Бағдарламасы ПӘндер тізімі физикалық география: жалпы жертану, топография геодезия негіздерімен

 

 

 

 

 

 

 

Мамандық бойынша  магистратураға түсу бағдарламасы 

 

ПӘНДЕР ТІЗІМІ 

 

1.ФИЗИКАЛЫҚ  ГЕОГРАФИЯ:  жалпы  жертану,  топография  геодезия  негіздерімен, 

картография,    метеорология  және  климатология,  гидрология,  Қазақстанның  физикалық 

географиясы,  ланшафттану,  геология,  топырақтану,  материктер  мен  мұхиттардың 

физикалық 

географиясы, 

географиялық 

зерттеу 

әдістемесі.геоморфология, 

геоинфоматика, Географияны және экологияны оқыту әдістемесі 

 

2.ЭКОНОМИКАЛЫҚ  ЖӘНЕ  ӘЛЕУМЕТТІК  ГЕОГРАФИЯ:  әлемнің  экономикалық, 

әлеуметтік  және  саяси  географиясы,  Қазақстанның  экономикалық  және  әлеуметтік 

географиясы,  ӛндірістің  техникалық-экономикалық    негіздері,  экономикалық,  әлеуметтік 

және саяси географияға кіріспе. 

 

Кіріспе 

 

Қазіргі  географияның  қалыптасу  кезеңдері.  География  ғылымының  дамуы. 

География  ғылымының  жүйесі  туралы  қазіргі  түсінік,  оның  методологиялық  негізі. 

Географиядағы жүйелік  әдістеме. 

География  тарихының  кезеңдерге  бӛліну.  География  тарихының  кезеңдерге 

бӛлінуінің    әлеуметтік-  тарихи  негіздері  ғалымдардың  еңбектерінде.  (И.П.Магидович, 

А.Г.Исаченко,  Ю.Г.Саушкин).  Географияның  даму  деңгейлері  (Л.И.Воропаев, 

Н.Г.Фрадкин, П.С.Кузнецов). 

Географиялық зерттеу әдістемелері.  

Физикалық  география  (физикалық  географияға  кіріспе,  аймақтық  физикалық 

география,  жеке  физика-географиялық  пәндер).  Нысанасы,  міндеттері,  зерттеу  әдістері. 

Басты  даму  кезеңдері.    Негізгі  ғылыми  мектептер.  Д.Н.Анучин,  А.И.Воейков,  Л.С.Берг, 

И.П.Герасимов, 

С.В.Калесник, 

К.К.Марков, 

В.Б.Сочава, 

А.Г.Исаченко, 

П.С.Преображенский еңбектері. 

Экономикалық география (жалпы және аймақтық экономикалық география, салалық 

экономика-географиялық  пәндер).  Нысанасы,    міндеттері  және  зерттеу  әдістемелері. 

Негізгі  даму  кезеңдері.  Негізгі  ғылыми  мектептер,:  Н.Н.Баранскийдің,  Ю.Г.Саушкиннің, 

Н.Н.Колосовскийдің, В.Д.Анучиннің еңбектері. 

Топография.  География  ғылым  жүйесінде  топографияның  алатын  орны. 

Топографиялық карта. Топографиялық карталардың масштабтары. 

Геодезия. 

Геодезиялық 

тірек 

желілері. 

Жергілікті 

жердің 

түсірілімі, 

түрлері:жоспарлық әдісі және биіктік түсіріс. 

Картография.  Карта,  географиялық  картаның  мәні  және  маңызы.  Картаның 

математикалық  негіздегі  түсінігі.  Негізгі    картографиялық  жобалау.  Картографиялық 

генерализациялау.  Географиялық  карталардың  классификациясы.  Жалпы  географиялық 

және тақырыптық шолу карталар. Географиялық атластар. 

География  ғылымының  дамуындағы  «аралық  ғылымдар»  туралы  түсінік.  Елтану 

және ӛлкетану, олардың мазмұндары. Тарихи география. Саяси география. Медициналық 

география. Туризм географиясы.  

Экология,  табиғатты  пайдалану,  қоршаған  ортаны  қорғау.  Табиғи  ресурстар. 

Классификациясы. Геоэкологиядағы мониторинг. 

Техногендік  және  табиғи  қауіпсіздік.  экономикасы  Қауіпсіздікті  қамтамасыз  ету 

механизмі. 

Ғылыми-техникалық прогресс кезеңіндегі географияның орны.  

Географиялық    сараптамалық  әдіс  және  құрылым.  Экологиялық  сараптама. 

Шаруашылық саласындағы табиғатты пайдалануды  жүзеге асыру мәселесі. 

Қоғамның және табиғаттың ӛзара әрекеттестігі. Әлеуметтік-экологиялық мәселелерді 

шешудегі халықаралық   ынтымақтастықтың рӛлі. Экологиялық мәдениет. 

Табиғаттағы зат  және энергия айналымы.. Биогеохимиялық циклдер  және олардың  

маңызы. Қазіргі зерттеу әдістемелері. 

Географиялық  әдебиет.  Негізгі  картографиялық,  статистикалық  әдебиеттер, 

монографиялар,  мерзімдік  басылымдар.  География  бойынша  оқулықтар  және  оқу 

құралдары.  

 

ФИЗИКАЛЫҚ ГЕОГРАФИЯ 

 

Жер планета ретінде.  Жердің сыртқы бейнесі және  ӛлшемдері. Әлемдік кеңістіктегі 

Жердің орны. Жердің қозғалысы және олардың географиялық салдарлары.

 

Жердің  массасы  және  гравитациялық  ӛрісі.  Ауырлық  күші.  Жердің  гравитациялық 

ӛрісінің географиялық қабықшада байқалуы. 

Жердің  магниттік  ӛрісі.  Магниттік  ӛрістің  элементтері.  Жердің  магниттік  ӛрісінің 

географиялық үрдістерге әсері. 

Литосфера.  Жердің    құрылымы,  құрамы  және    жасы.  Жер  қабығы:  құрылысы  және 

химиялық  құрамы.  Жер  қыртысының  негізгі  түрлері,  олардың  қалыңдығы,  құрылымы 

және  жер  бедері.  Жер  қыртысы  құрамының  эволюциясы.  Негізгі  құрылымдық 

элементтері.  Минералдар  және  тау  жыныстары.  Жердің  жасы.  Геологиялық  уақыт.  Тау 

жыныстарының  жасын  анықтау  әдісі.  Геологиялық  уақыттың  халықаралық  шкаласы. 

Геологиялық карта. 

Геодинамикалық процестер және олардың географиялық қабықтағы зат және энергия 

айналымындағы  алатын  орны.  Тектогенез,  кӛздері.  Жер  қыртысы    қозғалысының 

кезеңдері  –  қатпарлану  дәуірлері.  Геотектоникалық  аудандастыру  принциптері. 

Тектоникалық  карта.  Литосфера  тақталарының  тектоникасы,  қозғалыс  себептері. 

Географиялық қабықшаның дамуындағы тектогенез процесінің алатын орны.  

Палеогеография.  Зерттеу  әдістері.  Жер  планетасы  ӛткен  дәуірлерде:  бағдарлылығы,  

даму кезеңділігі. Табиғи ресурстардың ұлғайуы және қалыптасуы. Жердің даму кезеңдері. 

Адамзаттың геологиялық іс-әрекеті. 

Пайдалы  қазбалар.  Генетикалық  типтері,  пайдалы  қазбалардың  ӛндірістік 

классификациясы.  Негізгі  кен  орындары.  Жер  құрылысын  зерттеу  әдістері.  Тарихи 

геология,  геотектоника  және  палеонтология  бойынша  жалпы  еңбектер  (А.Ф.Якушев, 

В.Е.Хаин, В.И.Смирнов). 

Жер  бедері.    Жер  бедерінің    теориялық  даму  концепциялары  (М.В.Ломоносов, 

В.М.Дэвис,  А.Пенк,  И.С.Щукин,  К.К.Марков,  И.П.Герасимов,  Ю.А.Мещеряков). 

Материктер мен мұхиттардың негізгі макрорельефтері. 

Рельефтің морфогенетикалық типтері. Геотектура, морфоқұрылым және морфомүсін 

туралы  ілім.  Жазық  облыстардағы  морфоқұрылым,  платформалар  және  тау  жүйелері, 

қатпарлы  белдеулер.  Жер  шарындағы  жазықтардың  және  таулы  аудандардың 

морфомүсіндік дифференциациясы. Дүниежүзілік мұхит түбінің жер бедері. Рельеф және 

адамның шаруашылық іс-әрекеті. 

Атмосфера  .  Шекарасы,  құрылымы,  құрамы.  Биіктік    бойынша  ауа  құрамының 

ӛзгеруі.  Атмосфералық  қысым,  температуара,  ауаның  тығыздығы.  Барометрлік  формула. 

Биіктік 

бойынша 

ауа 

тығыздығының 

ӛзгеруі. 

Атмосферадағы 

адиобаттық 

процестер.Биіктік  бойынша  ауа  температурасының  ӛзгеруі.  Булану  және  буланушылық, 

олардың  географиясы.  Атмосфералық  жауын-шашын,  олардың  сипаттамасы,  ӛлшемі. 

Атмосфералық 

ылғалдану. 

Бұлттардың 

генетикалық 

және 

морфологиялық 

классификациясы. Бұлттылық.  

Ауа-райы  және  оның  қалыптасуы.  Ішкі  ауамассалық  және  фронтальдық  ауа-райы. 

Ауа-райының кешенді түрлері. Ауа-райын болжаудағы жергілікті белгілер және халықтық 

жорамалдау белгілері. Ауа-райы қызметі. Синоптикалық талдау және болжам. Ауа-райын 

болжау түрлері. Спутниктік ақпараттар.  

Жер  шарындағы  жылудың  және  ылғалдың  таралу  заңдылықтары.  Жердің 

рациональдық  және  жылу  балансы.  Жылулық  белдеулері.  Изотерма  карталары. 

Изаномалар. 

Атмосфера динамикасы. Атмосфераның  жалпы циркуляциясының  сызбасы. Қысым 

орталықтары.  Ауа  массалары  және  атмосфералық  фронттар.  Циклондар  және 

антициклондар. Циклондардағы және антициклондардағы ауа-райы, олардың қалыптасуы, 

дамуы және орналасуы.  

Климат,  климат  қалыптастырушы  факторлар.  В.П.Кеппен  және  Б.П.Алисовтардың 

климат  классификациялары.  Климаттың  геологиялық  және  қазіргі  ӛзгеру  себептері. 

Жердің  климаты  және  олардың  сипаттамасы.  Жердің  климаттық  аудандастырылуы 

(Б.П.Алисов, А.А.Григорьев, М.И.Будыко).  

Гидросфера.  Құрамы  және  құрылымы.  Табиғи  сулардың  қасиеттері  және 

аномалиялары,  географиялық  қабықшадағы  үрдістермен  байланысы.    Жердегі  су 

айналымы және олардың географиялық қабықша процестеріндегі алатын орны. Су ағысы 

және оның айналымдағы орны. Ағыс сипаттамасы. 

Дүниежүзілік  мұхит  және  оның  бӛлінуі.  Судың  физикалық  және  химиялық 

қасиеттері.  Мұхиттық  және  теңіздік  ағыстар.Дүниежүзілік  мұхиттағы  су  айналымы. 

Қазіргі зерттеулер (В.А.Леднев, А.М.Муромцев). 

Жер  беті  сулары.  Ӛзендер,  ӛзен  жүйелері.  Б.Д.Зайков  және  М.И.Львовичтің  су 

режимі

 

бойынша ӛзендерді классификациялауы. 

Ірі  ӛзендерге  кешенді  сипаттама  (Ніл,  Амазонка,  Конго,  Янцызы,  Миссисипи,  Обь, 

Лена, Енисей, Волга). 

Кӛлдер. Генетикалық типтері. Морфология және морфометриясы. Химиялық құрамы 

және термикалық режимі бойынша кӛлдердің классификациясы. Су қоймалары. Олардың 

ӛзендердің ағыстарына және қоршаған ортаға әсері. 

Мұздықтар. Мұздықтардың түрлері, қоректенуі  және режимдері.  

Батпақтар.  Генезисі  және  географиясы.  Классификациясы.  Батпақтардың  қоршаған 

ортаға тигізетін әсері және белгілері. 

Жерасты сулары. Классификациясы. Динамикасы. Фильтрация заңдылығы. 

Биосфера.  В.И.Вернадскийдің  биосфера  туралы  ілімі.  Шекарасы,  құрамы, 

құрылымы, 

биосфераның 

даму 

заңдылықтары. 

Биомасса, 

биологиялық 

ӛнімділік.Ноосфера туралы түсінік.  

Топырақ туралы түсінік және топырақ түзілу факторлары. Топырақ географиясының 

негізгі  заңдылықтары.  Топырақтанудағы  таксономия  және  индекстер.  Топырақтың 

вертикалды  және  ендік  зоналылығы.  Әр  түрлі  топырақтық-  географиялық 

категориялардың түрлі масштабтағы карталарда бейнеленуі. 

Ӛсімдік.Ӛсімдік  жамылғысы  географиясының  негізгі  заңдылықтары,  олардың 

ландшафттың    зоналық  және  азоналық  компоненттерімен  байланысы.  Ӛсімдік  және 

ӛсімдік ресурстары. Ӛсімдік карталары. Ӛсімдікті қорғау. 

Жануарлар 

және 

олардың 

географиялық 

ортамен 

байланысы. 

Жердің 

зоогеографиялық аудандастырылуы. Жануарларды қорғау. Халықаралық Қызыл Кітап. 

Географиялық  қабықша.    Географиялық  қабықша  және  биосфера.  Вертикалды 

ярусты  құрылым  және  географиялық  қабықшаның  негізгі  даму  заңдылықтары. 

Біртұтастық  және  кеңістік  дифференциациясы.  Географиялық  зоналылықтың  периодтық 

заңдылығы  және  табиғи  зоналылық  туралы  ілім.  В.В.Докучаевтің,  В.И.Вернадскийдің, 

Л.С.Бергтің, А.А.Григорьевтің, А.Г.Исаченконың кӛзқарастары. Биіктік белдеулілік, ендік 

зоналылық,  секторлық  (провинциалдылық  және  интрозональдылық).  Ритмикалық.  Зат, 

энергия, ақпарат айналымдары. 

Физикалық-географиялық  аудандастырылу,  принциптері  және  әдістері.  Физика-

географиялық  аудандастырылудағы  таксономиялық  бірліктердің  жүйесі.  Жеке  және  

кешенді 

физикалық-географиялық 

аудандастырылу. 

Физикалық-географиялық 

сипаттаманың типтік жоспары. Физиклық-географиялық аудандастырудың карталары. 

Материктердің  ірі  физикалық-географиялық  аймақтарына  бӛлінуі  және  адамзат 

қоғамының  табиғатты  ӛзгертуі:  Арктика  және  Евразияның  Субарктикасы,  Солтүстік 

Европа,  Европа  жазығы,  Жерорта  теңізі  маңы,  Орталық  және  Герциндік  Европа, 

Солтүстік,  Шығыс,  Орталық,  Оңтүстік-Батыс,  Оңтүстік  және  Оңтүстік-Шығыс  Азия, 

Солтүстік  Американың  шығысы,  Кордильер,  Орталық  Америка,  Оңтүстік  Американың 

шығысы,  Батыс  Анды,  Солтүстік    Африка,  Орталық  Африка,  Шығыс  Африка,  Оңтүстік 

Африка.  Австралия,  Океания  және  Антарктиданың  жалпы  ерекшеліктері  және  ішкі 

ӛзгешеліктері.  

Физикалық  география  бойынша  монографиялық  жұмыстар.  Аймақтық  кешенді 

атластар. 

Дүниежүзілік мұхит. Дүниежүзілік мұхиттың бірлігі. Мұхиттарды бӛлу принциптері. 

Тынық,  Атлант,  Солтүстік  мұзды,  Үнді  мұхиттарының  физикалық-географиялық 

сипаттамасы.  Оңтүстік  мұхитты  бӛлу  мәселесі.  Мұхиттардағы  кеңістіктік  әркелкілік. 

Табиғи-аквальды кешендер.  

Ландшафттану.  Мәселелік  аспектілері,  объектісі,  пәні,  міндеттері,  зерттеу  әдістері, 

физикалық-географиялық  ғылымдар  жүйесіндегі  орны.  Теориялық  және  тәжірибелік 

маңызы. Негізгі және қазіргі заманғы ғылыми мектептер және бағыттар.  

В.В. Докучаев, Л.С. Берг, Н.А. Солнцев, В.Б. Сочава, Б.Б. Полынов, М.И. Глазовская, 

А.И. Перельман, Н.Л. Беручашвили, А.Г. Исаченко, Ф.Н. Мильков еңбектері. 

Ландшафт туралы түсінік. Ландшафттың вертикалды және горизонталды құрылымы. 

Ландшафт шекарасы. Ландшафтардың ӛмір сүруі, динамикасы және эволюциясы.  

Ландшафттар жүйесі. Әдістер және тәсілдер. Типологиялық бірліктер жүйесі.  

Антропогендік ландшафт. Антропогендік ландшафттардың классификациясы. 

Қазақстан  Республикасы.  Табиғатты  зерттеу  тарихы.  Физикалық-географиялық 

жағдайы,  геологиялық  дамуының  тарихы.  Пайдалы  қазбалар  орындарының  ӛндірістік 

және генетикалық классификациясы, минералды-шикізаттық ресурстар.  

Рельеф, морфоқұрылымдық аудандастыру, морфомүсіндік зоналылық. 

Климат,  климат  қалыптастырушы  факторлар,  агроклиматтық  аудандастыру, 

ресурстар. 

Гидрография, ӛзендер, кӛлдер, мұздықтар, жер асты сулары, гидроресурстар. 

Топырақ жамылғысы және оның географиялық заңдылығы. Топырақ ресурстары. 

Ӛсімдік  жамылғысы,  заңдылықтар  және  оның  географиясы,  геоботаникалық 

аудандастыру. Доминанттар, эндемиктер, реликтілер. Қызыл кітап.  

Жануарлар  әлемі.  Зоогеографиялық  аудандастыру.  Доминанттар,  эндемиктер, 

реликтілер. Қызыл кітап. Қорықтар.  

Физикалық-географиялық 

аудандастыру. 

Ландшафттардың 

құрылымы. 

Антропогендік 

әсер 

етудің 

типологиялық 

классификациясы. 

Қазақстандағы 

геоэкологиялық жағдай. 

Геоэкология.  Зерттеу  объектісі,  мақсаттары,  міндеттері,  зерттеу  әдістері. 

Геоэкологиялық мониторинг. Антропогендік әсер етудің типологиялық классификациясы. 

Экологиялық жағдайларды бағалау. 

ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ГЕОГРАФИЯ 

 

Әлемнің  саяси  картасы.  ӘСК-ның  қалыптасу  кезеңдері.  Еуропаның,  Азияның, 

Африканың, Американың, Австралияның және Океанияның саяси картасының құрылуы. 

Қазіргі заманғы әлем мемлекеттерінің типологиясы. Әлеуметтік-экономикалық даму 

деңгейі  бойынша  мемлекеттер  типтері.  Саяси-мемлекеттік  басқару  және  құрылым 

формалары бойынша мемлекеттерді топтастыру. Қазіргі әлемдегі басқару формаларының 

географиялық аспектілері.  

Саяси-географиялық  жағдай  -тарихи  категория  ретінде.  Макро-,  мезо-  және  микро- 

СГЖ. Қазіргі заманғы бір мемлекеттің СГЖ-ын бағалау (МЭК- тің қалауы бойынша).  

Табиғи-жағдайларды  және  ресурстарды  шаруашылық  бағалау.  Табиғи  жағдайлар 

және  ресурстар  туралы  ұғым,  олардың  классификациясы.  Жеке  мемлекеттердің  және 

аудандардың  мамандануының  дамуында  табиғи  жағдайлар  және  ресуртардың  маңызы. 

Ғылыми-техникалық прогресс жағдайында әлемдік экономиканың ресурстық қамтамасыз 

етілу  мәселесі.  Әлемнің  әр  түрлі  мемлекет  және  аумақтарында  табиғи  ресурстарды 

пайдалану, ӛңдеу және қорғау.  

Қоғам  дамуындағы  географиялық  фактор.  Географиялық  детерминизм  және 

географиялық нигилизм теориялары. Қоршаған ортаға антропогендік әсер етулер.  

Табиғи ресурстарды картаға түсіру. 

Табиғи  ресурстарды  экономикалық  бағалауда  А.А.Минц  және  басқа  отандық  және 

шетелдік ғалымдардың  табиғи ресурстарға экономикалық баға беру жӛніндегі еңбектері.  

Халықтар  географиясы.  Әлемдегі  дамудың  қазіргі  заманғы  демографиялық 

аспектілері.  

Әлем  халқының  саны  және  ӛсуі,  оның  жастық-жыныстық  құрылымы.  Жердегі  ӛсіп 

келе жатқан халықты азық-түлікпен қамтамасыз ету мәселесі. Экономикалық даму деңгейі 

әр түрлі мемлекеттерде еңбек ресурстарын пайдалану ерекшеліктері.  

Халықтың  нәсілдік  құрамы.  Халықтың  этникалық  құрамы  -экономикалық  және 

саяси-географиялық даму факторы ретінде. Әлем халықтарының картасы. Экономикалық 

даму  деңгейі  әр  түрлі  мемлекеттерде  халықтың  әлеуметтік  құрылымы.  Жұмыспен 

қамтылу құрылымындағы қозғалыстар.  

Жер  территориясында  халықты  орналастыру.  Әлем  және  оның  ірі  аймақтарындағы 

халық тығыздығының талдауы.  

Халық  миграциясы.  Сыртқы  және  ішкі  кӛші-қон.  Білімді  адамдардың  басқа  жаққа 

кетуі. 

Халықтың таралуының географиялық формалары. Урбандалу - ғаламдық әлеуметтік-

экономикалық үрдіс, оның формалары.  

Қалалық агломерациялар. Мегаполистер. 

Халықтарды картаға түсіру.  

Халықтар географиясы бойынша Н.Н.Баранский, В.В. Покшишевский және басқа да 

ғалымдардың еңбектері. 

Шаруашылық  географиясы.  Географиялық    еңбек  бӛлінісі,  оның  мәні,  қозғаушы 

күштері,  дамуының  механизмдері  және  факторлары.  Ауданаралық  және  халықаралық 

географиялық  еңбек  бӛлінісі.  Географиялық  еңбек  бӛлісіндегі  елдің-  ауданның  қатысу 

кӛрсеткіші.  Әлем  шаруашылығы,  оның  мәні,  ӛзіне  тән  сипаты  және  қалыптасуының 

негізгі  кезеңдері.  Елдерді  дамыған  және  дамушы  елдерге  бӛлу.  Қазіргі  заманғы 

экономиканың басты орталықтары. Олардың арасындағы экономикалық серіктестік және 

бәсекелестік.  

Халықаралық  экономикалық  интеграция,  оның  географиялық  аспектілері.  Әлемнің 

ең ірі интеграциялық топтары. (Еуропалық Одақ, еркін сауданың Солтүстік Америкалық 

зонасы). Дамушы әлемдегі интеграциялық процестер.  

Тарихи категория ретінде экономикалық-географиялық жағдай туралы ұғым. Қазіргі 

заманғы бір мемлекеттің ЭГЖ-ын бағалау.  

Шаруашылық географиясы бойынша Н.Н. Баранский, И.А. Витвер, И.М. Маергойз, 

Ю.Г. Саушкин және басқа да ғалымдардың еңбектері. 

Ӛнеркәсіп  географиясы.  Әлемде  ӛнеркәсіптің  басты  салаларының  орналасуының 

және дамуының негізгі белгілері. Әлем елдеріндегі ӛнеркәсіптің орналасуына техникалық-

экономикалық ерекшеліктердің әсері.  

Ӛнеркәсіптің  аумақтық  ұйымдасуы.  Ӛнеркәсіптік  кешендер  және  олардың 

типологиясы. Электр ӛндіруші цикл ұғымы.  

Әлемдік  ӛнеркәсіпті  орналастырудың  негізгі  белгілері:  жанармайлы-энергетикалық, 

металлургиялық, машина жасау, химиялық.  

Ӛнеркәсіп салаларын картаға түсіру.  

Ӛнеркәсіп  географиясы  бойынша  А.Е.  Пробст,  А.Т.  Хрущев  және  басқа  да 

ғалымдардың еңбектері. 

Ауыл  шаруашылық  географиясы  және  АӚК.  Ауыл  шаруашылығын  орналастыруға 

әсер ететін табиғи, әлеуметтік және экономикалық факторлар.  

Агроӛнеркәсіптік  кешен,  оның  негізі,  функционалдық  және  салалық  құрылымы. 

Даму деңгейі әр түрлі елдерде АӚК-нің соңғы ӛнімінде негізгі сфералар қатынасы.  

Әлемде  қой,  шошқа,  мал  шаруашылығын,  техникалық  дақылдарды  ӛндіруді,  дәнді-

дақылды  шаруашылықтары  орналасуының  және  дамуының  негізгі  белгілері.  Әлемдік 

балық аулау және басқа теңіз ӛнімдерін ӛндіру географиясы.  

Әлемдік  тамақ  ӛнеркәсібінің  географиясы.  Ауыл  шаруашылығының  аумақтық 

ұйымдасуы. Зоналық мамандану. Ауыл шаруашылығын аудандастыру.  

Ауыл шаруашылығын картографиялау. 

Ауыл  шаруашылық  географиясы  бойынша  А.Н.  Ракитников  және  басқа 

ғалымдардың еңбектері.  

Транспорт  географиясы.  Транспорт  географиясы.  Транспорт  және  еңбекті 

географиялық  бӛлу.  Транспорт  жүйесі  туралы  түсінік.  Аймақтық  транспорттық  жүйелер 

және  олардың  арасындағы  байланыс.  Транспорт  түрлері,  даму  тенденциялары. 

Транспортты картаға түсіру.  

Сыртқы  экономикалық  байланыс  географиясы.  Шаруашылықты  орналастыру  және 

дамытудағы сыртқы экономикалық байланыстың маңызы. Байланыс түрлері.  

Әлемдік  шаруашылықтағы  экономикалық  байланыстар  географиясының  және 

құрылымының негізгі белгілері (тауар және қызмет саудасы, капитал экспорты, ғылыми-

техникалық біліммен алмасу, еңбек күшінің миграциясы, кредиттік-қаржылық серіктестік, 

халықаралық туризм). 

Сыртқы экономикалық байланыстарды картографиялау. 

Экономикалық  аудандастыру.  Экономикалық  аудандастыру-  экономикалық-

географиялық  ілім ретінде.  Елдерді  экономикалық  аудандастыру. Мемлекеттік  аймақтық 

саясат және оның мәні. 

Әлем  елдерін  және  аймақтарын  экономикалық-географиялық  шолу.  Ӛтпелі 

экономикалық    елдер  әлем  картасында.  Шаруашылықтың  аумақтық  құрылымының, 

әлеуметтік-экономикалық дамуының ерекшеліктері.  

ТМД елдерінің геосаяси жағдайы. 

Ресей  Федерациясы.  Экономикалық-географиялық  жағдайы,  дамуының  табиғи-

ресурстық  факторлары,  халқы,  ауыл  шаруашылығы  мен  ӛнеркәсіптің  дамуының  және 

орналасуының  негізгі  белгілері.  Ресейдің  экономикалық  аудандары,  олардың 

экономикалық-географиялық сипаттамасы (МЭК-тің қалауы бойынша).  

Постиндустриалды елдер әлем картасында.  

Қазақстан Республикасы әлемнің саяси және экономикалық картасында.  

Қазақстанның шаруашылық дамуының табиғи-ресурстық факторлары. Жер, су және 

минералды ресурстарды орналастыру және экономикалық-географиялық бағалау. Оларды  

тиімді пайдалану және қорғау мәселелері. 

Қазақстан  халқы:  саны,  тығыздығы,  орналасуы,  этникалық  құрамы  және 

демографиялық процестері.  

Қазақстандағы  миграциялық  процестер.  Соғыстағы,  соғыстан  кейінгі  және  қазіргі 

заманғы халықтың миграциялық сипатындағы ӛзгешеліктер.  

Еңбек ресурстары және оларды  тиімді пайдалану мәселелері.  

Қалалық және ауылдық таралып орналасу. Республиканың әр түрлі аймақтарындағы 

қалалық және ауылдық елді-мекендердің типтері.  

Қазақстандағы  ӛнеркәсіпті  аумақтықтық  орналастырудың  негізгі  заңдылықтары. 

Қазақстанның ӛнеркәсіптік кешендерінің экономикалық-географиялық сипаты.  

Қазақстанның негізгі  ауыл шаруашылық зоналарының экономикалық-географиялық 

сипаты. 

Қазақстан  Республикасының  аймақтық  саясатының  ерекшеліктері.  Қазақстан 

Республикасының әлеуметтік-экономикалық  аудандарының экономикалық-географиялық 

сипаттама(МЭК-тің қалауы бойынша).  

Қазақстан  Республикасының  сыртқы  экономикалық  байланыстары,  олардың 

құрылымы және негізгі географиялық белгілері.  

ТМД-ға  қатысушы  басқа  елдердің  экономикалық-географиялық  сипаттамасы. 

(Украина,  Беларусь,  Армения,  Әзірбайжан,  Түркіменстан,  Қырғызстан,  Ӛзбекстан, 

Тәжікстан). 

Шығыс  Еуропа:  құрамы,  географиялық  жағдайы,  әлемдік  экономикадағы  орны. 

Шаруашылық және халықтар географиясының негізгі белгілері.  

Халқы бойынша әлемнің ең ірі мемлекеті Қытай (ҚХР). ЭГЖ ерекшеліктері. 

Табиғи-ресурстық 

факторлар. 

Халық. 

Әлемдік 

экономикадағы 

орны. 

Шаруашылықтың  даму  деңгейі  және  динамикасы.  Салалық  және  аумақтық  ӛзгерістер. 

Транспорт,  сыртқы  экономикалық  байланыстар,  ауыл  шаруашылығы  ,  ӛнеркәсіп 

географиясының негізгі  белгілері.  

Қазіргі  әлемдегі  жоғары  дамыған  елдер.  Экономикалық  картада  орналасуы. 

Әлеуметтік-экономикалық    дамуының  және    шаруашылықтың  аумақтық  құрылымының 

ерекшеліктері. Типологиялық белгілері және экономикалық-географиялық ӛзгешеліктері. 

АҚШ,  Канада,  Жапония,  Ұлыбритания,  Франция,  Германия,  Италия,  Австралия, 

Еуропаның  кіші  елдерінің,  «кӛшпенді»  капитализм  елдерінің  типтік  жоспар  бойынша 

экономикалық-географиялық сипаттамасы.  

Дамушы  елдер.  Әлемдік  экономикада  дамушы  елдердің  орны.  Типологиялық 

белгілері және экономикалық-географиялық ӛзгешеліктері. Аймақтық және субрегиондық 

бӛлінуі. Субрегиондардың елдік құрамы.  

Латын  Америкасы,  Оңтүстік-Шығыс  Азия,  Оңтүстік  Азия,  Оңтүстік-Батыс  Азия, 

Африка және Океания елдерінің    типтік жоспар бойынша  экономикалық-  географиялық 

сипаттамасы ( МЭК-тің қалауы бойынша). 

Жаңа  индустриялды  және мұнай тасымалдаушы елдерінің  типтік жоспар бойынша  

экономикалық- географиялық сипаттамасы ( МЭК-тің қалауы бойынша). 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Әдебиеттер 

Негізгі әдебиеттер 

1.

 

Алаев  Э.Б.  Социально-экономическая  география:  Понятийно-терминологический 

словарь. – М.: Мысль, 1983. 

2.

 

Баранский Н.Н. Становление советской экономической географии: Научные принципы 

географии. – М.: Мысль, 1980. 

3.

 

Географический энциклопедический словарь. Понятия и термины. – М.: 1988. 

4.

 

Голубчик М.М. и др. Экономическая и социальная география. М.: Владос, 2003. 

5.

 

Жекулин В.С. Введение в географию. – Л.: Изд.ЛГУ, 1986. 

6.

 

Исаченко А.Г. Теория и методология географической науки. М.: Академ, 2004. 

7.

 

Лаппо Г.М. География городов. М.: Владос, 1997. 

8.

 

Липец Ю.Г., Пуляркин В.А., Шлихтер С.Б. География мирового хозяйства. М., 1999. 

9.

 

Максаковский В.П. Географическая культура. М.: Владос, 1998. 

10.

 

Максаковский В.П. Историческая география мира. М.: Экопрос, 1999. 

11.

 

Максаковский В.П. Географическая картина мира. М.: Дрофа, 2003. 

12.

 

Саушкин  Ю.Г.  Географическая  наука  в  прошлом,  настоящем,  будущем.  –  М.:   

Просвещение, 1980. 

13.

 

Саушкин  Ю.Г.  Экономическая  география:  история,  теория,  методы,  практика.  –  М.: 

Мысль, 1973. 

14.

 

Семевский Б.Н. Введение в экономическую географию. – Л.: Изд.ЛГУ, 1972. 

15.

 

Скопин А.Ю. Введение в экономическую географию. – М.: Владос, 2001. 

16.

 

Социально-экономическая  география  зарубежного  мира.  Под  ред.  В.В.Вольского. 

М.,1998. 

17.

 

Чистобаев  А.И.,  Шарыгин  М.Д.  Экономическая  география:  Новый  этап.  –  Л.:  Наука, 

1990. 

18.

 

Экономическая  и  социальная  география  СССР  в  2-х  томах,  т.1.  Под  ред.  В.Я.Рома.  – 

М.: Просвещение, 1987. 

19.

 

Экономическая  и  социальная  география  в  СССР:  История  и  современное  развитие. 

Сост.Т.Е.Губанова. – М.: Просвещение, 1987. 

20.

 

 

    Қосымша әдебиет 

 

21.

 

Брунтланд  Г.Х.  Доклад  МКОСР  "Наше  общее  будущее".    Пер.  с  англ.  Копенгаген, 

1989. 

21.  Голубчиков Ю.Н. География человека. М.: УРСС, 2003. 

22.  Гребцова  В.Е.  Экономическая  и  социальная  география  России.  Основы  теории  и   

практики. Ростов-на-Дону: Феникс, 2000. 

23.

 

Дмитревский  Ю.Д.  Природно-ресурсный  потенциал  и  природно-ресурсное 

районирование  //Географические  исследования  регионального  природно-ресурсного 

потенициала. –   Саранск, 1991. – С.16. 

24.

 

Калашникова Т.М. Экономическое районирование. – М., 1982. 

25.

 

Лавров    С.Б.  и  др.  Экономическая,  социальная  и  политическая  география  мира.  М., 

2002. 

26.

 

Лавров С.Б., Сдасюк Г.В. Этот контрастный мир: Географические аспекты некоторых 

глобальных    проблем. – М., 1985. 

27.

 

Матрешко И.В. Жизненные ресурсы Земли. Минск, 1989. 

28.

 

Мересте У.И., Ныммик С.Я. Современная география: вопросы теории. – М., 1984. 

29.

 

Моисеев Н.Н. Человек и ноосфера. – М., 1990. 

30.

 

Мукитанов Н.К. От Страбона до наших дней. М.: Мысль, 1985. 

31.

 

Население мира: Демографический справочник. М., 1989. 

32.

 

Перцик Е.Н. География городов. М.: Высшая школа, 1991. 

33.

 

Пивоваров Ю.Л. Основы геоурбанистики. М.: Владос, 1999. 

34.

 

Реймерс Н.Ф. Природопользование: Словарь-справочник. М., 1990. 

35.

 

Скиннер Б. Хватит ли человечеству земных ресурсов? М., 1989. 

36.

 

Слука  А.Е.  Географические  особенности  развития  населения  мира  в  конце  ХХ  века  

//Вестник МГУ. Сер.5.География. – 1997. - № 3. – С.1-8. 

37.

 

Страны мира: справочник. М., 1999. 

38.

 

Хаггет П. География: Синтез современных знаний. – М., 1979. 

39.

 

Хорев Б.С. Территориальная организация общества. – М.: Мысль, 1981. 

40.

 

Хрущев А.Т. География промышленности СССР. – М., 1986. 

41.

 

Модели в географии. Под ред.Хаггета П. – М., 1971. 

42.

 

Голиков  Н.Ф.,  Двоскин  Б.Я.,  Спектор  М.Д.  Проблемы  расселения  населения 

Казахстана. А-А: Наука, 1989. 

43.Савенко Е.В., Салыкбаева Г.М., Токаева Ж.Т. Инструктивно-методические указания по 

комплексным географическим практикам. У-К: Изд.ВКГУ, 2004.

 

44. Хромов С.П. Метеорология и климатология. / С.П. Хромов., М.А. Петросянц. М.: Изд-

во Моск. Ун-та, 1944, 455 с. 

45. Волошина А.П. Руководство к лабораторным занятиям по метеорологии и 

климатологии / под.ред С.П. Хромова , А.П.  Волошиной, Т.В.Евневича, А.И.Земцовой. 

М.: Изд-во Моск. ун-та, 1975. 141 с. 

46. Будыко М.И. Климат в прошлом и будущем / М.И. Будыко.  Л.: Гидрометеоиздат, 

1980. - 352с.  

47. Кароль И.Л. Введение в динамику климата Земли / И.Л.Кароль.  Л.: Гидрометеоиздат, 

1988. 215 с. 

48. Беляков М.В. Атмосфера. / М.В.Беляков, М., 1960. 

49. Моргунов В.К. Основы метеорологии и климатологии 

50. Поспелов Е.М. Транскрипция географичских названий. –М., 1957. 

51. Поспелов Е.М. Топонимика и картография. –М., 1971. 

52. Мельхеев М.Н. Географические имена. – М.,1961. 

53. Никонов В.А. Краткий топонимический словарь.-М.,1966. 

54. Хасанов Х.Х. ценный источник по топонимике Средней и Центральной Азии.- В кн.:  

Т.В.-М.,1962. 

55.Галай  И.П.  Физическая  география  материков  и  океанов  /  И.П.  Галай,  В.А.  Жучкевич, 

Г.Я. Рылюк. – Минск: Университетское, 1988. – Ч.2. 

56.  Гвоздецкий  Н.А.  Физическая  география  СССР:  Азиат.часть  /  Н.А.  Гвоздецкий,  Н.И. 

Михайлов. – М.: Высш. шк., 1987. 

57.  Жучкевич  В.А.  Физическая  география  материков  и  океанов  /  В.А.  Жучкевич,  М.В. 

Лавринович. – Минск: Университетское, 1986. – Ч.1. 

58.Мильков  Ф.Н.  Физическая  география  СССР:  Общ.обзор.  Европейская  часть  СССР. 

Кавказ / Ф.Н. Мильков, Н.А. Гвоздецкий. – М.: Высш. шк., 1986. 

59.Физическая  география  материков  и  океанов  /  Под  ред.  А.М.  Рябчикова.  -  М.:  Высш. 

шк., 1988.