Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9

Кейбір бөгеттерден қутылу ушін кушейткіш конструкциясын курделенді-
ру арқылы қол жеткіземіз. Ал кейбіреулерінен принципті турде қутылу мумкін
емес. Ол жагдайда кушейткіш коэффиценті аз шамалы каскадтар қолданылады.
Мысалы, күшейткіш сызба сүзгіші нашар түзеткіштерден коректенсе онда 
калалык жүйенің жиілігіне сәйкес келетін фон пайда болады. Түзеткішті жак- 
сарту, пульсацияны тегістеу бүл фонды жояды.
Қалалық жүйенің айнымалы тоғы биологиялық нысандарды ЭҚК тудыра- 
ды. Бұл жүйелердің күшейткішін тарамдау арқылы бөгеттерді жоюға болады.
Егер күшейткіштің детальдары (электродты лампылар, кондесатор плас- 
тинкасы т.б.) тербелетін болса онда олар жүйенің параметрлерін периодты 
түрде өзгертіп кездейсок туындайтын электромагнитті толкын 
микрофонды
эффектіге
алып келеді. Сызбаның детальдарын қатты кысым және амортиза- 
цияны күшейтіп, бұл бөгеттерді азайтуға немесе жоюға болады.
Бөгеттер тобының үлкен жиыны шулар деп аталады. Бұл шулар кабылда- 
ғышта сыбыр, ысыл және сытыр түрінде естілуі мүмкін. Әсіресі олар жоғарғы 
күшейту кезінде анык, естіледі. Шу оның шамасы 20 Гц-20 кГц болғанда ғана 
жақсы естіледі. Егер күшейткіштің тоғы мен кернеулігінің байланыстар гра­
фик түрінде көрсетсек сигнал жок болған күннің өзінде олар тұракты болмай- 
ды (22.17-сурет).
Шудың мәнісі осында «шу» термині репродуктарды косканда пайда бола- 
тын ретсіз (хаосты) электр сигналдарын дыбыстык кабылдау кезінде туын- 
дады. Шулар түсінігі казіргі кезенде оның жиілікті аралыктарына (интервал) 
қатыссыз алынады.
Шулар токтардың флуктциясынан, яғни олардын орташа мәнінен ауыт- 
куынан электрондардың бейберекет козғалысынан туындайды. Шуларды жою 
киын, ол үшін аз шулайтын транзисторлар колданылады.
Күшейтілген сигналдын бұрмалануына ток көзінің түраксыздығыда эсер 
етеді, сондыктан көп жағдайда кернеуді тұрактандыруға тырысады.
Медициналык-биологиялык мәселелерді шешуге колданылатын көп тара- 
ған күшейткіштерді қарастырайык.
Электронды кушейткіштердегі кері байланыс. Крйталауиіылар.
Медициналык-биологиялык максаттар үшін терен кері байланысы бар кү- 
шейткіштер колданылады.
Теріс кері байланыс үдерістің дамуына және өзгеруіне карсы тұрып, оны 
тұрактандырады. Бүл электронды кұрылғылар үшін маңызды.
I.U
0 
І

Kepi байтные кушейткіш ушін қолданылғанда, оның шығыстағы сигналының
кірістегі сигналға эсерін айтады.
Кері байланысты күшейткіштіктін мүмкін болатын кұрылымды сызбасы
22.18-суретте көрсетілген. Мұнда кері байланыстың тізбегі күшейткіштің шы- 
ғысына оның жүктемесіне параллель түрде жалғанған демек, 
Uk6
кері байла- 
ныстың кернеуі 
1/шш
шығыс кернеуіне тура пропорционал. Кері байланыстың 
кернеуі £/ генератор кернеуіне тізбектей жалғанған.
Кері байланыс1 кезіндегі күшейткіш коэффицентін (§22.1 караңыз) есеп- 
тейік:
Р 
= и ,* / и шш
(22.12)
бүл катынасты кері байланыстың беріліс коэффициент! деп атайык, немесе
Кері байланысты сызбаның 
К6г(ш
күшейту коэфиценті 
U
шығыстағы кер- 
неудің (/ сигнал көзінің кернеуіне катынасына тең:
к л
= и / и .
б а й л
ш ы ғ '
г
(22.13)
Күшейткіштің кірісіндегі кернеу (22.18-сурет) мынаған тең:
U.
= 
U + U
.
к і р
г
к . б .
(22.14)
немесе
и .
= 
и +
р 
и
,
к і р
г
1 
ш ы ғ ’
(22.15)
бүдан
и = и . - $ - и
.
г
к і р
1 
ш ы ғ
(22.16)
(22.16) тендеуіне (22.13) қойсак:
k 
= U / { U . - f r U
).
о а и л
ш ы ғ ' '
к і р
1 
ш ы ғ 7
Алымы мен бөлімін 
UKip
бөлсек:
U / U
.
ш ы ғ '
к і р
k
=
1 - R 
и / и
1 
ш ы ғ '
к і р
k. а = U / и
.
оаил 
іп ы ғ ' 
кі
(22.17)
б а й л
ш ы ғ '
к і р
Бұл кері байланыс тізбегі жок күшейткіштің 
кернеу бойынша кушейткіш
коэффиценті.
Нәтижесінде:
k
=Тг
—
йП-
(22.18)
байл 
|1 - 13£|
Күшейткіш коэффициент! он шамалы болу үшін (22.18) тендігінің модулін 
алайык.
(22.18) шамасын талдайық.
Егер (1—(ЗА:) >1 болса, онда &баЯл 
<к.
Бұл (3 <0 болғанда орынды, өйткені 
к
әр 
уақытта оң. Бұл жағдайда кері байланыс жүзеге асырылады, ол күшейткіштін 
күшейту мүмкіндігінің азаюына соктырады. Физикалыктұрғыдан бұл кері бай-

жүктеу/скачать 28,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: