Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9

бағыт голографиямен байланысты (§24.8 караңыз). Мысалы, гелий-неонды 
лазер негізінде, талшыкты оптиканы пайдаланып 
гастроскоп
жасалынды, олар 
асказанның ішкі куыстарының көлемді кескінінің голографиясын жасайды.
Гелий-неонды лазер әртүрлі ауруларды емдеу үшін колданылады (трофикал 
жарасын, жүректің ишемиясын және т.б.).
30.2. АТОМНЫҢ ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ ДЕҢГЕЙ Л ЕРІНІҢ 
МАГНИТТІ ӨРІСТЕ ЖІКТЕЛУІ
§16.1, 16.2 такырыптарында электр тоғы бар контурды магнит өрісіне ор- 
наластырсак оған күш моментінің әсері болатыны көрсетілсді. Егер контур 
тепе-тендік күйде тұрса, онда оның магнитгі момснті магнит индукциясының 
векторының бағытымен дәл келеді. Мүндай күйгс тоғы бар контур ие болады. 
Ал бөлшектердің магниттік моменті магнит орісінс катысты айтарлыктай ерек- 
ше бағытқа ие болады. Мүны квантты механика тұрғысынан карастырайық. 
§28.6-такырыпта электронный импульс моментінің кандай да бір бағытка оның 
проекциясы дискретті мәнге ие болатыны көрсетілді. Бүл проекцияны анықтау 
үшін Z бағытын қандай да бір тәсілмен жеке бөліп алуымыз кажет. Коп тарал- 
ған әдістің бірі-магнит өрісін беру, бұл жағдайда орбиталык момент импульсінің 
(28.26-суретін караңыз), спиннің (28.27), электроннын толык импульс мо- 
ментінің [(28.30) караңыз] және атомның момент импульсінің [(28.36) қараңыз] 
проекциялары В магнит индукциясы векторы бағытына катысты аныктайды.
Импульс моменті мен магнит моментінің байланысы (16.54) келтірілген 
формулаларды сәйкес магнитті моментінің бағытталған 
R
векторына проек- 
циясының дискретті мәнін аныктау үшін колдануға мүмкіндік берді. Демек, 
классикалык түсініктен өзгеше бөлшектін магнитгік моменті магнит өрісіне 
карағанда кандай да бір бағытта болады.
Мысалы, атом үшін магнит индукциясы векторының бағытына магниттік 
моментінің проекциясынын мәндерін былай аныктаймыз:
Р~ = 8 Ы
^ = &2 ^ 7 ^ т'-
®4>тг
(30.1)
мұндағы цБ = 
еһ/(4рт)
— 
Бор магнетоны, g — Ланде көбейткіиіі
(g-фрактор), бұл 
мәндер берілген атом энергиясының деңгейі 
L, J, S
квант сандарынан тәуелді 
болады. «—» таңбасы электронный теріс зарядтты болуымен байланысты.
Магнит өрісіндегі тоғы бар контур энергиясы үшін (16.21) формуласын 
атомдар үшін де колдануға болады. Мұнда
рт
cosa мәні
ртг
мәніне тең екендігін 
ескеріп, мынаны аламыз:
Е = — р
S cosa = — 
р В — е р т В.
Демек, атом энергиясы магнитті өрісте, ол өріс жок болған жағдайда 
Е0
екенін ескеріп. мына формуланы аламыз:
Е = Е 0 + 8 рь ту В.
(30.2)
т
магнитті квантгы сан +/-ден 
—J
аралығында 
2J
+ 1 мән кабылдайтынын ес- 
<;рсек. онда arovuH магнит өріске орналастырғанда әрбір энергетикалык ден-

гей 2У+1 деңгейшелерге жіктелетінін квреміт 1>ул • м мил 
и
/ у р/ы / 
І /І уши*
30.4-суретте көрсетілген. Көрші денгейшелср
ирщ. ычщ чи
кдшыныа
Д 
Е = ц[1ь Н
(30 3)
Магнит өрісінде орналаскдн 'знеріетикалык ді ш* и.крд)н 
*
һ
-
,L„yl 
„іинішр
дын спектрлі сызыктарынын жіктелуінс алы и келеді Ьул 
ь ф и п и ^ ш І^МНН
эффект к і
деп атайды.
Магнит өрісі болғанда пайда болатын А Жаке /: д .д к и.к р урин <30 
I)
н и
деуін жазамыз:
£ ! = £ «, + * Иь 
Ег
- £ w + * 
Hmit,
'30 4)
мундағы £ 01, £ 02 — магнит өрісі жок кездеп а или діері иж u < 2V J у *.ж с (30 4) 
тендеулерін пайдаланып. сэуле шытартан атомный ж.иыиш анык/аймыз:

жүктеу/скачать 28,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: