Бағдарламасы Химиялық пәндер кафедрасы 24 беттің 2беті Жұмыс оқу бағдарламасы

Бақылау сұрақтары:
1.
Тұйық тізбекті қосарланған жүйелер. Ароматтылық және оның белгілері. Хюккель 
ережесі. Конденсирленген арендердің (нафталин, антрацен, фенантрен) ароматтылығы. 
2.
Карбоциклді (бензол, анилин) және гетероциклді (пиридин, пиррол) қосылыстардағы 

,

және 

,

- қосарлану.
3.
Органикалық қосылыстарының молекуласындағы атомдардың өзара әсері. 
Орынбасарлардың электрондық әсері (эффекті) индуктивтік және мезомерлік. 
4.
Конформация. Ньюменнің проекциялық формуласы. Кернеу түрі. Тасаланған, қиылған 
және тежелген конформациялардың энергетикалық сипаты (бутан мысалында). 
5.
Циклогексанның конформациясы. Кернеу түрлері (бұрыштық, торсиондық, Вандер-
Ваальс). Метилциклогексанның конформациясы. 
6.
Бір хиралдық орталығы болатын қосылыстардың энантиомериясы (глицерин альдегиді, 
сүт қышқылы). Фишердің проекциялық формуласы. Абсолюттік және салыстырмалы 
конфигурация. 
7.
Хиралдық молекулалар. Бір (сүт, алма қышқылы) және екі хиралдылық орталығы 
болатын молекулалар. Энантиомерлер, диастереомерлер, рацематтар, мезо-шарап 
қышқылы. 
8.
Органикалық қосылыстардың қышқылдығы. ОН
-
және SH-қышқылдар ретінде 
спирттердің, фенолдардың және тиолдардың реакцияласу қабілеті (тұз түзілу 
реакциялары). 
9.
Алкандардағы тетроганальдық көміртек атомының радикалдық орынбасу реакциясы.
10.
Алкандардағы радикалдық орынбасу реакциясындағы региоселективтілік. Тізбекті 
процестер жайлы түсінік.
11.
Алкендер мен 

,

-қанықпаған карбонилдік қосылыстарды гидрогалогендеу 
мысалында электрофилдік қосыпалу реакциялары. Марковников ережесі бойынша және 
оған кері жүретін қосыпалуды белгілейтін факторлар.
12.
Арендердегі электрофилдік орынбасу реакциялары. Нитрлеу және сульфирлеу 
реакцияларындағы электрофилдік бөлшектер пайда болу жолдары.
13.
Арендердегі электрофилдік орынбасу реакциялары. Катализдің қажеттілігі. 
Галогендеу, алкилдеу, ацилдеу реакцияларындағы электрофилдік бөлшектің түзілу 
жолдары.

Химиялық пәндер кафедрасы 
24 беттің 22беті
Жұмыс оқу бағдарламасы 
14.
Фенолдағы электрофилдік орынбасу реакциялары. Гидроксил тобының ароматтық 
сақинаның реакцияласу қабілетіне әсері және оның бағыттау әрекеті.
15.
Аминдердің негіздік және нуклеофильдік қасиеттері. Алифаттық және ароматтық 
аминдердің негіздік қасиеттерінің салыстырмалы сипаттамасы.
16.
Альдегидтер мен кетондардағы нуклеофилдік қосыпалу реакциялары. Электрондық 
және кеңістіктік факторлардың әсері, қышқылдық катализдің рөлі. 
17.
Альдегидтер мен кетондардағы нуклеофилдік қосыпалу реакциялары. Альдегидтер 
мен кетондардың реакцияласу қабілетін салыстырмалы түрде сипаттау, ондағы 
электрондық эффект пен стериялық факторлардың рөлі.
18.
Альдегидтер мен кетондардағы СН-қышқылдық орталықтың қатынасуымен жүретін 
нуклеофильдік қосыпалу реакциялары. Негіздік катализ.
19.
Альдегидтер мен кетондар. Енолят-ионының құрылысы. Альдолдық және 
кротондық типтегі конденсация.
20.
Альдегидтер мен кетондар. 

,

-Қосарланған жүйелер ретіндегі карбоксилдік топ пен 
карбоксилат-ионның электрондық құрылысы.
21.
Алифаттық және ароматтық моно-және дикарбон қышқылдарының қышқылдығы 
жайлы салыстырмалы сипаттама. 
22.
Карбон қышқылдарындағы sp
2
- гибридтелген көміртек атомының нуклеофилдік 
орынбасу реакциялары. Этерефикация реакциясы.
23.
Карбон қышқылдары. Қышқылдық катализдің рөлі. Күрделі эфирлердің 
қышқылдық және сілтілік гидролизі.
24.
Карбонилді көміртек атомындағы нуклеофилдік орынбасу реакциясы ретіндегі 
жүретін күрделі эфирлік конденсация. Реакция СН-қышқылдық орталықтың пайда болуы.
25.
Карбон қышқылдары. Таутомерия 1,3-дикарбонилді қосылыстардың кето-енолдық 
таутомериясы (ацетосірке эфирі). Ацетосірке эфирінде кетондық және енолдық пішіндер 
болатындығын дәлелдейтін реакциялар. 
26.
Ацетосірке эфирінің СН-қышқылдық қасиеті. Ацетосірке эфирі негізінде карбон 
қышқылдары мен кетондарды синтездеу мүмкіндіктері.
27.
Бір гетероатомды бесмүшелі гетероциклдер қатарындағы (фуран, пиррол, тиофен) 
ароматтылық және оның ерекшеліктері. Электрофилді орынбасу реакцияларындағы 
бесмүшелі гетероциклдердің реакцияласу қабілетіне гетероатомның ықпалы (сульфирлеу, 
нитрлеу реакцияларының мысалында).
28.
Екі азот атомы бар алтымүшелі ароматтық гетероциклдер (диазиндер). 
Пиримидиннің гидрокситуындыларының (урацил, тимин, цитозин, барбитур қышқылы). 
Лактим-лактамдық таутомериясы.
29.
Пуриннің ароматтылығы және қышқылдық-негіздік қасиеттері. Пуриннің 
гидрокситуындыларының ксантиндегі, гипоксантиндегі, гуаниндегі, несеп қышқылындағы 
лактим-лактамдық таутомерия.
30.
Арендер (бензол, толуол). Ароматтық қасиеттері. Сульфирлеу, алкиндеу, ацилдеу. 
Катализаторлар, алкилдеуші реагенттер.
31.
Арендер. Электрофилдік орынбасу реакцияларындағы ароматтық ядроның 
реакцияласу қабілетіне галогеннің тигізер ықпалы (нитрлеу), галогеннің бағыттаушы әсері.
32.
Ароматтық ядрода немесе бүйір тізбекте галоген атомдары болатын арендердің 
туындылары. Алыну тәсілдері. Ядродағы және бүйір тізбектегі галогендердің арасындағы 
қозғалғыштық айырмашылығы.
33.
Спирттер. Жіктелуі, атауы. Алыну тәсілдері. Алкоголяттардың жай және күрделі 
эфирлердің, галогеналкандардың түзілуі. 

Химиялық пәндер кафедрасы 
24 беттің 23беті
Жұмыс оқу бағдарламасы 
34.
Конденсирленген арендер. Ароматтық жүйе ретінде нафталин. Қабысу энергиясы. 
Сульфирлеу, нитрлеу реакциялары.
35.
Конденсирленген 
арендер. 
Нафталин 
қатарындағы 
бағытталу 
ережесі. 
Тотықсыздану (тетралин, декалин) және тотығу (нафтохинон, фталь қышқылы).
36.
Фенолдар. Жіктелуі, атауы. Алыну әдістері. Жай және күрделі эфирлердің, 
феноляттардың түзілуі. Тотығу. Фенолдардың гидроксиметилдену реакциясы.
37.
Жай эфирлер. Атауы. Алыну әдістері. Оксоний тұздарының түзілуі, галогенсутек 
қышқылы әсерінен ыдырату. Тотығу.
38.
Аминдер. Жіктелуі, атауы. Алыну әдістері. Алифаттық және ароматтық аминдердің 
негіздік қасиеттерін салыстыру. Алифаттық және ароматтық аминдерді алкилдеу мен 
ацилдеу. 
39.
Ароматтық аминдер. Атауы. Алыну әдістері. (Зинин реакциясы). Негіздік 
қасиеттері. Электрофилдік орынбасу реакцияларындағы ароматты ядроның реакцияласу 
қабілетіне аминотоптың ықпалы. Ароматтық аминдерді галогендеу, сульфирлеу, нитрлеу, 
нитроздау. Аминотоптарын қорғау.
40.
Аминдер. Біріншілей және екіншілей аминдердің азотты қышқылмен реакциялары. 
Аминдердің карбонилді қосылыстармен реакциясы (Шифф негіздері) және олардың 
гидролизі.
41.
Альдегидтер мен кетондар. Атауы. Құрылысы. Альдегидтер мен кетондардың 
ацетальдардың түзілуі қышқылдық катализ әсері. Натрий гидросульфитінің қосып алынуы.
42.
Альдегидтер мен кетондар. Алыну әдістері. Циансутекті қышқылдың, 
металлорганикалық қосылыстардың қосылуы.
43.
Альдегидтер мен кетондар. Атауы. Алыну әдістері. Карбонилдік топтың құрылымы. 
Қосылу-айырылу реакциялары: иминдердің (Шифф негізі), гидрозонның, семикарбазонның 
алынуы.
44.
Карбон қышқылдары. Жіктелуі. Атауы. Алыну әдістері. Қышқылдық қасиеттері 
тұздардың түзілуі. Қышқылдық қасиеттің орынбасарлардың электрондық әсеріне 
тәуелділігі.
45.
Карбон қышқылдары. Жіктелуі, атауы, алыну әдістері. Карбоксил тобының 
құрылысы. Карбон қышқылының функциялық туындыларын-галогенгидридтерін, 
ангидридте-рін, күрделі эфирлерін, амидтерін алу.
46.
Дикарбон қышқылдары. Атауы. Алыну әдістері. Биофункциялық қосылыс ретіндегі 
химиялық қасиеті. Қышқылдық қасиет және орта тұздардың түзілуі. Ерекше қасиеттері 
(циклді) сақиналы ангидридтер мен имидтердің түзілуі (карбоксилсізденуі). 
47.
Күрделі эфирлер. Атауы. Алыну әдістері. Күрделі эфирлердің қышқылдық және 
сілтілік гидролизі. Қайта этерификациялау. Күрделі эфирлердің аммонолизі.
48.
Карбон қышқылының амидтері. Аталуы. Алыну әдістері. Амидтік топтың 
құрылысы. Амидтердің қышқылды-негіздік қасиеттері. Гидролиз, қышқылдық және 
негіздік катализ. Амидтердің гипобромиттермен және азотты қышқылмен ыдырауы, 
нитрилдерге дейін сусыздануы.
49.
Карбон қышқылдары. Көмірсутек радикалдарының қатысуымен жүретін 
реакциялар: Гелл-Фолгардт-Зелинский реакциясы бойынша галогендеу.
50.
Карбон қышқылдарының ангидридтері. Алынуы. Күрделі эфирлерге, амидтерге, 
гидразидтерге, қышқылдарға айналуы.
51.
Аминқышқылдар. Атауы, изомериясы. Гетерофункциялық қосылыстар ретіндегі 

, 

-және 

-аминқышқылдардың ерекше реакциялары. Лактамдар, дикетопиперазиндер және 
олардың гидролизге қатынасы. 

Химиялық пәндер кафедрасы 
24 беттің 24беті
Жұмыс оқу бағдарламасы 
52.
Пептидтер, ақсылдар (белоктар). Пептидтік топтардың электрондық және 
кеңістіктік құрылысы. Пептидтер мен ақсылдардың біріншілей құрылымы.
53.
Моносахаридтер, жіктелуі, номенклатурасы, стереоизомериясы. Хеуорс формуласы 
Д-манноза және 2-дезокси-Д-рибоза мысалында.
54.
Моносахаридтер. Альдозалардың тотықсыздандырғыш қасиеті. Глюкозидтердің 
түзілуі және олардың ацеталь ретіндегі қасиеті.
55.
Тотықсыздандырғыш (лактоза, мальтоза, целлобиоза) және тотықсыздандырмайтын 
(сахароза) дисахаридтер. Құрылысы, номенклатурасы. Гидролизге қатынасы.
56.
Моносахаридтер. 
Жіктелуі, 
номенклатурасы, 
стереоизомериясы. 
Хеуорс 
формулалары (Д-глюкоза мен Д-фруктоза мысалында). Жай және күрделі эфирлердің 
алынуы. Эфирлердің гидролизге қатынасы. 
57.
Полисахаридтер. Жіктелуі. Целлюлозаның жай және күрделі эфирлері ацетаттар, 
нитраттар, карбоксиметилцеллюлозалар. Полисахаридтердің және олардың эфирлерінің 
гидролизге қатынасы.
58.
Құрамында бір гетероатомды бар бес мүшелі гетероциклдер. Пиррол, тиофен, 
фуран. Ароматтық қасиеті. Ацидофобтық, циклдегі сульфирлеу, нитрлеу, галогендеу 
реакцияларының ерекшеліктері. 
59.
Бір азот гетероатомы бар алтымүшелі гетероциклдер. Пиридин, хинолин, 
изохинолин. Скрауп әдісі бойынша хинолинді синтездеу. Сульфирлеу, нитрлеу, 
гидроксилдеу, аминдеу.
60.
Пирозолон-5 және оның туындылары-антипирин, амидопирин, анальгин. 
Құрылысы, алынуы. Ацетосірке эфирі негізіндегі синтездеу.