Бұл жерде шешімінің оңайлығы үшін әртүрлі кернеулер арасындағы фазалык

ланыс кернеуі күшейткішінің кірісіне берілетін кернеуді азайтатынан туын- 
дайтынын көрсетеді.
(1 —РА:) < 1 болғанда 
> к,
Р >0 болады, кері байланыс он.
Егер (1—pk) -» 0, онда k ^ - *
(22.13) тендігінен берілген (/шьіг үшін 
UT~*
0 —
электр сигнал көзінің кернеуі нөлге тен. Мұндай сызба тербелістің сырткы 
көзінсіз жұмыс істейді, яғни бұл кері байланысты генератор (күшейткіш елес) 
деген сөз.
(22.18) тендеуінін үш салдары тәжірбиеде орын алады, бірак медицина 
электроникасы үшін кері байланысты теріс күшейткіш маңызды.
(22.18) тендеуін дифференциалдасақ:
dA:
байл
(1 — р£) 
+ $к
d 
к
(1 — PA:)2 
dk =
(1 -pA:)2'
(22.19)
(22.19) -ды (22.18)-ге бөлсек:
*6*. 
1 - P* 
k
' 
(22'20)
(22.20) өрнегі кызықты қорытынды береді: егер |1—РА:|>1 болса (теріс кері 
байланыс), онда кері байланысты сызбаның күшейткіш коэффицентінің са- 
лыстырмалы өзгерісі сол күшейткіштің өзінің күшейткіш коэффицентінен са- 
лыстырмалы өзгерісінен 1—(ЗА: есе кем:
d 
kr.
байл
Бұл кері байланысы бар күшейткіштің үлкен тұрақтылығын білдіреді, оның 
сыртқы әсерлерге тәуесіздігі аз. Айтканымызды сандык мысалмен түсінді- 
рейік. Айталык, күшейткіш коэфиценті 
к =
100, ал тізбектін Р беріліс коэффи- 
центі кері байланыста -0,1 болсын. Бүл мәндерді (22.18) қойсак:
100
100
^байл 
1 _ (—0,1) • ЮО ~ П ~ 9,1'
Егер кандайда бір себептермен күшейткіштің күшейткіш коэфиценті 20% 
кемісе онда 
к^
= 80 болып, кері байланысты күшейткіш коэффицентінің жаңа 
мәні:
80 
80
к
 
= --------------------= ----- ~ 8 9
«•*" 
1 — (—0,1) - 80 
9
болады.
^байл коэфицентінің кемуі:
9 ,1 -8 ,9
— — — 100% « 2,2% (!),
^ ? *
осы аз ғана шамаға өзгереді.
Күшейткіштің кірістегі кедергісі Ом заңы бойынша мынаған тең:
^кір.б — 
^ / W

(22.16) қолдансак:
U
- р ( /
,
Ш
" - ^ р О - Р * ) .
(22.21)
вх
мүнда /? = t/,,p/ / кір — күшейткіштің өзінің кіріс кедергісі.
Теріс кері байланыс кезінде ((3 <0) Л 
> /? Жүз пайызды «терең» кері бай- 
ланыс кезінде ((3 = - 1 ) /?кір6 Л.ір (1 + 
к).
Ал А-ның үлкен мәнінде /?ирв» / Г р
Теріс кері байланысты күшейткіштің екі ерекшелігі (сыртқы әсерлерге тү- 
рақтылығы және өте жоғары кіріс кедергісінің болуы) бұл кұрылғыларды ме- 
дициналык электроникаға колдануға мүмкіндік береді. Жүз пайызды теріс 
кері байланысы бар күшейткіштер 
қайталаушьиар
деген атқа ие болды. Олар- 
ды аралық күшейткіш ретінде қолданып, биологиялық жүйе мен негізгі кү- 
шейткіш арасына орналастырады.
Қайталаушылардың үлкен кедергісі өлшенетін нысанының үлкен кедергісі- 
мен үйлеседі. Қайталаушылардын аз шығыс кедергісі тізбектегі келесі кү- 
шейткіштің аз кірісі кедергісімен үлеседі.
Осы себептен оларды 
толық кедергінің трансформаторы
деп те атайды.
(22.18) тендігінен кайталаушылар үшін ((3 = — 1)
* « „ = * /( ! + * ) ,
дем ек^>> 1 үшінЛ6айл « 1. Тәжірибеде А^^шамамен 0,95—0,99-ге тең. Мүндай 
мәндер үшін (22.13) тендігінен 
Чшш=
(/; шығыстағы кернеу жүз пайызды теріс 
кері байланысы бар күшейткіштің кернеуін кайталайды. Кірістегі және шы- 
ғыстағы фазалар да бірдей.
Міне, себептен кайталаушы дәлірек айтсақ — 
кернеуді қайталаушы
деген 
термин пайда болды.
Кайталаушының колдануы электронды кұрылғының түріне байланысты. 
Кдйталаушының үш түрі бар: 
ағысты —
өрісті транзистерде (22.19, а-сурет); 
эмиттерлі
— биополяры транзистрде (22.19, б-сурет); 
катодты
— электронды 
шамда (22.19, в-сурет). Қайталаушының аталуы сол косылған тізбекке байла­
нысты (ол тізбек электронды күрылғының элементімен аталады).
Бүл жағдайда шығыс кернеуі — шығыс кедергісі Амр толығымен (жүз пайыз) 
кіріс тізбегіне кіреді.
Түрақты тоқ кушейткіштері. Дифференциалды каскад.
Биопотенциалдарды күшейту үшін өткізу жолактары төменгі шекараға 
со = 0 тең болатын күшейткіштер қажет. Мұндай күшейткіштер 
турақты тоқ
22.19-сурет
а
в

