Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9
жүктеу/скачать 28,1 Mb. Pdf көрінісі
|
| v = <£02 - £о,)/Л +
£ <8 /я/2 - 8 * = Vg + Ду, <305) мұнлағы \ = ( E m- £ j / / i <304>) — магнит өрісі жок кездеп спектрлік сызыктарынын жднлш Av = pL£ (g; m JIH Ш -1 ) — спектрлік сызыктардын магнит өріанде жлкіелуі. в0.7) іендеушеи Д у шд масы м а г н и т квантты саннан. Ланде коОейткишшн ж.ане орл гін ши ни і г ми- дхтоіиясынан тәуелді екені корініп тур. biepg -^О олса он да Д т = £ д ь£ ( т л т )/һ . Сурыптаулын ережесі бойынша маіниггі кванпы сан . шін мыланы а-дімыз Д»г = « л = 0. ±1 . <30.8) Ьұг. мумкш оолатын уш жидпкке сойкес келеді: \ -> vr уи яғнг магаит ep irrt спеклрлт* сызыд. тринлеткс ждаелсді М^унддй докіслу >^- лпіптп. не мест жеминнын имлыпнш ден аіалдаи Оу. іек «іе куи.і магаит вріещде оаикалады. 41 Д -суда- 3L Л -cjfjMs- Әлсіз магнитті өрісте аномальді Зееман зффектісі орын алады, бұл жағдайда g ^ g , болып, спектрлік сызыктардың жіктелуі күрделі болып кетеді. 30.3. ЭЛЕКТРОНДЫ ПАРАМАГНИТТІ РЕЗОНАНС ЖӘНЕ ОНЫҢ МЕДИЦИНАЛЫҚ-БИОЛОГИЯЛЫҚ ҚОЛДАНУЛАРЫ Магнит өрісіне орналаскан атомның бірдей деңгейлерінің арасындағы спонтанды ауысуының ыктималдылығы өте аз. Бірак мұндай ауысуларды сырткы электромагнит өрісінің эсер етуімен индуцирленген түрде жасауға болады. Оның негізгі шарты электромагнит өрісінің жиілігі жіктелген деңгей- лердің энергия айырымына сәйкес фотонный жиілігімен сай келуі керек. Бул кезде электромагнитті өрістің энергиясының жүтылуын бакылауға болады, оны магнитті резонанс деп атайды. Бөлшектердің түріне карай, яғни магнит моментінің тасушылары — мект- ронды пара.Уіагнитті резонанс (ЭПР) және ядроиіы магнитті резонанс (ЯМР) деп ажыратылады. ЭПР мына заттарда.парамагнитті бөлшектерді молекулалар. атомдар. ион- дар, радикалдар, электрон аркылы магнит моментіне ие болғанда пайда бо лады. Бул кезде пайда болатын Зеемен эффектісі электрондык деңгейлердің жіктелуінен пайда болады (сол себепті электронды резонанс деп атайды). Ең көп таралған ЭП Р таза спиндік магниттік моментімен (шет елдердін әдебиет- терінде оны хзектронды спиндірезонанс деп атайды). ЭГ1Р ең алғаш 1944 ж. Е.К.. Завойский ашты. Алғашкы тәжірибелерде ре- зонансты жұтылу темір тобына жататын түздардың ионында бакыланды. За- войскии бул кұбылыстардың негізгі зандылыктарын зерттеді. (29.1) және (30.3) өрнектрінен энергияның резонансты жұтылу мәнін табамыз: h v - g ^ B " . (30.9) Магнитгі резонанс бөлшекке бір мезгілде Врсі тұракты индукциялы өріс және v жиілікті электро- магнитті өріс эсер еткенде бакыланады. (30.9) шар- тынан резонансты жұгылуды екі жолмен аныктауға болады: жиітікті өзгертпей, индукцияны біртіндеп өзгерту аркылы, немесе тұракты магнит индукция кезінде жиілікті біртіндеп өзгерту аркылы. Техни- ка.лы жағынан бірінші жол тиімді. 30.6-суретге (а) электронный энергетикалык дең- гейінін жіктелуі және эдектромагнитгі толкынның Р қуатынын өзгерісінін магнит өрісінін индукциясы- на тәуелділігі (б) бершген, нысаннан өткеңдегі мәні. (30.9) шарты орындатғанда ЭПР пайда болады. ЭПР пайда болатын ортада спектрлік сызык- тардын формасы мен каркындылығы электронный магнитті моментінін әсерлесуімен, дербес жағдай- да, катты дене торы ндағы спинді моменттерініносерлссуімен аныкталады- Ьул факторлардың спектрге әсерін карастырайык. Айталық (30.9) шарты орындалсын. Энеріияны жугу ушін іаттьін атомда рынын төменгі деңгейінін орныкталуы жотары деңгейлерге катысты артыкбо- луы қажет. Кдрсы жағдайда индуцирленген соуле шыіару артыкболады. Электронды парамагнитті резонанс кезінде знеріиянын жуіылуымен жэне жоғарғы деңгейшелердін орныктылығьшын артуымен катар, кері кубылыс сәуле шығармай төменгі деңгейге өту, белшектін энергиясы торта берілу кубы лысы орын алады. Бөлшектін энергиясынын торға берілу қубылысын спин торлы релакса ция деп атайды, ол т уакытымен сипатталады. Гейзенберг қатынасы бойынша (28.11) бұл деңгейдін калыптасуына алып келеді. Демек. резонанстын жұтылу мәні жүктеу/скачать 28,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|