Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9
жүктеу/скачать 28,1 Mb. Pdf көрінісі
|
Ремизов А.Н. Медициналық және биологиялық физика (1)
| 23-тарау
ГЕНЕРАТОРЛАР Генераторлар (электронды генераторлар ) деп, турақты кернеу көзінің энер- гиясын әртурлі формадағы электромагниттік тербелістердің энергиясына тур- лендіретін қондырғыны атаймыз. Медицинадағы қолданылатын аппараттардың улкен тобы турлі электро- магнитті тербелістердің қурылғы генераторы болып табьиады. Генераторлар- мен катар бул тарауда электронды осциллографтың қурылысы сипатталады. 23.1. ЭЛЕКТР ТЕРБЕЛІСТЕРІ ГЕНЕРАТОРЛАРЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ Жұмыс принципіне карай генераторлар өздігінен қоздырушы (автотербелмелі жүйелер немесе автогенераторлар) және сырткы қоздырушы генераторлар болып бөлінеді, олар негізінен жоғарғы жиіліктегі қуатгын күшейткіші болып табылады. Көптеген генераторлар радиотехникалық мәселелерді шешуіне байланыс- ты өздігінен коздырушы генераторлар болып есептелінеді; оларды гармония- лык (синусоидалық) тербелістер генераторы және импульстік (релаксациялы) тербелістер генераторы деп бөледі. Генератордың техникалык негізі ретінде вакуумды құрылымдар (электрон ды шамлар) газ толтырылған шамлар (газ разряды) жартылай өткізгішті эле- менттер және интегралды сызбалау қолданылады. Соңғы екі түсінік — «катты денелі кұрылым» терминімен біріктіріледі, ол физикалык ұғым «катты денеден» алынған. Ол катты денелердің механикалык касиетінен емес, электрлі касиетінен алынған. Сол себептен «катты денелі ге нератор» түсінігі пайда болды. Генераторлар сонымен қатар тербелістерінің жиілігі және қуаты бойынша бөлінеді. Электронды генераторлар медицинада үш негізгі колданыска ие: ► физиотерапиялық электронды аппаратта; ► электронды стимуляторларда; ► жеке диагностикалық кұралдарда, мысалы реографта. 23.2. ТРАНЗИСТОРЛЫ ГАРМОНИЯЛЫҚТЕРБЕЛІСТЕР ГЕНЕРАТОРЫ Транзисторлы гармониялык тербелістер генераторының жұмыс принципін карастырайык (23.1-сурет), мұнда синусоидаға жакын автотербелістер пайда болады. Бүл генератордың функциясының жалпы принциптерін түсіну үшін автотербелмелі жүйенің кұрылымдықсызбасын еске түсірейік (7.19-суретті ка- раңыз). Тербелмелі контур LkCk тізбектің коллекторында орналасқан. Гк-мен ин- дуктивті байланыскан Loc катушка кері байланыстың рөлін аткарады Энергия көзі ретінде батареясы қолданылады. Контурға кажетті кезде энергияны өткізетін клапан ретінде транзистор кол- данылады. Сызбаны қосқан кезде тербелмелі контурда кездейсок аз электромагнитті тербелістер пайда болады. Индуктивті кері байланыстың аркасында бұл тер- белістер базаға беріледі, дәлірек айтсак эмиттер мен базаның ортасындағы р— и-өтуіне беріледі, сонан соң күшейтіледі (§22.4 караңыз). Транзистормен күшейтілген тербелістер коллекторлы тізбек аркылы тербелмелі контурға резо- нансты түсіреді де оның амплитудасы артады. Алайда, бүл контурдағы тербеліс пен базадағы кернеудің өзгерісінің белгілі фазалык қатынасында ғана мүмкін болады. Кері байланыс он болуы кажет. Егер Loc орамдардын сонын ауыстыр- сак кажетті эффект орын алмайды: сызбаны қоскан кезде пайда болған кездей сок токтардан туындалған тербелістер транзистормен өшіріледі. жүктеу/скачать 28,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|