L/кіру
22.20-сурет
күшейткіштері
деген атқа ие болды, од токты 
күшейте ме, кернеуді күшейте ме оған байла- 
ныссыз.
Күшейткіш 
сызбасында транзисторларды 
колдану мүмкіндігін талдай отырып (§22.4 ка- 
раныз), баяу өзгеретін сигналдарды және тұ- 
ракты токтар сигналдарын күшейту айнымалы 
сигналды күшейтуден айырмашылығы жок 
екендігіне көз жеткізуге болады. Ал шындығын- 
да транизстерлердің жүмысының физикалық 
негізін күшейткіш ретінде тұракды ток үшін де 
беруге болады. Бірак 22.16-суретте көрсетіл- 
ген теріс кері байланысы бар сызбалардың кү- 
шейткіш коэффиценті жоғары болмайды және 
бір ғана косынды колдану киындыкка соктыра­
ды. Сол үшін каскадтар қатарын (тізбегін) кол­
дану кажет, ал бұл өз тарапынан басу өзгеретін 
сигналдарды күшейтудің киындыктарын туғыза- 
ды. Оның себебі, түракты ток күшейткіштерінде 
реактивті элементтерді (конденсатор, трансфор­
матор) қолданбай жүзеге асыру кажет, өйткені 
олар түракты ток жағдайында өз функцияларын 
аткара алмайды. Тізбектердін косылысы гальва- 
никалык байланыс (22.20-сурет). Бірак мұндай 
қосылыс кезінде кедергінің кездейсок өзгерісі 
немесе каскадтын шығысындағы (дрейф) ток өз- 
геріс күші келесі каскадпен жүзеге асырылады, 
ал ол акпараттың бұзылуына соктырады.
Дрейфтің себебі, күшейткіш элементтерінің 
ескіруінен, температуранын әсерінен, кернеу 
көзінін тұраксыздығынан болуы мүмкін. Сол 
себептен тікелей күшейту кезінде әрбір каскад- 
тағы, соның ішінде кірістегі каскадтағы дрейфті 
азайту кажет. Каскадтарды азайтудың бір тәсілі 
дифференциалды каскадты пайдалану, онын ка- 
рапайым сызбасы 22.21, а-суретте көрсетілген, 
мұнда Г, және Г, екі бірдей транзистор; /?к1 және 
— коллектор тізбегіндегі 
резисторлер; 
R
— эмиттерлер тізбегіндегі резистор; 
R
— сызбаны реттейтін ай­
нымалы резистр;
Rж
— 
U
кернеуі алынатын жүктеме резистор; Бгп. — кернеуі транзистор- 
лардың базасына беріледі. Суретте көрсетітген сызба шын мәнісінде көпір кыз- 
метін аткарады. Сызба түсінікті болу үшін, оны өзіміз кабылдаған гурде берейік 
(22.21, б-сурет). 
R
кедергісін екі иык бойынша бөлейік. 
Т
және ^транзистор- 
ларын әртүрлі электр өткізгіштігі бар жартылай өткізгіштердін тізбекті байла­
нысы ретінде белгілейміз. Көпірдін бір диагоналына ток көзі, ал екіншісіне 
R
жүктеме кедергісі косылған.

Көпір тепе-тендікте болады, егер мына шарт орындалса:

жүктеу/скачать 28,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: