Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9
Ағзаға әр түрлі физикалық фактор арңылы дозалық эсер
жүктеу/скачать 28,1 Mb. Pdf көрінісі
|
Ремизов А.Н. Медициналық және биологиялық физика (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Кибернетикалық электронды қүрылғылары
| Ағзаға әр түрлі физикалық фактор арңылы дозалық эсер
етуді қамтамасыз ететін электронды ңүрылғылар Әртүрлі физикалық факторлармен (ультрадыбыс, электр тоғы, электромаг- нитті өріс және т.б.) дозалық эсер етуді емдеу мақсатында камтамасыз ететін электронды кұрылғылар; микротолкынды терапия аппараты, электрохирургия аппараты, кардиостимуляторлар жэне т.б.). Физикалық түрғыдан бүл кұрылғылар әртүрлі электрлі сигналдардың үдеткіші болып табылады. Кибернетикалық электронды қүрылғылары Кибернетикалык электронды кұрылғылары: а) медициналық-биологиялык ақпараттарды автоматты сараптауға және корғауға, өндеуге арналған электронды есептеуіш машиналар; ә) адамды коршаған ортаның автоматты түрде реттейтін және басқаратын кұрылғылар; б) биологиялык үдерістердің электронды үлгілері (моделдері) және т.б. Медициналық кұралдар мен аппараттардың колданылуы диагностика мен емдеудің тиімділігін арттырады және медицина кызметкерлерінің еңбек өнімін арттырады. 20.3. МЕДИЦИНАЛЫҚ АППАРАТТАРДЫҢ ЭЛЕКТР ҚАУІПСІЗДІГІ Медициналық аппараттардың қолдану кезіндегі ең маңызды мәселенің бірі оның науқас (пациент) үшін, медициналык кызметкерлер үшін электр қауіпсіздігі болуы. Әртүрлі жағдайға байланысты (ағзаньщ әлсіреуі, наркоздың әсері, есінен танып калуы, денеде электродтардың қосылып тұруы және т.б.) ауру cay адамға Караганда электрқауіпті жағдайда болады. Оның қасында қызмет етіп жүрген медицина қызметкерлері де электр тоғына үрылып қалу қаупінде болады. Электр тізбегіне және техникалық кұралдарга электр кернеуі беріледі, 61- рак адам ағзасына эсер ететін тоқ, яғни, биологиялык нысаннан бірлік уакытта өтетін зарядтар. Ск Сішкі Ск (I— — II— — I) 20.3-сурет Адам денесінің екі электрод арасындағы кедергісі ішкі ұлпалардың, ағзалардын және терінін кедергілерінің косындысынан тұрады (20.3-сурет). Адамның ішкі ағзасынын кедергісі адам күйіне әлсізтәуелді, есептеу кезінде алакан мен табан арасындағы жолға /? = 1 кОм кедергі болады деп алынады. Терінің кедергісі Rm ішкі ағзалардың кедергісінен артык болады, ал ішкі және сырткы себептерге (терлеу, ылғалдау) тәуелді болады. Сонымен катар де- ненің әр бөлігінде терінің калыңдығы әртүрлі, сондыктан терінін кедергісі әр- түрлі шамаға тең. Сондыктан (тері кедергісінің накты мәні аныкталмаған) оны есепке алмайды және 1= (//Дішкі = U/1000 Ом деп алынады. Мысалы, U= 220 В үшін және / = 220/1000 А = 220 мА. Ал шындығында тері 220 В кернеу үшін 220 мА кем ток өткізеді, яғни кедергісі бар деген сөз. Электронды медицина лы аппаратпен жұмыс істегенде кауіпсіздік шаралары толык ескерілуі кажет екендігі түсінікті. Ен негізгі және басты талап-кұрылғының кернеулігі бар бөлігіне кол ти- мейтіндей жағдай жасау. Ол үшін ен бірінші аппарат пен кұралдардын кернеуі бар бөліктерін онын сырткы кабатынан және өзара окшаулануы керек. Мүндай рөл аткаратын ок- шалануды негізгі және жұмысшы деп атайды. Кұрылғы бойындағы саңылаулар онын ішкі жағын саусакпен немесе әшекей бұйымдармен байкаусыз тиіп кету каупінен сактану жолымен жасалуы керек. Бірак та кұрылғының кернеуі бар бөліктері жанасудан аластатылғанмен де, ол бәрібір толық кауіпсіздікте бола алмайтындығынын екі себебі бар. Біріншіден ішкі бөліктердің және сырткы кабаттың қанша окшаулануы болғанымен оның бөліктерінің токка кедергісі шексіз емес. Ток желісі мен шу- дың арасындағы кедергі де шексіз емес. Сондыктан адам күрылғыны ұстағанда оның бойынан өте аз мөлшерде ағын тогы өтеді. Екіншіден, жұмысшы оқшаулануының бұзылуынан (ескіру, айналадағы ортаның ылғалдануы) ішкі бөліктерінін сырткы кабаты бойынша кернеу пайда болады. Бұл екі жағдайда да адам өміріне кауіпсіз шараларды камтамасыз ету кажет. Бүл мәселелерді толығырак карастырайык. Сырткы кабатка (корпуска) өткен ток күші Ом заңы бойынша тізбектін кернеуі мен кедергісіне тәуелді. Ағын токтың тізбегі 20.4-суретте сызбалы түрде көрсетілген. Мұнда 1 — аппараттын корпусы, оның ішінде бірінші орамы 2 ток көзіне 3 жалғанған трансформатор бар. Ал оның екінші орамы 4 аппараттың жүмыс бөлігімен байланыскан (суретте көрсетіл- меген). Тармақ жерге қосылу немесе ко- сылмағанына тәуелсіз жерге қатысты /?з омдык кедергіге, Сз тізбек сыйымдылығы- на ие. Тармак пен корпустың арасындағы электрөткізгіштік жұмысы окшаулауының омдык кедергісіне /?агым және кернеулікте тұрған ішкі бөліктерінің Сағым сыйымды- лығына тәуелді болады. Бұл элементтердің барлығы 20.4-суретте үзік сызыктармен көрсетілген, өйткені олар накты параметрлі емес және накты кедергі мен сый- ымдылыкты бермейді. Штрихты сызык арқылы корпуска жанаскан адамның бойынан өткен ағын тоқ көрсетілген. Егер наукас тізбегі корпустан оқшауланған болса, онда бөлек Р және нау- кастан өткен ток болып ажыратылады. Ағын тоғынын күші медициналық аппаратты колдану кауіпсіздігіне әсері болғандыктан, ал аппаратты конструкциялау кезінде оның калыпты жұмы- сы кезіндегі осы токтың мүмкін болатын шамасын ескертеді және бірлік бұзу кезіндегі де ескеріледі. жүктеу/скачать 28,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|