдайымның келемін құйып терін:
Өз елім деп өзегім өрге жүзген, –
Менің де бар шығатын биіктерім!
Аласартпай бабамның дарқан атын,
Көшке ілестім жүк артып арқама тың:
Елейтұғын елгезек пейіл болса, –
Менің де бар сәттерім марқаятын! 
Жетедi ғой тiлекке қаласа адам,
Тапқаным аз дәулет пен тамашадан:
Осы менiң – барым да, байлығым да, –
Жақын-жегжат, жарым мен бала-шағам!
Тұрысым да, тұғырым осы менiң,
Дос-жаранды ес көрiп көсiлемiн:
Солар берген ықылас, ой-ниеттi, –
Ақ қағазға өлең ғып көшiремiн!..
*   *   *
Туған жер, айналайын алтын бесік,
Ұяңда ұл мен қызың талпынды өсіп;
Түлектер тұғырыңды биіктеткен,
Ғасырдан ғасырларға даңқың көшіп!
Туған жер, тұрады есте дара тұлғаң,
Демедің биік ұшсам қанатымнан:
Үйретіп ізгілікке, өзің едің, –
Жолында жаманаттың ара тұрған.

109
Туған жер, ием де сен, кием де сен,
Сүйсініп сыр айтқаным – сүйем десем:
Қасқиып қас дұшпанға тұрар ма едім,
Өзіңдей бір алыпқа сүйенбесем.
Жаныма шуақ төгіп нұрлы аспаның,
Жылғаңнан алып едім жыр бастауын:
Ізгіге дос боламын, езді мінеп,
Сол үшін күресуден тынбас жаным.
Бабамның көзін көрген осы мекен,
Мейрбан менің де адал досым екен:
Ұрпаққа ел дәстүрін мирас еткен,
Өлеңге өрнегіңді қосып өтем.       
Ізімен ізгі өмірдің салтын кешіп,
Төсіңнен талай ұрпақ талпынды өсіп:
Сыйлай бер сол ұрпаққа елдік рухын,
Туған жер, айналайын алтын бесік!
ҚЫЛШАҚТЫ – ХАННЫҢ БЕКЕТІ
Елдіктің жолын нұсқаған, Қылшақты – ата мекенім:
Бір кезде бабам қыстаған, – Егіншоқының кең етегін!
Қылшақты шертер қанша кеп, – Құлшынған ұлын таныған:
Қылша да мойным талша деп, Қылышын бабам жаныған!
Басты Ордам, байтақ, бекетім, 
 
Жамантұз, Жаман Қылшақтым:
Көш пенен керуен өтетін, – Ырысым менен ынсаптым!
Бесігім нұрға бөлеген, Бабадан қалған өнегем:
Сөзіңмін жеткен көнеден, Қозыңмын мен де көбеген!
Абылай хан да еңкейіп, Сімірген кәусар суыңды:
Орда боп орнап, көркейіп, Көтердің елдік туымды!
Әйтімбет биден бата алып, Батырлар енген санатқа:
Ордадан жарлық апарып, Таратқан әрбір тарапқа.
Жамырап жасыл желекпен, Абылай үлкен үй еткен:
Тұлпарын жалдап ер өткен, Қамшысын қармап би өткен!

110
Кең болған жатқа, досқа да, Ерлерің шертер талай күй:
Өте мен Қайып, Досқана, Рысқұл, Мәшек, Қанай би!..
Ақ толқын жуып нұр жүзін, Сәбике анам су алған:
Өссін деп еркін ұл-қызым, Жағаңда тұрып қуанған.
Жанғалдай батыр бабам да, Жаныған сенде айбалтасын!
Жай тапқан мәңгі жағаңда, – Жаныма қымбат әр тасың!
Би болған бабам – Жәдігер, Бір ұлы оның – Баянбай:
Айтады жыр ғып бәрін ел, Етіпті еңбек аянбай.
Ұрпақты алға бастаған, Арнаңды бойлап жол өткен;
Жасын боп талай жасқаған, Замандар келіп зор, өктем!?
Сүрініп, құлап лайсаңға, Бір батып суға, бір шығып;
Сыйынып сендей жайсаңға, Жылжыды алға тіршілік.
Серік боп Көкше, Ақсораң, Шарқ ұрып Шалқар, Балықты:
Жаратқан болып жақ соған, – Жеткердің қанша халықты!
Сағаңда семіп қалғандай, Тезекбай бидің бұлағы.
Адаспас бірақ армандай, Сөнбепті ұрпақ шырағы!
Куә боп соның бәріне, Тақсірет тартқан Таскөпір;
Жалғайды жолды әлі де, – Өткелден шыққан жас нөпір!
Абылай қонған ақорда, – Алмасты солай көп буын;
Алламыз бұрып тағы оңға, Көтердік елдің көк туын!
Серпіліп сен де аға бер, Арындап арнаң тынбастан:
Сырыңды тыңдап дала, бел, – Толғайық бірге жыр-дастан!..

жүктеу/скачать 1,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: