Тема 15 . Хронофизиология (

Тема 15 . Хронофизиология (семинар сабақ) 

(1сағат)

Жоспар:

Келесі сұрақтар бойынша реферат жазу және қорғау

1. Хронобиологияның даму тарихы

2. Физиологиялық және биологиялық ырғақтар. 

3. Хронофизиологияның теория және практика үшін маңыздылығы.

4. Хронобиологияның негізгі түсініктері. 

5. Биожүйелердің уақытша ұйымдастырылуының құрылымдық параметрлері.

6. Биоырғақтардыі классификациясы. 

7. Хронобиологиядағы зерттеудің әдістері. 

8. Биоырғақтар табиғаты. Ырғақтар реттелуінің орталық механизмдері. 

9. Биоырғақтар генерациясының физиологиялық механизмдері.

10. Ағза жүйелері мен мүшелерінің жасқа сай өзгерістері.

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша 

7.1  Зертханалық сабақтардың мазмұны мен тізімі

Тақырып 1. Қанның физико-химиялық қасиеттері. 

Жоспар:

           Тапсырма   1.   Қан   тығыздығын   анықтау.   Қанның   плазманың   және   қан   сарсуының

тығыздықтарын түрлі әдістермен анықтауы. Гоммрешлаг суйық және ареометр аспап арқылы

анықтау. Нәтежесін салыстырып, қорытынды жасалуы.

        Тапсырма 2.Қанның, плазманың және қан сарысуының тұтқырлығын Рожанский әдісімен

анықтау.   Малдын   қаны   және   вязкозиметр   аспаб   арқылы   анықтау.   Нәтежесін   салыстырып,

қорытынды жасалуы.

Бақылау сұрақтары:

1. Қан және оның құрамы ?

2. Қан плазмасының химиялық құрамы. Қан сарсуы деген не ?

3. Сыбағалы   салмақ,   оның   көлемі,   қанның   сыбағалы   салмағының   көлеміне   әсер   ететін

факторлар мен оны анықтау әдістері

4. Қанның осмостық және онкостық қысымы дегеніміз не ?

5. қанның физикалық қасиеттері ?

6. Буферлік жүйе не, оның маңызы қандай ?

7. Ацидоз және оның түрлері ?

8. Алкалоз және оның түрлері ?

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша 

Тақырып 2. Лейкоциттерді санау.

Жоспар:

       Тапсырма 1. Лейкоциттердің саның анықтау. Горяева торын  сүретін салу және формула

арқылы лейкоциттердін 1мм

3  

зертельген  қанд

 

а саның шығару. 

       Тапсырма 2.Азықтандыруданкейнгі

Нәтежесін салыстырып, қорытынды жасалуы.

Бақылау сұрақтары:

1. Лейкоцитер, олардың құрылысы мен атқаратын қызметтері.

2.  Лейкоциттерді санау, лейкоциттердің әр түрлі жанурлардағы саны.

3. Лейкоцитоз және оның түрлері?

4.  Фагоцитоз деген не ?

5. Жүйке жүйесінің және басқа да факторлардың  лейкоциттер санының өзгеруіне  әсері. 

6. Горяев   камерасы   мен   лейкоциттерге   арналған   араластырғыштың   (меланжер)

құрылысы қандай?

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша 

Тақырып 3. Эритроциттердін саның  және гемолгобан мөлшерің анықтау

Жоспар:

Тапсырма 1. Эритроциттерді санау

Тапсырма 2. Нәтежесін салыстырып, қорытынды жасалуы.

Тапсырма 3.  Сали эдісі бойынша қандағы гемоглобинің мөлшерің анықтау, гемин 

кристалдарың алуды және қанның рендік- түрлік көрсеткішін анықтау.

Бақылау сұрақтары :

1. Эритроциттер, олардың құралысы, құрамы және атқаратың қызметі ?

2. Эритроциттерді санау және олардың әр түрлі жануарлардағы саны?

3. Қандағы эритроциттер санына әсер ететің факторлар ?

4. Эритроциттердің химиялық құрамы ?

5. Эритроциттер және олардың түрлері ?

6. Эритроциттердің санын анықтаудың практиқалық маңызы ?

7. Санау үшін эритроциттерді немен сұйылтады?

8. Сыртқы факторлардың эритроциттер санына әсері?

9. Буаздықтың эритроциттер санына әсері?

10. Гемоглобин, оның құрамы, қасиеттері және қызметі ?

11. Гемоглобиннің газдармен қосылыстары ?

12. Гемоглобиннің мөлшерің анықтау әдістері және оның маңызы ?

13. Қанның түрлік көрсеткіштері және оны анықтаудың маңызы ?

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша 

Тақырып   4.     Эритроциттердің   түну   жылдамдығы   (ЭТЖ)   Гемолиз   және   оның

түрлері

Жоспар:

         Тапсырма   1.   Қан   плазмасының   эритроциттердің   тұну   жылдамдығына   тигізетін   әсерін

анықтау Панченокв аспабын сүретін салу. Нәтежесін салыстырып, қорытынды жасалуы.

