Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9
жүктеу/скачать 28,1 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 16.3-сурет 16.4-сурет 16.5-сурет
| n
’ (16.7) мұндагы Bn = В cosa — В векторының проекциясы ауданға п нормаль бағыты- мен алынады; Ф — магнит агыны. Көптеген жағдайда, мысалы, біртекті емес магнит өрісінде бет жазык емес (16.4-сурет). Ф магнит агыны сонымен катар бетті тесіп өтетін магнит индук- циясынын сызыктарынын санына тен. Магнит өрісінің ағынынын өлшем бірлігі, (16.6) сәйкес вебер (В6): 1 Вб = 1 Т л м 2. (16.7) формулаға сәйкес агыны он да (cosa > 0), теріс те (cosa < 0) болады. Осыған сәйкес тұйыкталған беттен шығатын осы магнит индукциясының сызыктары оң деп саналады, ал кіретіндері — теріс. Магнит индукциясының сызыктары тұйыкталған болғандықтан магнит ағыны тұйыкталған бетте нөлге тен (16.5-сурет). Магнит өрісінін басты көріністерінің бірі оның қозғалыстағы заряд пен ток- ка күштік әсері болып табылады. Көптеген зерттеулерден алынған деректерді А.М. Ампер жалпылай отырып, осы күштік әсерді аныктайтын заң тағайында- ды. Оның дифференциалдык түрін келтіреміз, ол аркылы магнит өрісінде ор- наласкан тоғы бар әртүрлі контурларға эсер ететін күшті есептеуге мүмкіндік береді. Магнит өрісінде орналаскан өткізгіштен d/ аз аймақты бөліп алып ток бағыты бойындағы вектор түрінде карастыруға болады (16.6-сурет). Idl көбейтіндісі тоқ элементі деп аталады. Магнит өрісі жағынан ток эле- ментіне эсер ететін күш: 16.3-сурет 16.4-сурет 16.5-сурет 16.2. АМПЕР ЗАҢЫ. МАГНИТ ӨРІСІНДЕГІТОҒЫ БАР КОНТУРДЫҢ ЭНЕРГИЯСЫ мұндағы к — пропорционалдык, коэффициент; ХБ жүйе- дегі к = 1, сод себептен: d/7= /fisin P d /, (16.9) немесе вектор түрінде: dF= Ш х В. (16.10) Осы тендеуді интегралдап өткізгіштің / аймағына магнит өрісінен эсер ететін күшті табамыз: F = / j(d 7 х В). (16.11) / (16.8)—(16.10) катынастары Ампер заңын көрсетеді. (16.10) формуласын қолдануына кейбір мысалдарды карастырамыз. 1. В магнит индукциясына Р бұрышпен біртекті магнит өрісінде орналаскан ток күші /, ұзындығы / болатын өткізгішті түзу сызыкты аймақ (16.7-су- рет). Өткізгіштің осы аймағына магнит өрісі тарапынан эсер ететін күшті табу үшін интегралдаймыз (16.11) және мынаны аламыз: Ғ= ІВІ sinp. (16.12) 2. /тоғы бар KLMN тікбұрышты рамка индукциясы В біртекті магнит өрісіне орналаскан (16.8, а-сурет). Рамканың кабырғаларын нөмерлеп және магнит өрісінен эсер ететін күштерді Ғ,, Ғ2, Ғу Ғ4 белгілейміз. Сәйкес кабырғалардың ортасына түсірілген және карама-қарсы бағытталған Ғ] және Ғ} күштері (16.12) формулаға сәйкес тең. Ғ2 = ІВЬ және Ғ4 = ІВЬ күштері жұптык күштерді кұрайды, ал моменттері (16.8, б-сурет): М = ІВЬ (а/2) sina + ІВЬ (а/2) sina = IBba sina, (16.13) болғандыктан, онда (16.13) аламыз: Iba = IS =рт, болғандықтан, онда (16.13) аламыз, М = ртВ sina, (16.14) немесе вектор түрінде: М = Р т* В . (16.15) Осы тәуелділіктің негізінде магнит индукциясы шынында алынған. Ампер заңын қолдана отырып, магнит өрісінің жұмысын тоғы бар контурдың орын ауыстыруынан немесе оның формасының өзгерісінен есептейміз. Ғ2 және Ғ4 күштерінің (16.8, б-сурет) әсерінен оң жұмыс жасалғанда а бұры- шы азаяды (da <0), сод себептен рамка айналғанда [(5.13) караңыз]: жүктеу/скачать 28,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|