Бағдат Оралбайұлы «Тегімізді тануға талпыныс»

Пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с): «Адам қайтыс болса да үш түрлі адамдардың істеген амалдары көзі тірі кезіндегідей болады - деген екен. – Олар: ғалым кісінің еңбектері, артына тәрбиелі ұрпақ қалдырған адам, ел игілігіне жарайтын істер істеген адам (аурухана, мешіт, көпір, кітапхана т.т.с.с. салдырған адам)».

Бір тағылымды кеңесте:

«Бір жылыңды ойласаң, егін ек,

Он жылыңды ойласаң, ағаш ек,

Жүз жылыңды ойласаң, ұрпақ тәрбиле,

Білім-ғылымға көңіл бөл» делінген.

Өзіңмен бірге барыңа сүйсініп, жоғыңа күйіне білген жан – нағыз жанашарың. Жалпы түсінбеген кісіге кешіріммен қарауға болар, бірақ жорта білмегенситін аяр адамдардан құдай сақтасын. Бұндайлардан бетің қайтып қалса – қасірет. Адамдық қалыпты биік ұстау – үлкен сын. Адамгершілік – асыл қасиетті аласартып алмасақ екен. Өмірдің өзегі де осы, азаматтық жол да осы.

Адам, ажал арнайы келмесе, ақпанның ақ түтек бораны соқса да, тағдырдың тоқпағы ұрса да өлмейді.

Домбырада бірі – қоңыр, бірі – ащы үн беретін екі ішек бар. Екі ішек екі түрлі үн шығарып тұрса да бір-ақ күй тартылмақ.

Меніңше, қазір қиыншылық көп деп қиналғаннан гөрі, болашақ алда деп жігерленген жөн. Қарияларымыз қағидалы ақыл-өнегесін жоғалтпасын, жастарымыз бойкүйездікке, бос белбеулікке, мағынасыз жеңіл әрекеттерге қол артпасын. Өнімді еңбек, өміршең бірлік – жеңістің кілті. Осы кілтті қолдан шығарып алмасақ жарар еді.

Қасиетің, қадірің қалтаңмен бағаланатын бір заман болып тұр.

Өткен шағыңды әкеңнің, ата бабаларыңның жүріп өткен жолын зерттеп, салыстыра отырып болжауға, ал қазіргі шағыңды – өзіңнің қол жеткізген биігіңе қарап бағалауға, ал енді келер шағыңды балаларыңның, ұрпақтарыңның аяқ алысына қарап бағдарлауға болады. Осы үш ұрпақ өкілдерінің арасында көзге бадырайып көрініп тұрмаса да белгілі бір байланыстың бар екендігі байқалады. Бәлкім, «тегіне тартқан, текті жердің баласы» - деген сөздер осындай түсініктен туса керек.

Өмір сүру дегеніміз – таңдау жасау. Жолыңды бөгеген кедергіден өтудің амал-айласын табу арқылы жеңіске жету.

Ерте ме, кеш пе, әйтеуір адамдар бір-бірімен қырқысуды, бір-бірінің жанын қинауды қойып, ақыры кім қандай болса, оны сол күйінде қабылдау керектігін түсінетін күн туады. Ол енді – о дүниедегі жағдай.

Күнде көріп жүрген фәниден мәңгілік жұмбақ болып қала беретін бақиға дейінгі аралық жолдағы сапар-саяхатымыз – өмір деп аталады. Көрінгеннің көзіне көріне бермейтін қатпар қалтарысқа, таңғажайып құпияға толы тылсым дүние-ай десеңші. Сол қалтарыстағы дүниелер мен құпияларды шеше алмай қаншама адамдар өмірде сорлап жүр десеңші, қаншамасы солай өмірден өтті ғой, шіркін!

Табиғат пендесіне болымсыз өмір, тойымсыз көңіл берген.

Кез-келген бақытты болғысы келеді. Бірақ сол бақыт та, сор да аспаннан жаумайды, айналаңдағы адамдардан ауысады. Біреу саған жақсылық, бақыт боп кезігеді. Бақыт дегеніміз – сол адамның адамға беретін ыстық ықылас-достығы, махаббаты. Ал енді сенің жолыңа жуа боп бітіп, қырсыққа ұрындыратын да – сол адам. Оқ екеш оқ та өздігінен атылмайды. Мылтықтың шүріппесінде адамның саусағы тұрады емес пе.

Өмірде бір жамандықтың бір жақсылығы бар. Қыс артынан жаз келеді қашан да. Соны күт. Өзіңді дархан ұста. Жүрегіңнен мейірім нұры төгіліп тұрсын. Зауал шағыңда көңіліңе талшық етер бір ғана медеу – сол адастырмас адамшылық шырағы.

Алды үміт, арты өкініш, алдамшы өмір.

16

Жер қара болса да денеңе нәр береді, қарын тойғызады. Қар аппақ болса да денеңді қалтыратып тоңдырады.

Өмір дегенге,

Тірлікте, сірә, жетер ме ой.

Жарық сәуледен басқаның бәрі бекер ғой.

Бекер ғой бәрі,

Бекер ғой бәрі – бөтен ғой,

Өмір дегенің – бір күндік Сәуле екен ғой.
Қомағай көңіл құмартып өткен әрнеге,

Тірлікте сонау түскенмін талай әуреге.

Кешкен өмір де,

Көрген бақыт та барлығы,

Жетпейді екен ғой,

Бір күндік сенің Сәулеңе.

М.Мақатаев.