Әлеуметтік-психологиялық зерттеулердің әдісі мен әдістемесі
Әлеуметтік психология зерттеулерінің әдіснамалық мәселелері. Қазіргі әлеуметтік
психологиядағы
необихевиорим.
Әлеуметтік-психологиялық
феномендердің
психоаналитикалық талдауы. Әлеуметтік психологиядағы интеракционизм.
ТУ Ф 702–49–14. (Магистратура/докторантура) мамандығы бойынша қабылдау емтихандарының
бағдарламасы (магистратура/докторантура). ТУ СМЖ. Бірінші басылым
7
Когнитивизм қазіргі әлеуметтік психологияның басым бағдары ретінде. Әлеуметтік-
психологиялық құбылыстардың табиғатын жүйелік іс-әрекеттік түсіндіру. А.Н.
Леонтьевтің іс-әрекет теориясы және оны әлеуметтік психологияда пайдалану
мүмкіндігі. Бірлескен іс-әрекет концепциясы және А.С. Макаренко, А.В.
Петровскийдің ұжым теориялары.
10.
Тұлға және қоғам. Тұлғаның әлеуметтенуі.
Тұлға әлеуметтік-психологиялық зерттеулердің пәні ретінде. Тұлға мен қоғамның
өзара байланысы. Тұлғаның әлеуметтік-психологиялық теориялары. Әлеуметтенудің
әлеуметтік-психологиялық
аспектілері.
Әлеуметтену
түсінігі.
Әлеуметтену
институттары. Тұлға әлеуметтенуінің негізгі кезеңдері. Жас кезеңдеріне байланысы
тұлғаның әлеуметтік-психологиялық бейімделуі.
11.
Тұлғаның әлеуметтік мінез-құлқын реттеудің психологиялық механизмдері
Тұлға қажеттіліктері, мотивтері, қызығушылықтары, құндылық нормалары мен
әлеуметтік бағдарлары және олардың тұлғаның әлеуметтік мінез-құлқын психикалық
реттеудегі рөлі. Әлеуметтік бағдарлардың түсінігі, құрылымы мен функциялары. А.Н.
Леонтьев бойынша іс-әрекетті реттеу. Әлеуметтік бағдар, қажеттілік, мотив, тұлғалық
мағына түсініктерінің арақатынасы.
12.
Қарым-қатынас әлеуметтік-психологиялық феномен ретінде
Қарым-қатынас құрылымы, мазмұны, формалары мен механизмдері. Қарым-қатынас
қиындықтары мен кедергілері. Адамдар арасындағы қарым-қатынас процесінің
ерекшелігі: ақпараттардың «қозғалысы» кезіндегі дамуы мен толығуы. Коммуникация
түрлері. Тұлға аралық өзара әрекеттестік әлеуметтік-психологиялық зерттеу пәні
ретінде.
13.
Кіші топтардың әлеуметтік психологиясы
Кіші топтың психологиялық мәселесін өңдеудің әлеуметтік-тарихи және нақты-
ғылыми алғышарттары. ХХ ғасырдың 30-40 жылдары топтық феномендерді зерттеудің
жетекші бағыттары. Шағын топтардың жіктелуі. Шағын топ психологиясын зерттеудің
негізгі теоретикалық бағдарлары. Топтың даму үлгілері. Топтық динамика түсінігі.
14.
Үлкен топтар мен бұқаралық әлеуметтік процестер психологиясы
Үлкен әлеуметтік топтардың жіктелуі. Ұйымдаспаған табиғи және жартылай
ұйымдасқан уақытша үлкен топтардың өмірлік іс-әрекетінің психологиялық
аспектілері. Ұйымдасқан, тұрақты үлкен топтар (әлеуметтік класс, этнос, кәсіби
топтар, саяси партиялар) психологиясының құрылымы.
15.
Әлеуметтік психологиядағы қолданбалы зерттеулердің негізгі бағыттары
Қазіргі кезеңдегі қолданбалы әлеуметтік-психологиялық зерттеулерге деген
қызығушылықтың артуы.
