Білім беру қызметінің жиынтық субьектісі

Педагогикалық және оқу қызметінің субьектілерін сипаттай отырып ең алдымен әр педагог және оқушы өзара қоғамдық субьектіні ұсынады, бірге оқу үрдісінің жиынтық субьектісі болып табылатынын ескеру керек. Жиынтық субьект әр білім жүйесінде қоғамдық құндылықтарды ұсына отырып әкәімшілік, мұғалімдер ұжымы, оқушылар кеңесі (институтта ректорат, кафедра,деканат,оқу топтары) Бұл жиынтық субьектілері қызметі нормативтік- құықтық және бағдарламалық құжаттармен бағытталады.

Білім беру үрдісіндегі субъектілер ара-қатынасы.

Білім беру үрдісі ол - өзара қарым-қатынас. Білім беру үрдісі көп жоспарлы және полифорумдық қатынас болып есептеледі, бұл оқушы мен оқытушының біліми-педагогикалық қарым-қатынасы және оқушылар арасындағы біріңғай тұлғалық ара-қатынас, ол әр-түрлі біліми-педагогикалық үрдіске тигізе алады.

Алғашқы жоспарын «оқушы-оқытушы» , деп қарастырайық. Ол тарихта: МСаманмен жеке жұмыста, Мұғаліммен, сынып сағатында (Я.А. Каменскийдің кезінен), мұғаліммен оқушының кеңес алу жұмыстарында, отызыншы жылдардағы Ресейдегі бригадалық-зертханалар әдісімен әр-түрлі әдістермен жүзеге асқан. Алайда әрбір өзара қарым-қатынастағы жақтар қай нұсқауда болмасын өз субъектілік белсенділігін көрсеткен. Көбінесе ол оқушының сократтық әңгімелесу, жеке жұмыс барысында, кеңес алуда байқалған.

Қазіргі кезде біліми-педагогоикалық өзара қарым-қатынас мынадай ұйымдастырылған шараларда: кәсіптік, біріктіріліп бөлінген жұмыстар, топтардағы жұмыс, треннинг-сыныптары, кең алқымалады. Сол орайда, қызметтестік алдымен оқушылардың бір-бірімен ара-қатынасын болжайды.

Білім беру үрдісінде жоспарлардың көптігі және білім берудің әр-түрлілігі жүйелі түрде қиындай түседі.

Субъект-субъектілі біліми ара-қатынас жүйесі.

Біліми ара-қатынас мынадай жүйемен көбінесе жазылады. S-O, ондағы S бұл –белсенді субъект, білім беретін, ептілікті қалыптастыратын, бағалаушы және бақылаушы. Оқушы білім, тәрбие алушы ретінде қарастырылады. Бұл мінездемеге жүгіне отыра соңғы жылдары екі түрлі: субъекті- субъектілі ара-қатынас деп насихатталады S1-S2, мұндағы S1 – мұғалім және S2 – оқушы (студент) өзара байланыс S3 бірлескен мақсатымен мінездемеленетін субъект құрастырады.

Мынаны ескере отырып мұғалімнің жұмыс барысында сыныпта, топта, өзара қарым-қатынаста болатын мүшелерінің сол сыныптың бірлескен байланысын қалыптастыруға және де ортақ мақсатқа жетуге ол бар күшін салуы тиіс біліми-бірлестіктің орнатылған жүйенің өз алдына көп ярустық, білім беру, барлық бірлестіктің қатысушыларының арасындағы психологиялық әрекеттің құрылуынан беріктігі орнайды.

Бірлестіктегі психологиялық қатынас.
Адамдардың психологиялық жағдайының бірлесуінен, жалпылануынан олардың бір-біріне деген түсіністегі өзара қызығушылығы мен сенімділігімен психологиялық қатынас пайда болады. Н.Д.Левитовтың соңынан кейіп психологиялық күйде болу адамның белгілі бір уақыттағы толықтай психологиялық мінездемесі оның психологиялық үрдістері біріңғай ағымын, тұлғаның қасиеті мен жағдайын айқындайтын, осылай психологиялық жағдай анықталады.

Қатынас субъектілерде қалыптастырушы, жағымды түрде сезілетін өзара әрекет факторы болып табылады. Қатынас барысында субъектілердің жеке қасиеттері өзара әрекеттесу кезінде кеңінен таралады және оларға интеллектуалды, эмоционалды қанағат әкеледі. Өзгеше сөздермен айтқанда эмоциялық және интеллектуалдық ой бөлісу, қатысу, қатынастың ішкі механизмдері болып есептеледі. Эмоциялы ортақ ой бөлісудің түп нұсқасында психологиялық құбылыс «жұқпалы» жатыр, бұл әлеуметтік психологияда топтық қызметтесудің интеграциялық әдісі болып табылады. Өзінің ертедегі шығу тегіне байланысты жұғу көп түрлі болып аяқ асты болатын адам әрекетінен байқалатын түрі болады (Т.М.Андреева). Жұғу көбінесе адамның түсініксіз, еріксіз белгілі бір психологиялық жағдайларда, психологиялық бағытталу беру кезінде, үлкен эмоциялық әсер алу, сезімдер және құштарлық жиынтығында баға береді. Эмоциялық субъектілердің білім алудағы дара қолдау көрсетуі қатынасы бастапқы және фондық механизмі болып табылады. Эмоциялық өзара қолдау көрсету қатынас механизмі ретінде, біріншіден, өзара әрекеттесетін субъектілердің жеке ерекшеліктерімен, заттың құндылығымен, жақтардың бұл үрдіске қатысын ескере кету керек. Бұл өзара әрекеттесудің келісімділігіне, түсіністігіне, біріктірілуіне ықпалын тигізеді.

Өзгеше механизм бұл өзара әрекеттесетін жақтардың ойша қолдауын, екіжақты мәселені бірігіп шешудегі, ой бөлісулерін көрсететін қатынас. Бұл механизм интеллектуалды қолдау болғандықтан, субъектілердің интеллектуалды бірлесіп қызмет етуінен (мысалы, мұғалім және оқушы) байқалады. Қатынастың ішкі жағдайының туындысы болып өзара әрекет ететін жақтардың бір-біріне деген шынайы сыйластығы, сиипатиялығы, толеранттығы табылады. Қатынастың сыртқы көрсеткіші болып өзара әрекеттесетін субъектілердің іс-әрекеттері есептеледі.

Солай қатынаста сыныптағы мұғалімнің тұрған тұрысы, көзқарасы қимылдары, қолдайтын, жұмыс барысындағы, тыныштық, тосу, үнсіздік, толқу, ойлау көрсеткіш ретінде қарастырылады. Бұл және өзгелері (арнайы) праксемика-арнайы қарым-қатынас теориясы бөлімінде жазылады.

Қатынас-бұл субъектілердің өнімдік ара-қатынасының негізі pufe солдары, ол бұл үрдістің әсерін және қорытындысын көрсетеді. Біліми өзара- әрекеттесу кезіенде психологиялық қатынас қиындықсыз еркін қарым-қатынаста болудың ол субъектілерге нәтижелі қызметтестікке қажетті.

Біліми өзара әрекеттесу белсенділікпен, бір мақсатта бағытталуымен, нақты баға берілгендігімен мінезделеді, екі жақтың да әрекетінен мұғалім мен оқушының, субъектілердің әрекеті бекітілген құбылыспен қатынастың психикалық жағдайымен қорытындыланады.

5. 
   
   
   жүктеу/скачать 0,81 Mb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: