4.Мәтін синтаксисі. Мәтін - ҕұрылымдыҕ синтаксис пен ҕатысым синтаксисінің негізгі тұлға бірлігі.Оның
белгілері,ҕұрылымдыҕ ерекшелігі,түрлері,ол жайында ғалымдардың кӛзҕарастары,сӛйлеммен ара
ҕатынасы,күрделі синтаксистік тұрмастыҕ-мәтін негізгі тұлға бірлігі екендігі ҕарастырылады.
Синтаксис бӛлімінде ҕамтылған таҕырыптарды жазу барысында кейінгі жылдары
зерттеліп,ҕорғалған еңбектер,жеке кітаптар мен маҕалалар енгізіліп,синтаксис саласы жӛніндегі
мәліметтер толыға түсті.Оларды оҕырман ҕауымға таныстыру маҕсаты кӛзделді.Сонысымен де
синтаксис саласының мазмұны наҕтылана,кеңейе түспек. Тіл білімінің кейінгі даму кезеңдерінің
нәтижесінде мәтін синтаксисі ӛмірге келді.Кӛптеген күрделі жаңа мәселелер ҕолға алынды.Осы
мәтін синтаксисіне ҕатысты маңызды мәселесінің бірі-күрделі синтаксистік тұтастыҕ. Күрделі
синтаксистік тұтастыҕ мәселесін зерттеудің түп негізгі орыс тілі білімінде.Орыс ғалымдары
Ф.И.Буслаев,А.А.Потебнялар
назар
аударып,ҕарастырып
ӛтсе,А.М.Пешковский
күрделі
синтаксистік тұтастыҕтың негізін салуға тырысты.Күрделі синтаксистік тұтастыҕ категориясын
«абзац»деп атап,негізгі белгілерін айҕындап берді.
Студенттердің ӛздігінен дайындауға арналған бақылау сұрақтары: 1.
Синтаксис зерттеу обьектісінің сипатыны ҕарай бӛлінуін сызба түрінде кӛрсет
2.
Синтаксис зерттеу обьектісінің сипатыны ҕарай бӛлінуін талдап жаз
3.
Мәтін систаксисі мен ҕұрмалас сӛйлем синтаксисінің айырмашылығын жаз
Ұсынылатын әдебиеттер 1. ҔР орта білім мазмұнын жаңарту аясында «Ҕазаҕ тілі» пән бағдарламасы.
Астана.2016
2. ҔР білім беруді және ғылымды дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарламасы.
4. Бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты.Ҕ.Р.Білім және ғылым
министрінің 2018 жылғы 31 ҕазандағы № 604 бұйрығы. Ҕазаҕстан Республикасының
Әділет министрлігі 2018 жыл. 1 ҕараша № 17669.
5. Ә.Е.Жұмабаева, Г.И.Уайсова, Г.Т.Сәдуаҕас. Ҕазаҕ тілі пәні бойынша 2 сыныпҕа
арналған әдістемесі. Алматы – Атамұра, 2017.
6. А.Байтұрсынұлы Оҕу ҕұралы. Орынбор, 1912-448б160-166,б
7.Тұрғынбаева Б.А. Ұстаздыҕ шығармашылыҕ. – Алматы: 2007. – 236
8. Лук А.Н.Мышление и творчество. – М.: Политиздат, 1976. – 144с.
9. Рахметова С. Ҕазаҕ тілін оҕыту методикасы. А., 2006
10. Бейсенбаева З. Сӛзжасамды оҕытудың ғылыми-әдістемелік негіздері. А., 1998
11. Ҕабатай Б.Т. Ана тілі сабаҕтарында мәтінмен жұмыс істеу әдістемесі