Әлеуметтік психологиядағы қолданбалы зерттеулердің негізгі аймақтары: бірлестіктегі
әлеуметтік
психология,
бұқаралық
коммуникация
жүйесінің
әлеуметтік-
психологиялық аспектілері, жанұя қызметінің әлеуметтік-психологиялық аспектілері,
жарнаманың әлеуметтік психологиясы, басқару мен менеджменттің әлеуметтік-
психологиялық аспектілері. ЖОО мен мектептегі әлеуметтік-психологиялық қызмет,
шығармашылық пен өнердің әлеуметтік-психологиялық аспектілері, саясаттың және
т.б. әлеуметтік-психологиялық аспектілері. Қолданбалы психологиялық зерттеулерді
орталықтандыру үшін психологиялық қызметті ұйымдастыру. Психологиялық қызмет
іс-әрекеттеріндегі әлеуметтік психологияның орны.
16.
«Дифференциалды тұлға психологиясы» курсының мақсаты мен пәннің
жалпы сипаттамасы
Дифференциалды психологияның пәні мен әдістері, оның негізгі мжәне індеттері.
Индивидуалды айырмашылықтардың пайда болуының негізгі факторлары және
индивидуалдылықтың қалыптасуы. Жануарлар мен адамның индивидуалды
айырмашылықтары дифференциалды психологияның пәні ретінде. Дифференциалды
ТУ Ф 702–49–14. (Магистратура/докторантура) мамандығы бойынша қабылдау емтихандарының
бағдарламасы (магистратура/докторантура). ТУ СМЖ. Бірінші басылым
8
психологияның даму тарихы және бүгінгі жағдайы. Дифференцилды психологияның
пайда болу жағдайы. Дифференциалды психологияның зерттейтін құбылыстары.
Дифференциалды психология дамуының ғылыми себептері және басқа ғылымдар мен
психологиялық тармақтардың әсерлері.
17.
И.П. Павлов концепциясындағы жүйке жүйесінің психологиялық қасиеттері
Негізгі жүйке процестері – қозу және тежелу. Жүйке жүйесінің типологиялық қасиеті
индивидуалдылықтың негізгі нейрофизиологиялық сипаты ретінде. И.П. Павловтың
типологиялық концепциясы. Адамдар мен жануарлардың жүйке жүйесінің жалпы
қасиеттері. И.П. Павловпен Гиппократтың типологиясы.
18.
Б.М. Теплов бойынша жүйке жүйесінің қасиеті түсінігінің дамуы
Б.М. Теплов – Отандық дифференциалды психофизиология мектебінің негізін салушы.
Жүйке жүйесі қасиеті түсінігінің дамуы. Сенсорлық психофизиология бойынша Б.М.
Теплов зерттеулерінің мәні.
19.
В.Д. Небылицынның жүйке жүйесінің жаңа қасиеттерін ашуы
В.Д. Небылициннің жүйке жүйесінің негізгі қасиеттері теориясына қосқан үлесі. Жаңа
зерттеу бағыттары мен әдістерін енгізу. Жүйке жүйесінің жеке және жалпы қасиеттері.
Белсенділік пен эмоциялықтың табиғи алғышарттарын зерттеу. Жүйке жүйесінің жаңа
қасиеттерінің ашылуы. Қабылдаудың психологиялық табиғаты. Қабылдаудың
константтылығы. Бейнелердің заттық мазмұны. Перцептивті бейнелердің өзіндік
ерекшеліктері.
Қабылдаудың
қасиеттері
және
феномендері.
Қабылдаудың
психологиялық анықтамасы. Перцепцияның негізгі көздері. Қабылдаушы белсенділік.
20.
Қабылдау психологиясының жалпы сұрақтары
Қабылдаудың психологиялық табиғаты. Заттық бейненің пайда болуының
сенсоматорлық теориясы. Адаптация динамикасы мен феноменологиясы.
Перцептивті ішкі дайындық. Қабылдаудағы ішкі дайындық. Кеңістікті қабылдау.
Тереңдікті және алыстауды түйсінулер. Шамаларды, формаларды қабылдау.
Қозғалысты қабылдау. Уақытты қабылдау.
21.
Темперамент теориясы: тарихы мен қазіргі жағдайы
Темперамент. Темперамент туралы зерттеулердің дамуы. Темперамент теориялары.
И.П. Павлов пен оның ізбасарларының темперамент типтері туралы көзқарастары.
В.С.Мерлин мен Б.М. Теловтың мектептеріндегі темпераментті зерттеу бағыттары.
Темперамент құрылымы. Темперамент компоненттерінің сипаты – жалпы белсенділігі,
моторикасы мен эмоционалдығы. Жүйке жүйесі мен темперамент қасиеті.
Әдебиет
1.
Петренко В.Ф. Основы психосемантики. М, Питер, 2005.
2.
Психология внимания / Под ред. Ю.Б. Гиппенрейтер, В.Я. Романова. М.: АСТ,
2008.
3.
Психология индивидуальных различий / Под ред. Ю.Б.Гиппенрейтер, В.Я.
Романова. М: АСТ, 2008.
4.
Психология личности: Тексты / Под ред. Ю.Б.Гиппенрейтер, А.А.Пузырея. - М.
2008.
5.
Психология мотивации и эмоций / Под ред. Ю.Б.Гиппенрейтер, М.В.Фаликман. М.:
ЧеРо, 2006.
6.
Психология ощущений и восприятия / Под ред. Ю.Б. Гиппенрейтер, В.В.
Любимова, М.Б. Михалевской. М., 2002
7.
Психология памяти / Под ред. Ю.Б. Гиппенрейтер, В.Я. Романова. М.: ЧеРо, 2002.
8.
Психология эмоций. Автор-составитель В.К.Вилюнас. М., Питер, 2004
9.
Ребер А. Большой толковый психологический словарь. В 2-х томах. М.: Вече, АСТ,
2000.
ТУ Ф 702–49–14. (Магистратура/докторантура) мамандығы бойынша қабылдау емтихандарының
бағдарламасы (магистратура/докторантура). ТУ СМЖ. Бірінші басылым
9
10.
Роджерс К. Взгляд на психотерапию. Становление человека. – М.: Прогресс,1994.
11.
Рубинштейн С.Л. Основы общей психологии. СПб, Питер, 2002.
12.
Современная психология мотивации / Под ред. Д.А.Леонтьева. М.: Смысл, 2002.
13.
Соколова Е.Е. Введение в общую психологию. Общая психология. В 7т.т. Под ред.
Братуся Б.С. Т.1. М.: Академия, 2008.
14.
Солсо Р. Когнитивная психология. М., 1996 (или более поздние издания).
15.
Тихомиров О.К. Психология мышления. М., 2002 (или более поздние издания)
16.
Хьелл Л., Зиглер Д. Теории личности (основные положения, исследования и
применение). – СПб: Питер Пресс, 1997 (1999). – С. 60-64, 78-93, 112-118, 129-133.
17.
Шифман Х.Р. Ощущение и восприятие. СПб., 2003.
18.
Эриксон Э. Идентичность: юность и кризис. – М., 1996.
19.
Юнг К.Г. Тэвистокские лекции. М. Рефл-Бук, Ваклер, 1998.
III. «Тұлғаның дифференциалды психологиясы»
пәні
1.
Мінез, мінез құрылымы. Мінез типологиясы
Мінез. Мінезді зерттеу тарихы. Темперамент пен мінездің арақатынасы. Мінездің
құрылымы. Тұлға бағыттылығы, сенімдер жүйесі, моральдық-ерік қасиеттері.
Мәнездің қалыптасуы. Тұлға және мінез. Мінез типологиясы (П.Б. Ганнушкин). А.Е.
Личко мен К.Леонгард бойынша мінез акцентуациясы. Э.Фромм бойынша әлеуметтік
мінездер типологиясы.
2.
Қабілет. Қабілет теориялары. Тұлға құрылымындағы қабілеттің рөлі.
Қабілеттер. Анықтамасы. Б.М. Теплов бойынша қабілет теориясы. Белсенділік пен өзін
реттеу қабілеттің интегралды параметрі ретінде. Жалпы және арнайы қабілеттер
классификациясы. Нышандар. Дарындылық. Данышпандық. Қабілет пен дарындылық
теорияларын зерттеудегі Отандық психология мен психофизиологияның үлесі.
3.
Адам конституциясы түсінігі. Дене бітімі типтерінің жіктемесі. Адам
конституциясы туралы қазіргі көзқарастар
Адамның биологиялық ұйымдасуының иерархиясы мен деңгейлері. Адамның жеке
және жалпы конституциясы. Тұқым қуалаушылық және конституция. Дене
конституциясы. Дене бітімі типтерінің классификациясы. Э.Кречмердің зерттеулері.
Кречмер бойынша дене құрылысының типтері. Адамның дене құрылысының
темперамент және мінезбен ара қатынасы. У.Шелдон зерттеулері. Мінез зерттеулері.
Адам конституциясы туралы заманауи көзқарастар.
4.
Индивид және тұлға түсінігі.
А.Н. Леонтьев бойынша индивид және жеке адам ұғымдарын ажырату тәсілі. Индивид
түсінігі. Тұлға түсінігі. Индивид және тұлға құбылыстарының ара-қатынасы.
Я.Щепанский ұсынған тұлға концепциясы. Тұлға құрылымындағы биогендік,
психогендік және социогендік элементтер. Л.И. Божовия бойынша тұлға құрылымы.
К.К. Платонов бойынша тұлға құрылымы.
5.
Мінез бітістердің табиғи-генетикалық қасиеттері.
Мінез туралы ғылыми*психологиялық түсінік. Мінез қалыптастыратын қасиетер
(жетекші, типтік, дара). Жалпы және дифференциалды психологиядағы мінез мәселесі.
Адам бойындағы мінездің қалыптасуы. Мінездік қасиеттер туралы жалпы түсінік.
Мінездің құрылымы. Мінездік бітістер. Мінездің психологиялық қызметтері.
6.
Психологиялық экспериментті ұйымдастыру және жүргізу
Ғылыми психологиялық зерттеу мәселесі ұғымы. Ғылыми мәселені бөліп алу
сатылары (В.Н. Дружинин). Зерттеудің объектісі және пәні туралы түсінік. Зерттеудің
мақсаты мен міндеттерін анықтау. Зерттеудің өзектілігі, оның нәтижелерінің
теориялық және практикалық мәні туралы түсінік. Экспериментті мазмұнды
ТУ Ф 702–49–14. (Магистратура/докторантура) мамандығы бойынша қабылдау емтихандарының
бағдарламасы (магистратура/докторантура). ТУ СМЖ. Бірінші басылым
10
жоспарлау және эксперимент типтерін таңдау эксперименттік психологиялық
зерттеудің логикалық схемасы ретінде. Эксперименттік жоспарларды жіктеу белгілері.
7.
Психологиялық эксперименттегі ауыспалылар және оларды өлшеу
Психологиядағы өлшеу ұғымы. С.С. Паповян бойынша психологиялық өлшеулердің
жіктемесі. Тәуелді және тәуелсіз өзгергіштіктер. Өзгергіштіктер арасындағы
қатынастар. Д.Кеэмпбелл бойынша тәуелсіз өзгергіштердің жіктемесі: басқарылатын
өзгергіштіктер, қоршағандарға қатысты тұрақтылар. Өзгергіштіктерді тексеру.
Психологиялық эксперименттегі өзгергіштіктерді басқару. Өзгергіштіктер арасындағы
қатынастар. Психологиялық шкалалау. Өзгергіштіктерді өлшеу шкалалары.
Психофизикалық эксперимент.
8.
Экспериментатордың іс-әрекеті мен сыналушының мінез-құлқы
Жеке сыналушылармен және топтармен эксперимент жүргізу. Зерттеу таңдауын
қалыптастыру, оны қалыптастырудың үш белгісі. Таңдау репрезентативтілігін
қамтамасыз ету. Таңдау санына қойылатын талаптар. Экспериментатор мен
сыналушының эксперимент нәтижелерін ауытқытатын қарым-қатынастың негізгі
факторлары. Экспериментатор іс-әрекетіндегі инструкцияның алатын рөлі және оның
сыналушылардың мінез-құлқына әсері. Сыналушылардың іс-әрекет нәтижесін
бағалаудағы экспериментатор жіберетін әдеттегі қателері.
9.
Қорытындының сенімділігі. Зерттеу нәтижелерін рәсімдеу
Психологиялық гипотезаларды эксперименттік тексерудің аяқтаушы сатысы ретіндегі
қорытындыларды тексеру. Психологиялық гипотезаларды тексерудегі статистикалық
қорытындылар. Нәтижелерді жалпылақу мәселесі: объектілерге қатынас, биологиялық
сипаттамалары.
10.
Психодиагностика ғылым және практикалық іс-әрекет ретінде
Психодиагностика ғылым саласы және тәжірибе ретінде. Пән теориясы және
психометрика.
Психодиагностиканың
дифференциалды
психологиямен,
психометрикамен, тәжірибелік психологиямен байланысы.
Психодиагностиканың қолдану салалары: психологиялық кеңес беру, психотерапия,
экспертиза, кәсіби таңдау және т.б.. Психодиагностика психологиялық диагноз
қоюдың әдістері мен амалдарының ғылыми жүйесі ретінде. Психологиялық диагноз
туралы түсінік және оның деңгейлері. Ғылыми зерттеудің міндеттері мен жеке дара
зерттеудің міндеттерін ажырату. Психодиагностикалық міндеттердің және зерттеу
әдістерінің классификациясы.
11.
Психодиагностиканың қысқаша тарихы, кәсіби-этикалық принциптері
Психодиагностикадағы объективтілік көрсеткіштері. Өлшеудің стандартты қатесі.
Диагностикалық әдістерге қойылатын талаптар. Психодиагностикада қолданылатын
кәсіби-этикалық принциптер. Психодиагност әрекетінің нәтижелігінің көрсеткіштері.
Психодиагностика дамуының тарихы. ХХ ғасырға дейін тест әдістерінің пайда болуы.
ХХ ғасырдың басында психологиялық және педагогикалық тестерді қолдану
тәжірибесі.
АҚШ
тест
әдістерінің
дамуы.
Ресей
және
шет
елдерде
психодиагностиканың
даму
тарихы.
Әр
түрлі
ғылыми
бағыттарда
психодиагностикалық амалдардың шығарылуы. Интеллект тестерінің даму тарихы.
12.
Психодиагностиканың
психометрикалық
негіздері
(тестік
нормалар,
шкалалар)
Тестік нормалар. Сынақтар (тестер) дифференциалды-психологиялық ерекшеліктерді
өлшемдеу құралы ретінде. Тестік нормалар және оларды тексеру. Диагностикалық
нормалардың түрлері: абсолютті, статикалық, критериалық. Әр түрлі диагностикалық
нормаларды қолдану шегі: арнайы қабілеттер диагностикасы және әмбебап мінездік
диагностикасы. Тест нормаларының статистикалық негізделуі. Қалыптылықты тексеру
және нормалардың тұрақтылығын тексеру.
ТУ Ф 702–49–14. (Магистратура/докторантура) мамандығы бойынша қабылдау емтихандарының
бағдарламасы (магистратура/докторантура). ТУ СМЖ. Бірінші басылым
11
Психодиагностикалық өлшеулердің статистикалық принциптері. Мәліметтердің негізгі
түрлері. Өлшеулердің шкалдары және деңгейлері. Айнымалылардың бір бірімен
байланыс мөлшері.
13.
Психодиагностикадағы сенімділік пен валидтілік түсінігі
Сенімділік. Өлшеу қатесі формуласындағы тестің дәлдігі мен сенімділігінің
байланысы. Сенімділік түрлері: ретесттік, синхронды сенімділік. Сенімділікті тексеру
процедуралары: параллель формаларды салыстыру, тест-ретест. Сенімділік өлшемдері.
Сұрақтамалардың сенімділігі. Әлеуметтік жағымды көріну түсінігі және сол сияқты
мотивациялық бұрмалаулар. Жалған жауаптарды тексеретін шкалалар. Ішкі келісімдік.
Мәліметтердің дұрыстылығын компьютер арқылы бақылау.
Валидтілік. Валидтілік және оның түрлері. Критерийлердің түрлері. Болжамдық және
сол мезеттік валидтілік. Эмпирикалық валидтіліктің әдістері. Валидтіліктің
сенімділікке тәуелділігі. Валидтілік және дұрыстылық.
14.
Тұлға психодиагностикасы
Тұлға модельдеріне қатысты теоретикалық құрылымдардың әр түрлілігі. Тұлғалық
сұрақтамалардың күшті және әлсіз жақтары. ММРІ және 16 PF сұрақтамаларының
теоретикалық негіздері, негізгі шкалалар және оларды пайдаланудың жалпы
ерекшеліктері. Проективті әдістер және олардың негізгі белгілері. Розенцвейг, ТАТ,
Роршах тесті, Люшердің түстерді таңдау тестермен жұмыс істеу ерекшеліктері және
олардың теоретикалық негіздерін, шкалаларын қысқаша сипаттау. Мінездің
патологиясын анықтауға арналған диагностика. Патопсихологиялық зерттеудің
міндеттері мен ерекшеліктері. Эксперименттік психологияның әдістері.
15.
Интеллект психодиагностикасы
Интеллекті анықтаудағы негізгі амалдар және олардың модельдері. Интеллектің
факторлық модельдері (Спирмен, Кэттелл, Терстоун, Гилфорд). Интеллектің
когнитивті модельдері. М.Холоднаяның металды тәжірибе концепциясы. Интеллект
диагностикасы. Психометрикалық негіздері. Дж.Равеннің прогрессивті матрицалары.
Д.Векслер тесті. Интеллект құрылымы тестері.
16.
Қазіргі медициналық психологияның пәні мен құрылымы
Медициналық психологияның пәні мен объектісі. Медициналық психологияның
қазіргі күйі және даму тарихы. Медициналық психология ғылымының бір саласы
ретінде, оның басқа ғылымдармен байланысы. Қазіргі заманғы медициналық
психологияның негізгі бөлімдері: нейропсихология, патопсихология, психосоматика.
Медициналық психологтардың іс-әрекетінің негізгі бағыттары. Еліміздің емдеу
мекемелеріндегі медициналық психологтардың қызметтері мен штаттық нормативтері.
Медициналық психологтар іс-әрекеттерінің этикалық және құқықтық аспектілері.
Медициналық сараптаманың әртүрлі міндеттерін жүзеге асырудағы медициналық
психологтардың рөлі.
17.
Психопатология негіздері. Патопсихологиялық зерттеулердің әдістері мен
процедуралары
Патопсихологияның пәні мен міндеттері. Психоневрологиялық мекемелердегі
патопсихологтардың негізгі функциялары. Клиникалық-нозологиялық диагностика
мақсаттарында әксперименттік-психологиялық әдістерді пайдалану ұстанымдары.
18.
Психикалық
дизонтогенез
түсінігі.
Аномальды
психикалық
даму
ерекшеліктерін анықтаушы факторлар
Психиканың дамуын анықтайтын факторлар. Дамудың «біріншілік» және «екіншілік»
дефектілері. Психиканың құлдырауы мен дамуының сәйкестігі мәселесі. ЖПФ
дизонтогенезі туралы түсінік. Дизонтогенездің параметрлері. ЖПФ бұзылуындағы жас
ерекшелік факторының рөлі.
19.
Аномальды даму түрлері: психикалық толық жетілмеушілік, кешіккен
психикалық даму, дефицитарлық психикалық даму
ТУ Ф 702–49–14. (Магистратура/докторантура) мамандығы бойынша қабылдау емтихандарының
бағдарламасы (магистратура/докторантура). ТУ СМЖ. Бірінші басылым
12
Ақыл-ойдың артта қалуының моделіндегі психикалық толық жетілмеу. Негізгі
клиникалық формалар. Ақыл-ойдың артта қалуындағы психикалық процестердің
ерекшеліктері. Диагностика. Нақты эксперименттік-психологиялық әдістемелер.
Кешіккен психикалық даму (КПД). КПД-ың этиологиясы. КПД-ың түрлері.
Дифференциалды диагностика. КПД психологиялық түзету мәселелері.
Достарыңызбен бөлісу: |