    Тапсырма 2. Эритроциттердің осмостық тұрақтылығын анықтау (ЭОТ) Осмостық гемолиздің

схемасын салу. Нәтежесін салыстырып, қорытынды жасалуы.

Бақылау сұрақтары:

1.ЭТЖ және оның мехинзмнің түсіндіретін теориялар ?

2.Әртүлік мал эритроциттерінің тұну жылдамдықтары ?

3.Клиникада ЭТЖ мен ЭОТ анықтаудын маңызы және оларға әсер ететін факторлар ?

4.ЭТЖ мен ЭОТ анықтау әдістері

5.Гемолиз және оның түрлері

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша 

Тақырып 5. Қан ұюының жылдамдығын және қан ұюын тездететін, бәсеңдететін факторларды анықтау.

Жоспар:

1.Тақырыпты бақылау сұрақтары бойынша  теориялық талқылау

2. Қан ұюуын анықтау әдістерімен танысу және қан ұйыу процесіне әсер ететін факторларды анықтау. 

Жұмыс № 1. Бюркер әдісі бойынша қан ұйуының уақытын анықтау.

Жұмыс №2. Тегіс және қатпарлы бете қан ұйуының уақытын анықтау. 

Бақылау сұрақтары:

1. Қан ұюының биологиялық мағынасы?

2. Қан ұюына қатысатын компоненттер?

3. Қан пластинкалары немесе  тромбоциттер және қан ұюында олардың ролі?

4. Қан ұюының механизмі?

5. Қан тамырларда неге қан  ұюмайды?

6. Қан ұюында «К» витаминінің мағынасы?

7. Қан ұюы тездететін заттар мен әдістер?

8. Қан ұюына қарсы жүйе туралы қазіргі уақыттағы түсінік?

9. 

Қанның ұюы және оның механизмі?

     10.Қанның ұю жылдамдығын анықтау?

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша 

Тақырып 6. Қан топтары 

Жоспар:

  

Тапсырма 1. Қан топтарын анықтау

Тапсырма 2. қанның ұю жылдамдығын анықтау – Бюркер  әдісі

Бақылау сұрақтары:

1. Қанды топқа бөлу негіздері ?

2. Қан топтарың үйлесімдігін анықтау принциптері ?

3. қан топтарын анықтау әдістері ?

4. Ауылшаруашылық малы қанның генетиқалық жүйелері ?

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша 

Қан айналуы және тыныс алу

Тақырып 7. Кардиография. Автоматия және  жүрек жұмысына температураның 

әсері 

Жоспар: 

1. Бақылау  сұрақтар арқылы тақырыптын теориялық талдау. БЖ жазу.

2.Бақа жүрегінің жүмысын кимографпен (арнаулы жазғыш құрал) жазып алу әдісін 

иегеру, жүрек циклінің фазаларын анқтау. Кимограмманның суретің салу. Қорытынды 

шығару.

  

Тапсырма 2. Станниус тәжірибелерді  меңгеру және талдау. Кестені толыту, 

қорытынды шығару.

    

Тапсрма 3. Жұрек жұмысына температуранын әсерін байқау. Кестені толтырып. 

Нәтежесін салыстырп, қорытынды шығару.

Бақылау сұрақтары:

1. Қан айналу шеңберлері ?

2. Жүректің құрылысы ?

3. Жұректің   жұмысы.   Жүрек   жұмысы   циклінің   кезендері   мен   фазалары   және   оның

мерзімдері ?

4. Жүректің қақпақшалары, олардың маңызы ?

5. Жүрек етінің морфологиялық ерекшеліктері

6. Жүректін автоматизмі деген не және оның табиғатын қалай түсіндіруге болады ?

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша

Тақырып 8. Экстремальді факторлардың жүрек жұмысына тигізетін әсері.

Жоспар: 

1. Мультимедиялық және ақпараттық технологияларды пайдаланып тақырып бойынша білімді тексеру. – 10

мин

2. Студенттердің теориялық дайындығын тексеру (ауызша сұрау)- 10 мин

3. Тәжірибе шарттарын талдау – 15 мин

4.Әдістемелік нұсқауларды пайдалана отырып студенттердің өздік жұмысы – 35 мин

5. Нәтижелерді жазу – 10 мин

6. Жұмыс нятижесін талқылау 20 мин

Задание 1.   Сердце сокращается ритмично за счет импульсов, возникающих в самом сердце, а именно- в

проводящей ее системе, которая состоит у лягушек из 3-х узлов: Ремака, Биддера, Людвига. Это особенно наглядно

видно на сердце, вырезанном из организма. Ведущую роль синусного узла (узел Ремака) наблюдают в опыте Гаскелла

и путем н наложения лигатур Станиуса

    

Лягушек   препарируют,   вскрывают   грудную   клетку   и   подсчитывают   частоту     сокращений   кровяного   и

лимфатического сердца за 1 мин в норме

  

Лягушек заранее помещенных в аквариум с водой, с добавлением медного купороса или кадмия  (001 мг/л)

препарируют, также подсчитывают частоту сокращений кровяного и лимфатического сердца за 1 мин

  

Лягушек помещают в аквариум с нагретой водой до 10 С в опыте и подсчитываю частоту сокращении сердца

за 1 мин

 

После опыта в таблицу записывают результаты и делают выводы

Бақылау сұрақтары:

1. Қан айналу шеңберлері және оның маңызы?

2. Жүректің құрылысы, жүректің қақпақшалары, олардың маңызы?

3. Жұректің   жұмысы.   Жүрек   жұмысы   циклінің   кезендері   мен   фазалары   және   оның

мерзімдері ?

4.

Жүрек жұмысын жазу (кардиография, рентгенография, фонокардиография и др.)

5. Экстремалды факторлардың түрлері, классификациясы мен ағзаға тигізетін әсері

6. Жүректің қан және лимфалық жұмысының қалыпты және патология жағдайында механизмі.

7. Жүрек жұмысының реттелуі (рефлекторлық, нервтік, гуморальдық)

8. Экстремальды   факторлардың   әсеріне   ағзаның   жауапты   рекциясының   механизмі   (қан   мен   лимфалық

айналым).       

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша

Тақырып 9. Жүрек қызметінің нервті-гуморалтді және рефлекторлық реттелуі 

Жоспар: 

1. Бақылау  сұрақтар арқылы тақырыптын теориялық талдау. БЖ жазу.

2.Жүректің   қызметіне     нервтердің,   гормондардың   мен   электролиттердің   әсерін

анықтау.

    

Тапсырма  1: Данини- Ашнера және Гольц тәжірибелер. Рефлекс жолының түйқтасының

талдау және қорытынды жасалу.

Тапсырма   2.   Бақа   жүрегінің   жұмысына   кезеген   нервтің   әсерің   анықтау.   Нәтежесін

салыстыру, қорытынды жасалу.

Тапсырма 3. Адреналин, ацетилхолин, кальций және калий иондарының оқшауланған

жүрек жұмысына әсері. Кимограмманы салу. Талдау және қорытнды жасалу.

Бақылау сұрақтары: 

1. Жүрек жұмысының интракардиальдік және экстракардиальдік реттеу механизмдерің

қалай түсінесіз ?

2. Жүректің қызметіне симпатикалық және кезеген нервтердің әсері ?

3. Жүрек қызметінің гуморальды жолмен реттелуі

4. Тамыр реттейтін оратылқ, оның құрылысы ?

5. Жүрек жұмысын қандай жүйке жүйесі реттейді?

6. Жүрек инервациясының орталықтары қайда орналасқан?

7. Жүректің қандай рефлекстері сізге белгілі?

8. Гольц тәжірибиесіндегі жүрек әрекетінің өзгері механизмі қалай аталад?

9. Жүректің гуморальді реттелуі дегеніміз не?

10. Медиоторлар деген не, олар қайда бөлініп шығарылады және де жүрек жұмысына қандай ықпал тигізеді?

11. К  және Са  иондары жүрек жұмысына қалай ықпал етеді? 

12. Электрокардиография әдісі неде негізделген? 

13. Жүрек жұмысын  зерттеу кезінде фонокардиография қандай мағынаға ие. 

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша

Тақырып 10.  Лимфа физиологиясы

Жоспар: 

1. Тақырыпты бақылау сұрақтары бойынша  теориялық талқылау. АБ өткізу

2.Лимфадағы  лейкоциттерді есептеуді зерделеу бойынша  лабораториялық жұмыс

        Жұмыс № 1. Лейкоциттерді есептеу. Горяев камерасын салу, 1мм

3

 лейкоциттердің мөлшерін формула бойынша

есептеу, қорытынды жасау.

Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:

1. Лимфа, құрамы мен олардың қызметі?

2.Омыртқасыздардың  гидролимфа және гемолимфа?

3. Лимфаның түзілуі?

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша 

Тақырып 11. Спироматрия және пнвмография

Жоспар: 

1. Бақылау  сұрақтар арқылы тақырыптын теориялық талдау. БЖ жазу.

2.Өкпенің тіршілік сиымдылығын анықтау  және  пневмография әдісімен танысу.

Тапсырма 1. Спирометрия.   Ауаның   қалыпты тыныс алудын, резервті және қосымша

ауа көлемін анықтау. Нәтежесін салыстырып, қорытынды жасалу.

Тапсырма   2.   Пневмография.   Тыныс   алу   қозғалыстарын   (   қалыпты   жағдайда,

сөйлегенде, жөтелгенде т.б.) жазу және талдау.  Пневмограманың суретін салу, қорытынды

жасалу.

 Бақылау сұрақтары :

1. Тыныс алу дегеніміз не ? Тыныс алу фазалары мен сатылары ?

2.  Тыныс жолдарының физиологиялық маңызы ?

3. Өкпенің тіршілік және жалпы сиымдылығы ?

4. Дем алған, деммен шыққан және альвеолдық ауаның құрамы.

5. Өкпе мен ұлпалардағы газ алмасу

6. Қандағы газдардың құрамы, газдардың тасымалдануы ?

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша

Тақырып  12. Өкпедегі газ алмасу және зиянды кеңістіктің манызы.

Жоспар:

       Жұмыс № 1. Жыбырлағыш  эпителиймен тәжірибе жүргізу.

       Жұмыс № 2. Өкпедегі көмірқышқылының диффузиясы.

Бақылау сұрақтары :

1. Зиянды кеңістік деген не, оның ағза үшін маңызы қандай?

2. Өкпедегі газ алмасу механизмі.

3. Газдың қан арқылы тасымалдануы қалай жүреді?

4. Тыныс алуда жыбырлағыш эпителий қандай роль атқарады ?

5. Газдың қанмен тасымалдануы?

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша

Ас қорыту және зат алмасуы

Тақырып 13. Ауыз қуысындағы ас қорыту

Жоспар:

Тапсырма 1.

 Ферменттердің крахмалға әсері Кестені толтыру, нәтежесін салыстыру және 

қорытынды жасау.

 Бақылау сұрақтары:

1.Сілекей бездері қандай топтарға бөлінеді ?

2.Сілекейдің құрамы мен қасиеті ?

3. Сілекей ферменттері және оның маңызы ?

4. Сілекей бөлу механизмі және оның реттелуі

5. Әр түлік малдың сілекеі Бөлу ерекшеліктері ?

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша 

Тақырып 14.  Қарындағы ас қорыту.

Жоспар:

      Жұмыс № 1. Қарын сөлінің қышқылдық ортасын анықтау. 

      Жұмыс № 2. Қарын сөлінің белоктарға әсерін байқау.

Хаттаманы құрастыру:

Қарын сөлінде ферменттердің белсенді болу жағдайларын атап шығару. Қарындағы ас қорытудағы тұз қышқылының

маңызы.

Бақылау сұрақтары:

1. Қарынның классфикациясы.

2. Қарында қандай аймақтарды ажыратады?

3. Күйіс қайтаратын малдардың және жылқының қарындарының құрылысының ерекшеліктері?

4. Қарын сөлінің құрамы?

5. Қарын бездерінің қай клеткалары ферменттерді, тұз қышқылын, кілегейді бөліп шығарады?

6. Тәбет, сөл деген не, оның маңызы.

7. Тұз қышқылының, кілегейдің, ферменттердің маңызы?

8. Қарын сөлінің реттелуі.

9. Қарын сөлін алу әдістері.

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша 

Тақырып 15.  Ішектегі ас қорыту. Сініру. Зат және қуат алмасуы

Жоспар:

1.

 Тақырыпты бақылау сұрақтары бойынша теориялық түрде талқылау. 

2. Биологиялық мембраналардың  біржақты өткізгіштікті иемденетіндігін зерделеу

3.Негізгі энергия алмасуды  анықтау  әдістерімен танысу

Жұмыс № 1. Бақа терісінің біржақты өткізгіштігі

Жұмыс № 2. Дуглас Холден  әдісі бойынша энергияның негізгі алмасуын анықтау

8. Өздік жұмысы тапсырмалары

Тақырып 1. Бұлшық еттердің жиырылу тұрлері. 

Әр тақырып бойынша СӨЖ тапсырмалары:

Тапсырма 1. Бұлшық еттің оқшауланған жиырылуын жазып талдау. 

Тапсырма 2. Бұлшық еттің жиырылу жиынтығы. Қыцсықтарды   тегіс тетаниқалық жиырылу

түрлерін жазу және талдау.

Тапсырма 3. Введенскийдің парабиозы

5. Бұлшық еттің жиырылуының түрлері. Тетаникалық жиырылудын табиғаты ?

6. Оқшауланған жиырылу. Бұлшық еттің қоздыру кезіндегі қозғыштықтың өзгеруңі ?

7.  бұлщық еттің жиырылуы мен химизмі ?

8. Оптимум, пессимум деген не ?

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша

Тақырып 2. 

Нерв талщықтиарының кейьір қасиеттері. Парабиоз

Әр тақырып бойынша СӨЖ тапсырмалары:

Тапсырма 1.  Нерв талшықтарының қозуды жеке өткізуін анықтау

Тапсырма 2. Жекеленген нерв талшығының қозудан нкі жақты өткізу

Бақылау сұрақтары:

1.Нерв талшықтарының құрылысы мен физиологиялық қасиеттері ?

2. Миелінді және миелинсіз нерв талшықтарындағы қозу импульстарының таралу 

ерешелектері ?

3. Тканьдердің лабильдік қасиеті ?

4. парбиоз дегеніміз не  және оның даму кезендері ?

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша

Тақырып 3. 

Нерв орталығы және қасиеттері

Әр тақырып бойынша СӨЖ тапсырмалары:

Тапсырма 1. Бақа арқылы нерв орталығының кейбір қасиеттерің анықтау

Бақылау сұрақтары:

1. Нерв орталығы дегеніміз не ?

2. Орталық нерв жұйесінің қасиеттері ?

3. Әрбір қасиетінің маңызы ?

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша

Тақырып 4. 

Малдардың жүріс-тұрыс рефлекстерің зерттеу. Мишықтын қызметің зерттеу.

Әр тақырып бойынша СӨЖ тапсырмалары:

Тапсырма 1.  Жұріс- тұрыс рефлекстерің зерттеу; а- статиқалыө рефлекстер, б- қалпына 

келтіруші рефлекстер

Тапсырма 2 . Бақаның тонусының рефлекстерің анықтау

Тапсырма 3. Бақа бүрышты жылдамдығын әсерің анықтау

 Бақылау сұрақтары:

1. Қандай жүріс- тұрыс рефлекстері болады ?

2.  Бұл рефлекстің орталықтары қайда орналасқан ?

3.  Рефлекстерде қызыл және Дейдерс ядроларының маңызы

4. Мишығы  зақымдалған малдарда қандай өзгерістер болатының байқаныз 

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша

Тақырып 5. 

Сопақша және аралық мидың физиологиясы

Әр тақырып бойынша СӨЖ тапсырмалары:

1. Семинарлық сабақ

2. Рефервт жазу

Реферат тақырыптары :

1. Сопақша мидың физиологиясы

2.   Гипаталамустың мидың физиологиясы

3.  Таламустын физиологиясы

4. Эпиталамустын физиологиясы 

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша

Тақырып 6. Нерв- бұлшық ет, ОНЖ, ЖДНҚ және анализаторлар тарудан қорытынды

сабақ

Коллквиум сүрақтары:

1. Физиология мақсаты және міндеттері ?

2. Физиологиялық зерттеулерде қолданалатын тәсілдер ?

3. Тітіркендіргіштер дегеніміз не, олардың классификациясы ?

4. Тітіркеу қозу, қозғыштық деген не ?

5. Рефлекс дегеніміз не ?

6. Қозу дегеніміз не ?

7. Қозғыштық деген не, оны анықтау әдісі?

8. Қозғыштық табалдырығы деген не ?

9. Қай тканьдердің (үлке) қозғыштығы жоғары ?

10. Бұлшық еттің жиырылу мөлшері мен тітіркендіргіш күшінің байланысы қандай ?

11. Оптимум, пессимум деген не ?

12. Тірітканьдерде қандай тоқ пайда болады ?

13. Гальванидің тәжірибелерінің маңызы қанадай 

14. Маттеучи тәжірибелерінің маңызы қанадй ?

15. Үлпаларда биопотенциалдардың пайда болуы механизмін қазіргі кездегі қөзқарас

(теориялар) ?

16. Рефлекстің классификациясы ?

17. Рефлекстің биологиялық маңызы ?

18. Рефлекторлық доға дегеніміз не ?

19. Рефлекторлық доғаның бөлімдері, олардың қызметі ?

20. Рефлекстің рецептивтік аймағы дегеніміз не ?

21. Орталық нерв жүйесінің қай бөлігіне жоғары дәрежелі қызметі жатады ?

22. Үлкен ми жарты шар қыртысының қызметінің негізінде не жатады ?

23. Үлкен ми жарты шар қыртысының  қызметін анықтау тәсілдері ?

24. Шартты рефлекс дегеніміз не ?

25. Шартты рефлекстің пайда болуы механизмі ?

26. шартты рефлекстер қалыптасу үшін қандай жағдайлар қажет ?

27. Шартты рефлекстің маңызы қанадй ?

28. Анализаторлар дегеніміз не және қандай қызмет атқарады ?

29. Көру анализаторларының құрылысы мен қызметі

30. Қөз аккомадациясы мен адаптациясы дегеніміхз не, оның механизміқандай ?

31. Көз   торшасының   қурылысы   қандай.   Саутшылар   мен   таяқшылар   қызметің

баянданыз ?

32. Есту анализаторларының құрылысы мен қызметі ?

33. Терморецепторларының түрлері мен ерекшеліктері ?

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша

Тақырып 7. 

Қан топтары және қанның ұюы

Әр тақырып бойынша СӨЖ тапсырмалары:

Тапсырма 1. Қан топтарын анықтау

Тапсырма 2. қанның ұю жылдамдығын анықтау – Бюркер  әдісі

Бақылау сұрақтары:

1. Қанды топқа бөлу негіздері ?

2. Қан топтарың үйлесімдігін анықтау принциптері ?

3. қан топтарын анықтау әдістері ?

4. Ауылшаруашылық малы қанның генетиқалық жүйелері ?

5. Қанның ұюы және оның механизмі ?

6. Қанның ұю жылдамдығын анықтау ?

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша

Тақырып 8. 

Ішкі секреция бездерінің физиологиясы

Әр тақырып бойынша СӨЖ тапсырмалары:

1. Семинарлық сабақ

2. Реферат жазу және қорғау

Реферат тақырыптары:

1. Ішкі секреция бездерінің мәні?

2.  Қалқанша безі қалқанша маңындағы без

3. Бүйрек безі

4.  Ұйқы безі

5. Гипофиз бен жыныс бездері

6. Жемсау безі немесе тимус

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша

Тақырып 9. 

Электро- және фонокардиография.

Әр тақырып бойынша СӨЖ тапсырмалары:

Тапсырма 1. Жүрек етінің қозуы кезінде пайда болатын биотокты анықтау және талдау

Тапсырма 2. Жұректің механиқалық жұмысын жазу және талдау – Фонокардиография

Бақылау сұрақтары : 

1.Жүректе биоток қалай пайда болады ?

2. Электрокардиография әдісінің принципі, ЭКГ-ны жазу техникасы ?

3. ЭКГ-ның кертпештері және олардың табиғаты

3. Электрокардиографияның маңызы ?

4. Фонокардиографияның маңызы ?

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша

Тақырып 10. 

Өкпедегі газ алмасуы және зиянды жолдарының маңызы

Әр тақырып бойынша СӨЖ тапсырмалары:

Тапсырма 1. Тыныс алу қозғалыстарың жазу.

Тапсырма 2. Жануарлардың тыныс алып және дем шығарғағ кезде өкпе көлемінің өзгеруін

бақылау.

Бақылау сұрактары :

1. Тыныс  орталығының функциональдық сипатын баянданыз  ?

2. Кезеген нервтің тыныс алу процесін реттеудегі маңызы қандай ?

3. жануарларда қандай тыныстық рефлекстер болады ?

4. Көмір қышқыл газы тынысты реттеуде қандай роль атқарады ?

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша

Тақырып 11. 

Қарындағы ас қорыту

Әр тақырып бойынша СӨЖ тапсырмалары:

Тапсырма 1 Қрын сөлінің белоктарға әсерің анықтау        

Тапсырма 2. Қарын сөлінің қышқылдығын анықтау

Бақылау сұрақтары :

1.Қарын сөлінің бөлінуін зерттеу әдістері ?

2.қарын сөлінің құрамы мен қасиеті ?

3.қарын сөлінің ферменттері және олардың маңызы ?

4.Тұз қышқылының физиологиялық ролі ?

5.қарындағы шыршытың маңызы ?

6.қарын сөлінің бөлінүінің реттелуі ?

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша

Тақырып 12. 

Зәр және тер шығаруы.

Әр тақырып бойынша СӨЖ тапсырмалары:

Тапсырма 1. зәрдің тығыздығын анықтау әдісін менгеру және тлдау.

Тапсырма 2. Зәрдің әректешіл ортасын анықтау.

Бақылау сұрақтары;

1.Бөлу   процестеріне   қандай   мүшелер   қатынасады,   олардың   физиологиялық

маңыздары.

2. Бұйректін атқаратын қызметі қандай

3.Нефроннық құрылысы

4.Бұйректегі қан айналу ерекшеліктері

5.Алғашқы зәрдің пайда болуы механиізмі, оның құрамы

6.Зр шығару механизмі

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша

Тақырып 13. 

Зат алмасуы. Жылу алмасуы және дене температурасының реттелүі

Әр тақырып бойынша СӨЖ тапсырмалары:

1.Көмір сутектің алмасуы

2.Тұздар мен судың алмасуы

3.Витаминдердің алмасуы

1.Пойкилотермдық және гомойтермдік организмдер

2.Температураның рецепторлары

3.Температураның ОНЖ арқылы  реттелуі

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша

Тақырып 14. Қан, қанайналу, тыныс алу және азық қорыту тараудан қорытынды сабақ

Коллоквиум сұрақтары:

1.Қан және оның құрамы ?

2.Қан плазмасының химиялық құрамы. Қан сарсуы деген не ?

3.Қанның физикалық және химиялық қасиеттері ?

4.Лейкоциттердің құрылысы мен қаситеттері

5.Лейкофрмула дегенімі не ? Оны қалай анықтайды ?

6.Лейкоциттердін атқаратын қызметтері ?

7.ЭТЖ және оның мехинзмнің түсіндіретін теориялар ?

8.Әртүлік мал эритроциттерінің тұну жылдамдықтары ?

9.Клиникада ЭТЖ мен ЭОТ анықтаудын маңызы және оларға әсер ететін факторлар ?

10.ЭТЖ мен ЭОТ анықтау әдістері

11.Гемолиз және оның түрлері

12.Қан айналу шеңберлері ?

13.Жүректің құрылысы ?

14.Жұректің жұмысы. Жүрек жұмысы циклінің кезендері мен фазалары  және оның 

мерзімдері ?

15.Жүрек жұмысының нервтіқ және гуморлаьдық ретелүі?

16. Медиаторлар деген не, олардың жүрекке қандай әсері бар ?

17.Тамыр реттейтін оратылқ, оның құрылысы ?

18.Тыныс алу дегеніміз не ? Тыныс алу фазалары мен сатылары ?

19.Өкпенің тіршілік және жалпы сиымдылығы ?

20.Өкпе мен ұлпалардағы газ алмасу

21.Қандағы газдардың құрамы, газдардың тасымалдануы ?

22.Сілекей бездері қандай топтарға бөлінеді ?

23.Сілекейдің құрамы мен қасиеті ?

24.Сілекей ферменттері және оның маңызы ?

25.Сілекей бөлу механизмі және оның реттелуі

26.Әр түлік малдың сілекеі Бөлу ерекшеліктері ?

27.қарындағы азық қорытылуы ?

28. Ішектегі азықтын қортылылуы ?

29 Зат алмасуы және қуат алмасуы ?

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша

Тақырып 15. 

Көбеюі физиологиясы

Әр тақырып бойынша СӨЖ тапсырмалары:

1.

Семинарлық сабақ

2.

Реферат жазу және оны  қорғау

Реферат тақырыптары :

1.Көбеюі мұшелері және қызметі

2.Ұрықтану,  және буаздық

Әдебиет: Негізгі (1,2,3) және Қосымша

9. Ұсынылған рефераттар тақырыбы

1) Ағзаның гуморальдық реттелуі және ОЖЖ тәуелділігі мен байланысы.

2) Гормондар, олардың қасиеті және маңызы.

3) Гормондар және олардың әсер ету механизмдері.

4) Гипоталамо-гипофизарлы жүйе және оның маңызы.

1) Зат алмасу, энергия алмасудың биологиялық маңызы және олардың зерттеу әдістері.

2) Ағзадағы аұуыздардың атқаратын қызметі және олардың реттелуі.

3) Көмірсулардың алмасуы мен реттелуі. 

4) Майлардың алмасуы мен реттелуі.

Әдебиет: 

Негізгі (1,2,3) және Қосымша

10. ООӨЖ кеңес графигі (  ООӨЖ ОӨЖ-ның 25% құрайды)

№

Сабақ түрі

дүйсенбі

сейсенбі

сәрсенбі

бейсенбі

жұма

1.

Дәріс сұрақтары бойынша

кеңес

13:40

14:30

2.

Семинар

 

сұрақтары

бойынша кеңес

13:40

14:30 

3.

ОӨЖ сұрақтары бойынша

кеңес

14:45

15:35

4.

Реферат   тақырыптары

бойынша кеңес

15:50

16:40

5.

Тест

 

тапсырмалары

бойынша кеңес

10:25

11:15

11. Оқушылардың білімдерін тексеру кестесі

Дәріс   және   тәжірибе   (семинарлық,   зертханалық,   жеке,   студиялық)   сабақтарға   қатысу   0-100   балл   болып

бағаланады.

12. Студенттердің білімдерін анықтаудағы критерийлері

Сабақты     жалпы   қорытындылауы   тест   түрінде   аяқталады,   бұл   барлық   өтілген   материалдарды   қамтиды.

Емтиханға жіберілуді алу үшін студент келесідей пән бойынша қамтылатын міндеттерді атқаруы қажет:  

Әрбір тапсырма 0-100 баллмен бағаланады.

Жіберілу   рейтингі     орташа   арифметикалық   барлық   тапсырмаларды   ағымдағы   сабақтардағы   орындалған   түрі

бойынша есептеледі (дәрістерге қатысу,  үй тапсырмалары, СӨЖ тапсырмалары, тәжірибе және т.б. тапсырмалары,

межелік бақылау).

 Жұмыс оқу бағдарламасындағы барлық орындалған тапсырмалары бойынша (барлық зертханалық жұмыстарды

орындау және тапсыру, СӨЖ бойынша тапсырмаларды орындау мен тапсыру), курстық жобаны қорғаудан  оң баға

алуынан және жіберілу рейтингі 50 баллдан кем болмаған студент қорытынды бақылауға (ҚБ) жіберіледі.

Студенттердің   оқу жетістіктерінің  деңгейі   әр  бір  пән  бойынша,   соның  ішінде  МЕ  қорытынды   бақылауынан,

қорытынды бағамен анықталады, ол ЖР мен ҚБ есебімен есептеледі.

Қ = ЖР*0,6 + ҚБ*0,4

Салмақтық үлесімі әр жыл сайын университеттің ғылыми кеңесімен бекітіледі және ЖР 0,6-дан, ал ҚБ 0,3-тен

кем болмауы керек.

КЖ/КЖ комиссия алдында қорғалады. Бағасы көрсетілген жұмысы бойынша және жетекшісінің пікіімен қаралып

есептеледі.

Қорытынды бақылау пән бойынша студенттің оң бағасымен және жіберілу рейтингісімен есептеледі.

Егер де қорытынды бақылауға себепсіз жағдайлармен келмеген болса, онда ол «қанағаттанарлықсыз» бағасымен

сәйкескеледі.

Емтихан қорытындысы сол күні белгілі болады немесе келесі күні, себебі, егер емтиханның екінші кезеңі сол

күні түстен кейін жазбаша түрде өтілген болса.

ЖБ, ҚБ және ЕҚ 0 ден 100 пайыздық мөлшермен есептелінеді.

Межелік бақылаудың бағасы ағымдағы бағамен және межелік бақылау бағасымен есептеледі.

Оқу жетістіктері, яғни студенттік білімдері біліммен, дағды-машықтармен, пән бойынша келесі әріптік жүйе және

дәстүрлі баға шкаласымен бағаланады:

Әріптік

 

жүйе

бойынша бағасы

Балдардың

сандық эквмваленті

Пайыздық

мөлшері

Дәстүрлі

 

баға

шкаласымен 

A

4,0

95-100

Өте жақсы

A-

3,67

90-94

B+

3,33

85-89

Жақсы

B

3,0

80-84

B-

2,67

75-79

C+

2,33

70-74

Қанағаттанарлық

C

2,0

65-69

C-

1,67

60-64

D+

1,33

55-59

D

1,0

50-54

F

0

0-49

Қанағаттанарлықсыз

13. Оқытушының талаптары, саясаты және рәсімдері

Студент дәріс сабақтарына міндетті түрде қатысуы тиіс. 

Сабаққа қатысу әр бір сабақта белгіленеді (сабақтың

басында немесе аяғында). Егер белгілеу кезінде студент болмаса, бұл деканаттың қарастыруымен  қаралып түсініктеме

қағазымен   беріледі.  Сабақта  2  рет  қана  жоқ  болуы   жіберіледі.  Сабаққа  екі  рет   қалып   келу,  бұл  бір  рет  жоқ  деп

есептелінеді. Егер де екі реттен жоқ болса, бұл әкімшілдік шешім сұрағымен қарастырылады. Дәрісте басқа топтың

студенттеріне отыруға тыйым салынады.

Тапсырмаларды дәл уақытында тапсыру қажет. Ең соңғы кезі емтиханға дейін 3 күн қалғанда қабылданады. Осы

аталған тапсырмалардың барлығы егер тапсырылмаса, студент емтиханға жіберілмейді.

Тақырыптарды қайталау және өткен материалдарды қамтуы әр кезде қаралып отыруы керек. Оқу материалдарын

меңгеруі   тестпен   немесе   коллоквиуммен   қаралып   бағаланады.   Тестілеу   кезі   студенттерге   айтылмай   қабылдануы

мүмкін.

  Студенттердің   өздік   жұмыстарын   (СӨЖМ)   мұғаліммен   орындау   кезіндегі   төрт   негізгі   қызметтері

қарастырылып отырады. Бұлар:

Бірінші  -     оқу   пәні   бойынша   бастапқы   сессия   кезеңіндегі   мұғалімдерден   алынған   мәліметтер   бойынша

студенттердің белсенді қабылдауының негізін іске асыру

Екінші  -   курстық   және   бақылау   жұмыстарды,   үй   тапсырмаларын   орындауы,   әдеби   кітап   тізімдерін,   оқу-

әдістемелік   нұсқауларын   оқып   тануының   барлығы   мұғалімнің   айтуы   бойынша   студенттің   өздік   жұмысымен

істелінетін   қызметі   болып   табылады.   Осы   деңгейде   студенттің   өзінің   білімін,  жұмыс   істеу   әдістерін   байқап,   іске

асыруы қажет. Өз-өзін ұйымдастыра білуі керек.

Үшінші   –  өздерінің   қиын   жағдайларындағы  оқу   материалдарын   талдау   және   жүйелеу.   Өздерінің   түсінбеген

тақырыптарын мұғаліммен келіп сұраулары қажет. Өздерінің берілген тапсырмаларын реттеп оқуы керек.

Төртінші – студент мұғалімге келіп кеңес, түсіну үшін қосалқы материалдар алуы керек. 

  

Сіздерге сәттілік тілейміз!!!

14 Әдебиеттер тізімі

Негізгі:       

1. Несіпбаев Т. Жануарлар физиологиясы. Оқулық, 1-том. Алматы,  "Қайнар", 1995 ж., ІІ-

том, Алматы, "Кайнар", 1996 ж.

2. Нссіпбаев   Т.   Жануарлар   физиологиясы.    Оқулық,   Алматы. "Ғылым", 2005 ж.

3. Несіпбасв  Т.  Адам  жоне  жануарлар   физиологиясы.   Окулық, Алматы, "Ғылым", 2005 

ж.

4. Несіпбаев Т.Н.,  Бегаилов  Е.Б.,  Алданазаров  С.С.  Жануаралар физиологиясыньщ 

практикумы. Оку күралы. Алматы, 2004 ж.

5. Георгиевский В.И. Физиология с/х животных. Учебник. Москва, ВО "Агропромиздат", 

1990

6. Голиков Н.А., Базанова Н.У. т.б. Физиология с/х животных.

Учебник. Москва, ВО "Агропромиздат" 1991.

Қосымша :

7. Сысоев  А.А.,   Битюков   И.П.   Практикум  по   физиологии  с/х животных. М., "Колос", 

1981 г.

8.

К.Шмидт Ниельсен.    Физиология животных приспособление и среда,  т. I—II.  Москва,

"Мир", 1982 г.